یا اس400 روسی یا اف 35آمریکایی
اردوغان می گوید آمریکا ترکیه را به دلیل خرید اس-۴۰۰ تحریم نخواهد کرد،اما چرا آنکارا بر خرید اس- 400 اصرار دارد وچرا واشنگتن این قدر مخالف است؟

کامیار-رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه، میگوید که آمریکا ترکیه را بهدلیل خرید سامانه دفاع موشکی اس-۴۰۰ روسیه تحریم نخواهد کرد.ترامپ نیز در حاشیه نشست جی 20 در پاسخ به پرسشی درخصوص قرارداد ترکیه با روسیه گفت: «حالا برای لغو قرارداد ترکیه دیر شده است». پنتاگون قرار بود ترکیه را به دلیل خرید سامانه روسی اس- ٤٠٠ تحریم و تحویل هواپیمای اف ٣٥ را ملغی کند.آنکارا در سال ۲۰۱۷ و در واکنش به خودداری آمریکا از فروش سامانه پدافندی به ترکیه، تصمیم به خرید سامانه اس-۴۰۰ از روسیه گرفت. از آن زمان، واشنگتن به این بهانه که قرارگیری پدافند روسی در یک کشور عضو ناتو (پیمان آتلانتیک شمالی) میتواند جنگنده اف-۳۵ را در معرض خطر قرار دهد و نقاط ضعف آن را برای مسکو روشن کند، ترکیه را برای لغو قرارداد خرید پدافند از روسیه، تحت فشار قرار داده است.پیش از این، «رجب طیب اردوغان»، رئیس جمهور ترکیه نیز تأکید کرد که قرارداد خرید پدافند اس-۴۰۰ اقدامی قطعی است و ترکیه به زودی این سامانه را تحویل میگیرد. حال این پرسش مطرح است که انگیزه های اصلی ترکیه از پافشاری بر خرید اس- 400 از روسیه چیست؟
اهمیت اس- 400 برای ترکیه
ترکیه انگیزه ها و دلایل مختلفی دارد:1-توافق برای خرید این سامانه تا کنون در ارتقای مناسبات روسیه و ترکیه موثر بوده است. ترکیه با روسیه منافع ژئوپولیتیکی دایمی دارد و نمیتواند آن را نادیده بگیرد. همچنین ترکیه توانست با جلب نظر روسیه چند عملیات مهم در شمال سوریه در مناطق عفرین، منبج و جرابلس انجام دهد که این عملیات ها برای منافع ترکیه در شرایط همراهی نکردن و حتی مخالفت غرب و ناتو جنبه استراتژیک داشت.2- ضعف رهبران عرب در برابر آمریکا و باج دادن آن ها برای پر کردن جیب شرکت های آمریکایی با خرید تسلیحات باعث تحقیر آن ها توسط ترامپ و بازخورد منفی آن در افکار عمومی کشورهای اسلامی و عربی منطقه شده است، اما اردوغان با مقاومت در برابر این فشارها به دنبال حفظ شخصیت کاریزماتیک خود به عنوان مهم ترین چهره حزب عدالت و توسعه و همچنین افکار عمومی منطقه است.3-آمریکا همواره از تحویل سامانه های پاتریوت به ترکیه خودداری می کرد اما اردوغان با این اقدام باعث ایجاد سیاست موازنه مثبت و رقابت بین روسیه و آمریکا برای جلب نظر ترکیه می شود تا جایی که آمریکا در ماه های گذشته پیشنهاد فروش سامانه پاتریوت را به ترکیه داد و «مولود چاووش اوغلو» وزیر خارجه ترکیه اواسط اسفند گذشته از توافق برای خرید پاتریوت خبرداد. همچنین روزنامه جروزالم پست درگزارش اخیر خود احتمال داده بود ترکیه در شمال سوریه توافقاتی با آمریکا برای آزادی عمل بیشتر در محدود کردن کردها انجام دهد و در برابر آن از خرید اس- 400 منصرف شود. با این حال ترکیه به تعهدات غرب اطمینان چندانی ندارد به عنوان مثال در زمینه