23 اردیبهشت ماه در مصاحبه ای  جزئیات تجمیع بخش هایی از بیمارستان امام رضا (ع) و قائم (عج) را در همین صفحه بررسی کردیم. رئیس دانشگاه علوم پزشکی مشهد در آن مصاحبه، ریز و درشت این طرح را تشریح و تاکید کرد که این تجمیع به نفع مردم و کادر پزشکی و درمانی خواهد بود و خللی در سیر درمان بیماران به وجود نمی آورد. اما از سوی دیگر عده ای از اعضای هیئت علمی بیمارستان قائم (عج) به تندی از این اقدام انتقاد کردند و آن را به ضرر آموزش پزشکی و وضعیت درمانی مردم دانستند؛ البته رئیس دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز به این اظهارات  پاسخ داد که حالا ماجرای تجمیع این دو بیمارستان را جنجالی کرده است.
واکنش انجمن اسلامی اعضای هیئت علمی دانشگاه
در اولین واکنش به تجمیع این دو بیمارستان، انجمن اسلامی اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در نامه ای که نسخه ای از آن به روزنامه «خراسان رضوی» ارسال شده، سخنی صریح با رئیس دانشگاه مطرح کردند. در بخشی از این نامه آمده است: «بیمارستان قائم(عج) که سنگ بنای آن از ده ها سال قبل بر مبنای بیمارستان دانشگاهی وآموزشی طراحی وساخته شده است، دارای همه امکانات فیزیکی  مستقل برای هر بخش تخصصی وفوق تخصصی بوده و در کنار هم و با همکاری همه بخش ها به امر آموزش و درمان بیماران تا بالاترین تخصص موجود در کشور می پردازد و حکم یک کالبد زنده را دارد وجدا کردن هر کدام از بخش ها مثل قطع عضو بدن خواهد بود.» در بخش دیگری از این نامه خطاب به رئیس دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز آمده است: «بیان کرده اید که بخش ارتوپدی بیمارستان قائم(عج) حدود 15 تخت داشت ... در صورتی که این بخش بیش از 30 تخت فعال داشته است.» در ادامه این نامه تصریح شده است: «جناب آقای دکتر دارابی شما خوب واقف هستید تعطیلی یک بخش (فعلا ارتوپدی) چه لطمه ای به سایر بخش ها زده و خواهد زد، اولا بخش های تخصصی مصوب رادیولوژی دیگر از بیماران ارتوپدی محروم می شوند ودستیاران و دانشجویان درباره بیماری های ارتوپدی آموزش عملی نمی بینند. بر همین روال بخش آسیب شناسی، نمونه های عمل های ارتوپدی را نخواهد داشت و بخش های انکولوژی، جراحی های عمومی، جراحی قفسه سینه، جراحی اعصاب ونورولوژی و.... که عمل های مشترک با ارتوپدی داشته اند نیز محروم شده اند و بخش فیزیوتراپی وبخش های آزمایشگاهی وسایر بخش های پارا کلینیک نیز لطمه آموزشی ودرمانی خواهند خورد.غیر از این ها بخش های دیگر ازجمله بخش اطفال و بخش های زنان و...از مشاوره های ارتوپدی محروم گشته اند و باید مشاوره ها را به بیمارستان امام رضا (ع) بفرستد و روند کار طولانی شده وموجبات بستری های طولانی بیماران را به دنبال خواهد داشت.»در پایان این نامه نیز سه راهکار از جمله توقف تعطیلی بخش های اورولوژی و گوش و حلق و بررسی کارشناسانه، برگشت بخش ارتوپدی به بیمارستان قائم(عج) و راه اندازی کلینیک های ویژه مستقل در بیمارستان امام رضا(ع) برای برون رفت از این مشکلات پیشنهاد شده است.
ادعایی درباره اقدامات پشت پرده برای فروش بیمارستان قائم (عج)
اما این تنها جنجال پیش آمده در این زمینه نبود. پس از این نامه، دکتر ابراهیم زاده رئیس بخش تعطیل شده ارتوپدی بیمارستان قائم (عج) نیز با حضور در تحریریه «خراسان رضوی» دلایل خود را برای مخالفت با تجمیع برخی بخش های این دو بیمارستان مطرح کرد. وی با اشاره به این که موضوع فروش بیمارستان قائم (عج) از 4 یا 5 سال پیش مطرح شده بود، گفت: در سال 93، وزیر بهداشت نامه ای مبنی بر این که منابع مالی کم است و مشهد نیاز به تخت دولتی دارد، به استاندار وقت علیرضا رشیدیان ارسال می کند و پیشنهاد می دهد که زمین بیمارستان قائم با 1000 تخت، به بخش خصوصی فروخته و با هزینه آن سه بیمارستان در سه نقطه حاشیه شهر ساخته شود اما اعضای هیئت علمی دانشگاه با این موضوع مخالفت می کنند و جلوی این کار گرفته می شود. استاندار وقت هم در برابر این موضوع ایستادگی کرد. منتها هم اکنون حدس ما این است که جریانی در نظر دارد بیمارستان قائم(عج) را یک مرکز ضررده و ورشکسته نشان دهد تا به تدریج از دید مردم بیفتد. وی در پاسخ به این سوال که آیا شما مدعی هستید پشت ماجرای تجمیع بیمارستان قائم(عج) و امام رضا(ع)، احتمال فروش بیمارستان قائم در میان است؟ گفت: ما فکر می کنیم بخش خصوصی و لابی هایی وجود دارد که این بیمارستان را بفروشند. لابی هایی که در این قضیه ذی نفع هستند و تعدادی از مسئولان و مدیران را شامل می شوند، مدتی است طرح تفکیک بخش هایی از این دو بیمارستان را مطرح کرده اند.
وی افزود: بخش ارتوپدی بیمارستان قائم را که بخش تخصصی بوده، تعطیل کردند و به بیمارستان امام رضا(ع) انتقال دادند. اعضای هیئت علمی و تمام دستیاران را از همان روزها مجبور کردند که به بیمارستان امام رضا(ع) بروند. در این بیمارستان 38 تخت داشتیم اما در بیمارستان امام رضا(ع) به ما 15 تخت دادند و رئیس محترم دانشگاه در گفت و گوی چندی قبل با خراسان رضوی اعلام کرده که تعداد تخت های بیمارستان قائم 15 تخت بوده است در حالی که این طور نیست.ابراهیم زاده ادامه داد: فضای فیزیکی و اتاق های عمل بخش ارتوپدی کم شده است و ادعایشان این بود که امکانات در همان سطح خواهد بود در حالی که هیچ امکاناتی ارائه نشد و عملا فضای کاری وجود ندارد. همچنین مدیریت و برنامه آموزشی یک بخش مستقل را به طور کامل از بین برده و گروه آموزشی را به صورت کامل منحل کرده اند.
وی با تاکید بر این که در زمان اجرای این طرح، نظر هیئت علمی بیمارستان قائم خواسته نشد، اظهار کرد: رئیس دانشگاه خودرای عمل کرده و توان اقناع منطقی همکارانش را ندارد. در دو سه سال اخیر مخالفت خود را در این زمینه اعلام کردیم اما متاسفانه نظر بخش هایی که قرار است در بیمارستان قائم تعطیل شود لحاظ نشده و فقط نظر رئیس دانشگاه و معاونان لحاظ شده است.دکتر ابراهیم زاده یادآور شد: به هم ریختگی و کاهش فضاهای دانشگاهی را با عنوان تجمیع صلاح نمی دانیم. حتی اعتقاد داریم باید دو مرکز و بیمارستان جنرال در مشهد باشد که در رقابت با هم فعالیت و نقص های هم را رفع کنند نه این که آن ها را متمرکز کنیم تا اگر اتفاقی در یک مرکز افتاد، دست مردم و مسئولان اجرایی بسته باشد. عوارض تصمیم گیری این اقدام، در بلند مدت خود را نشان می دهد.
پاسخ های تند رئیس دانشگاه علوم پزشکی به منتقدان
در ادامه برای پیگیری اظهارات منتقدان و ادعاهای مطرح شده در این زمینه با رئیس دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت و گو می کنیم که پرسش و پاسخ ما با دکتر دارابی در ادامه می آید:
   جناب دارابی، بخش ارتوپدی بیمارستان قائم با همان ظرفیت درمانی و خدمت رسانی و تعداد تخت به بیمارستان امام رضا(ع) منتقل شده است؟
بله حتی بیشتر از آن ظرفیت درمانی. در بخش جراحی ارتوپدی بیمارستان قائم 30 تخت دایر بوده که عمدتا 15  یا 16 تخت توسط رشته های دیگر اشغال می شد و حالا در بیمارستان امام رضا(ع) به طور خالص 25 تخت به این بخش اختصاص پیدا کرده است. نیروهای بخش مربوط را نیز تامین کرده ایم و به لحاظ فضای فیزیکی و تخت، تعداد نه تنها کمتر نیست بلکه بیشتر هم هست.
   عده ای  از اعضای هیئت علمی بیمارستان قائم(عج) اعلام کردند تعداد تخت های بخش ارتوپدی این بیمارستان 38 مورد بوده که اکنون در بیمارستان امام رضا(ع) این تعداد به 15 تخت رسیده است. در این خصوص توضیح دهید.
دروغ می گویند. تعداد مریض هایی که این بیمارستان داشته چند نفر بوده است؟ به آن ها بگویید اگر راست می گویند و 38 تخت داشتند، چرا کارانه شان از کارانه کادر بیمارستان امام رضا(ع) کمتر است؟ کارانه کم به معنای کارکرد کم و به معنای تعداد مریض کمتر است. ما که روی هوا حرف نمی زنیم. همین آقای دکتر بگوید کارانه اش در فلان ماه چقدر بوده است؟ خیلی از تخت های آن بخش توسط بخش جراحی پلاستیک و دیگر رشته ها پر می شده است و کشیک و اورژانس هم نداشته اند.  25 تخت به این بخش داده شده است.