مواضع مشکوک آمریکا در جدال بین اردوغان و عبدا... گولن، شخص شماره یک کودتای 2016 ترکیه که در ایالت پنسیلوانیای آمریکا زندگی می کند. علاوه بر این، ترکیه در مناطق حساس سوریه به متحدان کلیدی خود در ناتو اعتماد ندارد مانند حضور نیروهای فرانسوی و آمریکایی در منبج سوریه پس از عملیات ترکیه در عفرین که پیامی هشدار دهنده برای این کشور بود. بنابراین ترکیه با تجهیز خود به اس- 400 تلاش می کند این نااطمینانی را جبران کند.4- ساختارمنطقه امنیتی خاورمیانه براساس توازن قواست. با خرید اس- 400 توسط عربستان و تجهیزسیستم گنبد آهنین رژیم صهیونیستی به سامانه های موشکی آمریکایی، ترکیه نیز برای حفظ توازن قوا ناچار به تقویت سامانه های دفاعی خود با اس- 400 می شود .5- سامانه اس- 400 برای ترکیه مقرون به صرفه تر است؛ هزینه تحویل آن به ترکیه 2.5 میلیارد دلار است که یک میلیارد دلار از سامانه پاتریوت ارزان تر است و از طرف دیگر طبق توافق ترکیه و روسیه، بهای آن نباید با دلار پرداخت شود همچنین ترکیه می تواند بهای آن را پس از تحویل پرداخت کند.
چرایی مخالفت آمریکا با خرید اس- 400
آمریکا و ناتو به دلایل مختلفی مخالف مجهز شدن ترکیه به اس- 400 هستند. خرید تسلیحات نظامی سنگین مثل سامانه های دفاع موشکی باعث می شود ترکیه روابط راهبردی خود با روسیه را در سال های آینده براساس این تجهیزات تنظیم و تقویت کند و این مسئله ممکن است همزمان باعث کاهش روابط راهبردی ترکیه با آمریکا شود بنابراین واشنگتن نزدیک شدن بیش از حد ترکیه به روسیه را برخلاف منافع خود می داند.آمریکا همواره به دنبال برتری نظامی اسرائیل نسبت به دیگر کشورهای خاورمیانه است و مجهز شدن ترکیه به اس- 400 را برخلاف برتری اسرائیل ارزیابی می کند. همچنین با خرید اس- 400 وابستگی های نظامی ترکیه به خرید تجهیزات نظامی آمریکا کاهش پیدا می کند و این موضوع به کاهش نفوذ یک طرفه و روابط نامتقارن واشنگتن و ترکیه منجر می شود.آمریکایی ها معتقدند با خرید اس- 400 توسط ترکیه اطلاعات طبقه بندی شده برخی رادار گریزها مانند اف 35 برای روسیه فاش می شود اما ترکیه در مقابل اعلام کرده که یونان عضو دیگرناتو با داشتن اس- 300 مشکلی برای ناتو ایجاد نکرده است.یکی از مهم ترین دلایل مخالفت آمریکا آسیب زیادی است که به صادرات صنایع نظامی آمریکا وارد می شود زیرا با خرید اس- 400 عملاجنگنده های اف 15 و اف 16 دراطراف این سامانه ها بی مصرف خواهند شد و رقابت برای خرید اس- 400 در خاورمیانه و شمال آفریقا گسترش می یابد. کشورهایی مثل یونان، مراکش و الجزایر ناچاربه تغییر تجهیزات نظامی خود می شوند که باعث افت شدید تقاضا برای جنگنده های اف 15 و اف 16 می شود. چون تنها اف 35 جنگنده قابل استفاده می شود و آمریکا نیز در فروش آن دچار محدودیت های امنیتی است همچنین ممکن است بسیاری از کشورهای خریدار سابق برای جبران نقص جنگنده های آمریکایی تصمیم به تقویت موشکی خود با سامانه های اس- 400 بگیرند. بنابراین اقدام ترکیه برای آمریکا بسیار حساس و نگران کننده است.