   در تجمیع بخش هایی که صورت می گیرد، تکلیف گروه آموزشی و نیروهای آموزشی چه خواهد شد؟
گروه های آموزشی نیز به بیمارستان امام رضا(ع) انتقال می یابند و در آموزش هیچ خللی وارد نمی شود و کیفیت آموزش هم بیشتر می شود. با تجمیع صورت گرفته، دستیاران در حین عمل جراحی به جای این که برای مثال 5 جراح را ببینند، اکنون با 10 جراح سر و کار دارند.
  پس مدیریت و برنامه آموزشی هر بخش منحل نمی شود؟
خیر. بهتر هم می شود. چه کسی گفته منحل می شود؟ این ها شایعاتی است که آقایان درست می کنند و می خواهند تنبل خانه ای برای خود درست کنند. اتفاقا آموزش از نظر کمیت و کیفیت بهتر هم می شود.
   چرا موقع اجرای این طرح نظر اعضای هیئت علمی بخش هایی را که قرار است تجمیع شود، جویا نشدید؟
نظر هیئت علمی را بگیرم؟ هیئت علمی بیمارستان قائم؟ آن ها مخالف هستند دیگر چه نظری بپرسم.
   به هرحال آن ها هم نظر کارشناسانه در این زمینه دارند.
ما گروه کارشناسی داریم. هیئت علمی در اختیار دانشگاه است. دانشگاه هرجا صلاح بداند، باید کار کنند. چه قائم، چه امام رضا(ع) و چه شریعتی. فرقی نمی کند. به علاوه وقتی آن ها مخالف هستند چرا نظرشان را بپرسم؟ چطور آن ها را قانع کنم؟ کسی را که مخالف و معاند است، چطور قانع کنم؟ آن ها هم معاند و هم مخالف هستند.
  زمانی که دلیل و منطق باشد، حتما قانع می شوند و ابراز مخالفت نمی کنند.
وقتی کسی منطق حالی اش نمی شود، چه کارش کنم؟ به زور حالی اش کنم؟ چطور می شود که خیلی از استادان موافق هستند؟ در ضمن این تجمیع متعلق به الان نیست. 15 سال پیش تونل سلامت را راه اندازی کردند و این موضوع مطرح شد ما هم اجرایش کردیم.
   گویا دادگستری هم نامه ای را در خصوص بررسی بیشتر تجمیع این دو بیمارستان برای شما ارسال کرده است. پاسخ شما به این نامه چیست؟
دادگستری نامه نوشته است و احساس نگرانی می کند. چرا احساس نگرانی می کند؟ اگر در دادگستری دو دادگاه با هم ادغام شود، من باید نگران باشم؟ این ها مسائل داخلی دانشگاه است و مهم این است که خدمات بهتری به مردم ارائه شود. وقتی خدمات و آموزش بهتر می شود، نگرانی وجود ندارد. بعضی آقایان رفتند دادگستری، آن ها هم نامه زدند و پیشنهادهایی ارائه دادند. ما هم پیشنهادها را بررسی می کنیم و اگر لطمه ای به مردم وارد شود، حتما جلوی آن را می گیریم. اما وقتی رضایت مندی بیشتر است به آن ها هم اطلاع می دهیم و آن ها هم حتما قبول می کنند. نباید یک طرفه به قاضی برویم.
   پس شما تضمین می کنید در این تجمیع هیچ مشکلی برای مردم و سیر درمانی آن ها به وجود نمی آید؟
تضمین ما عملکرد ماست. شما مگر خبرنگار نیستید؟ از حوزه تنگ خود بلند شوید و با استادان و مردم مصاحبه و گزارش تهیه کنید. ببینید نسبت به قبل عملکرد ما چه تغییری کرده است.
   اعضای هیئت علمی عوارض بلند مدت این اقدام را مطرح می کنند و باید دید در بلند مدت چه تغییراتی رخ می دهد.
مگر ما ضامن آینده ایم؟ کوتاه مدت نتیجه بلند مدت است.
   ادعایی هم مبنی بر فروش و تعطیلی بیمارستان قائم(عج)  وجود دارد و برخی اعلام کرده اند قرار است بیمارستان قائم به فروش برود. این موارد را تایید می کنید؟
این ها مزخرفاتی است که آقایان می گویند. به هیچ وجه بیمارستان قائم به بخش خصوصی واگذار نمی شود. به هیچ وجه منحل و تعطیل نمی شود و به فروش نمی رسد. ما اورژانس به آن زیبایی را ساختیم. بعد می گویند می خواهیم بیمارستان قائم را بفروشیم؟ این ها چرندیاتی است که یک عده می گویند تا سیستم را ناکارآمد جلوه دهند.
* پس فروش بیمارستان قائم در دستور کار نیست؟
این بیمارستان را نه به بخش خصوصی واگذار می کنیم و نه می فروشیم. در صدد فعال شدن بیشتر آن هستیم. یک تخت بیمارستان قائم هم تعطیل نمی شود و بدون مریض نمی ماند.
 

هرچند بسیاری از مخترعان برای اختراعات و نوآوری‌هایشان زحمات زیاد و طولانی مدتی را متحمل شده‌اند که طبیعتا باید همین‌طور هم باشد اما بعضی از دستگاه‌ها و نوآوری‌ها نیز هستند که کاملا تصادفی اختراع شده‌اند و مخترعان آن‌ها در تلاش برای اختراع چیزهای دیگر یا در حال تحقیق روی موضوعی دیگر به صورت کاملا اتفاقی به محصولات جدیدی رسیده‌اند! در این بین از ابزارهای عادی و روزمره مانند کبریت گرفته تا خوراکی‌هایی مثل نوشابه‌های گازدار و بستنی و وسایل و ابزاری مانند مایکروفر و دستگاه ضربان‌ساز هرکدام در پشت خود داستانی از ابداعی تصادفی دارند. در این پرونده، داستان چندین مورد از اختراعات تصادفی را با هم مرور می‌کنیم.

  تفلون

  کبریت

 احتراق چوب بعد از هم زدن مواد یک ظرف!

کبریت اولین بار در سال 1826 توسط «جان والکر» شیمیدان انگلیسی ابداع شد. والکر در آزمایشگاهش در حال هم زدن ظرفی از مواد شیمیایی بود که از قطعه چوبی برای هم زدن مخلوطی از آنتیموان سولفیت، پتاسیم کلرات، صمغ و نشاسته استفاده کرد. بعد از این که چوب را از ظرف مواد شیمیایی بیرون کشید برای پاک کردن مواد چسبیده به چوب، آن را روی میز کشید و با شگفتی تمام متوجه احتراق آن شد. به این ترتیب والکر برای نخستین بار کبریت اصطکاکی را کشف کرد. او کشف خود را به مردم نشان داد ولی آن را به ثبت نرساند چون فکر نمی‌کرد چیز به درد بخوری باشد!

  چاپگر جوهرافشان

  بستنی یخی

 بیرون ماندن لیوان در یک شب سرد!

شاید تعجب کنید اگر بدانید که بستنی یخی یا همان چیزی که ما آن را بیشتر با نام «آلاسکا» می‌شناسیم، دارای ثبت اختراع است. ماجرا از این قرار بود که یک کودک 11 ساله آمریکایی به نام «فرانک اپرسون» در یکی از شب‌های سرد پاییز سال 1905 فراموش کرد لیوان آب سودا یا آب کربناته‌اش را که یک چوب هم‌زن هم در داخل آن قرار داشت به داخل خانه ببرد. اپرسون، 20 سال بعد بستنی یخی‌ گوارا و لذتبخشی را که فردای آن شب پاییزی در لیوان آب کربناته خود یافته بود، به عنوان یک اختراع به نام خودش به ثبت رساند.

  مایکروفر

  نوشیدنی گازدار

  پنی‌سیلین

 کپک زدن غذا بعد از تعطیلات!

فهرست اختراعات تصادفی بدون اشاره به «پنی‌سیلین»  تکمیل نمی‌شود. «سر الکساندر فلمینگ» باکتری‌شناس اسکاتلندی که در بیمارستان سنت ماری لندن کار می‌کرد پس از بازگشت از تعطیلات تابستانی خود در تاریخ 3 سپتامبر 1928، متوجه شد که کپکی ظروف آزمایشگاهی او را آلوده کرده است و همین اتفاق تصادفی، باعث شد تا او به یکی از داروهای مهم دست یابد. «فلمینگ» خیلی زود توانست نشان دهد که ماده مزبور از رشد بسیاری از انواع باکتری مضر برای انسان جلوگیری می‌کند. در نهایت هاوارد فلوری این ماده مترشحه از باکتری‌ها را تخلیص کرد و با تجویز آن موفق به درمان عفونت‌ها به روش سیستمیک شد.

  دستگاه ضربان‌ساز قلب

  لنز داخل چشمی

  آسیب دیدن چشم با قطعات پلاستیک!

در طول جنگ جهانی دوم، یک جراح چشم به نام دکتر «نیکلاس هارولد ریدلی»، چشمان یک خلبان نیروی هوایی سلطنتی  انگلستان را که با قطعات پلاستیک آسیب دیده بود بررسی می‌کرد. در طول معاینات ریدلی متوجه شد چشمان خلبان به قطعات این پلاستیک ناسازگاری نشان نداده است. این مشاهده تصادفی با پشتوانه تحقیقات متمادی دکتر ریدلی باعث شد او در جراحی آب مروارید، این بیماری را با کاشت یک لنز پلاستیکی درمان کند. موفقیت این عمل که در ابتدا بسیار بحث‌برانگیز بود، در نهایت راه را برای نتایج تایید شده گسترده‌ای در جراحی آب مروارید باز کرد و باعث اختراع لنز داخل چشمی شد.

اکرم انتصاری-محمد معتمدی معتقد است پرکار بودن ضربه‌ای به خواننده وارد نمی‌کند. او که این روزها مشغول تمرین برای اجرای یک کنسرت خیریه در 29 خرداد ماه است، از در دست داشتن چند آلبوم جدید خبر می دهد و به خراسان می گوید:«چند آلبوم ضبط شده دارم که میکس آن‌ها باقی مانده و قرار است به تشخیص و صلاحدید دوستان، یکی از آن‌ها را در مرحله بعدی کارها، آماده انتشار کنیم. هنوز اسمی برای این آلبوم انتخاب نکرده ایم، اما ضبط این اثر تقریبا از دو سال پیش آغاز شده است و هم اکنون در مرحله میکس قرار دارد.» او در ادامه با وجود این که از نیمه دوم سال گذشته تا به امروز، دو آلبوم و چند تیتراژ سینمایی و تلویزیونی در کارنامه دارد، مدعی‌ است نسبت به همکاران خود خواننده کم‌کاری است و اضافه می‌کند:«پرکار بودن خطری برای خواننده ندارد. برعکس این کم‌کاری است که به خواننده ضربه می‌زند. ضمن این که مدتی است قطعه جدیدی جز تیتراژ فیلم سینمایی غلامرضا تختی نداشته‌ام.» این در حالی است که زمان انتشار قطعه و آلبوم‌های این خواننده از پاییز سال گذشته، به گونه‌ای است که تقریبا هر هفته خبری از او در دنیای موسیقی شنیده می‌شود و به نظر، این یک تهدید بزرگ برای خواننده خوبی مانند اوست.

گروه اجتماعی- ماجرا از آن جاشروع می شود که خانم مسافر وقتی با تذکر راننده اسنپ برای رعایت حجاب مواجه می شود، حاضر به رعایت آن نمی شود ضمن این که به تذکر راننده اعتراض می کند. راننده که سعید عابد نام دارد این طور روایت می کند: «تا به حال حدود دو هزار مسافر در این تاکسی اینترنتی سوار کرده ام که شاید پنج تا 100 نفر خانم های بدون حجاب بوده اند. من بر حسب وظیفه ام نهی از منکر کرده ام وبرخی که احساس می کنم ممکن است رعایت نکنند به آن ها می گویم چون پلیس جریمه ام می کند «لطفا حجابتان را رعایت کنید» و جالب است غیر از این مورد بدون استثنا همه آن خانم ها رعایت و حتی برخی از آن ها عذرخواهی هم می کردند البته من هم از آن ها به دلیل توجه شان به خواسته ام تشکر می کنم.»
اقدام خانم بدحجاب در فضای مجازی
اما ماجرا به این جا ختم نمی شود و خانم بدحجاب پس از پیاده شدن از تاکسی آقای عابد، عکس پروفایل این راننده را در توئیتر منتشر می کند و می نویسد: «راننده اسنپ که وسط بزرگراه به خاطر بدحجابی پیاده ام کرد ایشونه. جواب اسنپ: پیگیری می کنیم.» در پی پست این خانم در توئیتر، ابتدا سهیل کریمی از مستندسازان مطرح، این ماجرا را در توئیتر بازنشر کرد و نوشت: «راننده‌ اسنپ، پس از آن‌که دختر هتاک و بدحجاب به تذکرش برای رعایت قانون اعتنا نکرد از او می‌خواهد پیاده شود، چون پلیس جریمه‌اش خواهد کرد. دختر ضمن انتشار عکس وی و شکستن حریم خصوصی از اسنپ خواسته او را اخراج کند. اگر اسنپ از سعیدعابد تقدیر نکند پویش تحریم اسنپ راه می‌اندازیم.» با بازنشر این پیام سهیل کریمی، تعداد زیادی از کاربران در فضای مجازی ضمن تقدیر از سعید عابد، هشتگ های «سعید_عابد » و « راننده_شریف» را راه انداختند و از اسنپ خواستند که از این راننده تقدیر کند. صبح دیروز نیز آقای عابد در شبکه 3 سیما حاضر شد و ماجرا را شرح داد. به نظرم صحبت های آقای عابد نجیبانه و به دور از کینه بود. ای کاش همه، حقوق جامعه و یکدیگر را محترم بشماریم.

   خبر مرتبط
واکنش سخنگوی قوه قضاییه  
سخنگوی قوه قضاییه نیز  به این ماجرا  واکنش نشان داد و گفت: تا این لحظه (عصر یک شنبه) هر آن چه منتشر شده در فضای مجازی بوده و گزارش‌هایی که در این فضا منتشر شده از سوی راننده به صورت شفاف بیان نشده که آیا گردانندگان اسنپ وی را حذف کرده اند و همچنین محدودیتی در این باره اعلام نشده است. اسماعیلی به فارس گفت: ‌باید ماهیت قصه روشن شود که دقیقا ماجرا چه بوده و پس از آن در اسنپ در خصوص حادثه چه رخ داده است و همچنین درباره موضوعی که متولیان اسنپ چه تصمیمی برای راننده گرفته‌اند. وی ادامه داد: هنوز اطلاع دقیقی به دست ما نرسیده است تا متناسب با آن اظهارنظر کنیم.

به تازگی، مجله معروف فوربز با انتشار گزارشی اعلام کرد که در ایالات متحده، مردم هنوز کتاب های چاپی را بر فرمت های دیگر کتاب ترجیح می دهند. این خبر، آن هم در زمانی که زمزمه پایان کار کتاب های چاپی، طی چند دهه آینده، از هر طرف به گوش می رسد، نشانه آن است که باید به بقای انتشار این فرمت سنتی و اصیل کتاب امیدوار بود. در متن این گزارش، که بر اساس نظرسنجی توئیتری یک پایگاه تخصصی تهیه شده، آمده است: «طبق آمارهای ارائه شده توسط این موسسه، 65درصد مخاطبان کتاب‌ها، انواع چاپی را ترجیح می‌دهند؛ ولی در مقابل، تنها 29 درصد کتاب‌های الکترونیک و 18درصد کتاب‌های صوتی را انتخاب کرده‌اند. در طول 18 سال گذشته، مردم نشان داده اند که کتاب چاپی، محبوب‌تر از بقیه انواع کتاب بوده است.»  گزارش های مشابهی که در این باره، دست کم طی دو سال گذشته، از طریق سایت های تخصصی و خبری در آمریکا و اروپا منتشر شده است، بر این نظر صحه می گذارد و نشان می دهد که کتاب های چاپی، همچنان از اقبال عمومی در سراسر دنیا برخوردار است، هر چند که فناوری های نوین و گسترش استفاده از آن ها، آسیبی جدی به رونق این قبیل کتاب ها وارد کرده است. تیم پارکس، رمان نویس معروف انگلیسی نیز، در گفت و گو با نیویورکر، از جذابیتی که کاغذ و قلم برای نویسندگانی مانند او دارد، سخن گفته است؛ اظهار نظری که از رغبت او و احتمالا تعداد معتنابهی از نویسندگان هم، به کتاب های چاپی حکایت دارد.
کتاب چاپی؛ انتخاب اول در همه دنیا
هرچند در سراسر دنیا و از جمله در کشور ما، رویکرد مسئولان حوزه فرهنگ، با دلایلی که باید بسیاری از آن ها را منطقی بدانیم، به سمت تقویت کتاب‌های الکترونیک و صوتی است؛ اما گزارش‌هایی که طی دو سال گذشته منتشر شده است، نشان می‌دهد که هنوز هم اقبال عمومی به سمت کتاب‌های چاپی است و همین موضوع، برای ناشران، جاذبه‌های مالی و چشم‌انداز مادی وسوسه‌کننده‌ای را ایجاد کرده است. حدود یک سال قبل بود که مجله معتبر «ساینس»، طی گزارشی، رسماً اعلام کرد که با وجود پیش‌بینی تمهیدات مختلف در سازمان دهی فرهنگی و آموزشی آمریکا، دانش‌آموزان و دانشجویان این کشور، همچنان علاقه‌مند به استفاده از کتاب‌های چاپی هستند. در این گزارش که خبرگزاری ایسنا در ایران منتشر کرد، تصریح شده بود که دانش آموزان و دانشجویان، باوجود استفاده عمومی از ابزارهای نوین دیجیتالی و مجهز بودن به انواع وسایل مدرن برای مطالعه یا استفاده از فرمت‌های غیرچاپی کتاب‌ها، همچنان به مطالعه کتاب‌های چاپی رغبت دارند. گزارش‌هایی که در چند سال اخیر، پایگاه‌های معتبر اروپایی مانند مؤسسه تحقیقاتی نیلسن(Nielsen)منتشر کرده اند نیز، نشان می‌دهد که بر خلاف باور برخی از کارشناسان و موجی که در فضای مجازی به راه افتاده است، کتاب‌های چاپی نه تنها موقعیت گذشته خود را از دست نداده، بلکه با رشد فروش در نمایشگاه‌های معتبری مانند فرانکفورت روبه‌رو بوده‌است. گزارش‌های ویژه مشابهی هم درباره برخی از کشورها در دست است؛ به تازگی پایگاه اینترنتی اکتوالیته (اتحادیه ناشران و کتاب فروشان آلمان)، در گزارشی اعلام کرد که آمار فروش کتاب‌های الکترونیکی در این کشور، روندی رو به کاهش داشته در حالی که نرخ کتاب خوانی در این کشور دچار نقصان نشده است؛ این گزارش نشان می‌دهد که علاقه‌مندان کتاب در آلمان نیز، رویکرد مؤثرتری نسبت به کتاب‌های چاپی در پیش گرفته‌اند. رونق نسبی بازار کتاب‌های چاپی باعث شد که حتی شرکت‌های فروش کتاب بزرگی مانند آمازون، موضوع احیای فروشگاه‌های فیزیکی کتاب را در دستور کار خود قرار دهند؛ خبری که سایت «بیزینس اینسایدر»، هفته گذشته منتشر کرد و مورد توجه علاقه‌مندان کتاب نیز قرار گرفت. موضوع اقبال به آثار چاپی، حتی در میان نویسندگان بنام اروپایی هم طرفداران بسیاری دارد. تیم پارکس، رمان نویس معروف انگلیسی، در گفت‌وگوی اخیر خود با نیویورکر، از لذت مطالعه بیشتر کتاب‌های چاپی سخن گفت و تصریح کرد که نمی‌تواند کار با قلم و کاغذ را کنار بگذارد و به ابزارهای نوین تکیه کند.
اشاره به چند معضل
به تازگی، مجله معتبر فوربز، طی گزارشی که خبرگزاری ایبنا، فرازهایی از آن را منتشر کرد، به این موضوع اذعان کرده است که در جامعه اهل مطالعه آمریکا، هنوز هم تعداد خوانندگان کتاب‌های چاپی به فرمت‌های دیگر کتاب می‌چربد. فروردین ماه امسال بود که پایگاه اینترنتی «بیگ تینگ»، نتایج پژوهشی در اروپا را منتشر کرد که بر اساس آن، خواندن کتاب‌های چاپی توسط مادران برای کودکان، باعث بالا رفتن سطح درک محتوای کتاب برای خردسالان می شد. در کشور ما هم، رویکرد دستگاه‌های متولی فرهنگ، به سمت به کارگیری هر چه بیشتر فرمت‌های جدید کتاب است. البته این رویکرد، همان طور که اشاره شد، اشتباه نیست و به دلایل مختلف، از جمله کمبود و گرانی کاغذ، گاه حتی ضروری هم به نظر می‌رسد. با این حال، گرایش عمومی علاقه‌مندان به مطالعه در کشور ما نیز، همچنان به سوی کتاب‌های چاپی است؛ دلیلی که می‌توان برای اثبات این مسئله اقامه کرد، رونق نمایشگاه‌های کتاب چاپی و تلاش مداوم قاچاقچیان کتاب برای سوداگری در این عرصه است؛ اقداماتی که البته، کم و بیش، گزارش‌هایی درباره مقابله با آن ها در رسانه‌های مختلف، منتشر شده و می‌شود. با این حال، ما در ایران، با معضلی به نام افت جدی شمارگان کتاب‌های چاپی روبه‌رو هستیم؛ مشکلی که بیشتر معلول گرانی کتاب، به دلایل مختلف است تا نبود رغبت عمومی به کتاب‌های چاپی و کوچ علاقه‌مندان به کتاب، از خرید این نوع کتاب‌ها به فرمت‌های جدید میراث مکتوب. مشکلات مربوط به فروش نسخه‌های چاپی در ایران، به دلیل بالا رفتن قیمت کتاب، کار را به جایی رسانده است که برخی از نویسندگان و ناشران از الگوی «یک کتاب، یک فروش» برای عرضه آثارشان استفاده می‌کنند؛ الگویی که رسول جعفریان، مورخ و نویسنده نام‌آشنای معاصر در گفت‌وگو با خبرگزاری جام‌جم، در بهمن‌ماه سال 1397، از آن دفاع کرد و این روش را راهکاری برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی ناشی از گرانی کتاب، برای ناشر و نویسنده دانست.
دلایل یک توجه
درباره این‌که چرا کتاب‌های چاپی با وجود همه مشکلات و دست و پا زدن در فضای رقابتی موجود، همچنان در کانون توجه اهل مطالعه قرار دارد، می‌توان دلایل متعددی را اقامه کرد که البته در نقاط مختلف دنیا، رنگ و شکل متفاوتی پیدا می‌کند. گزارش مجله فوربز که پیشتر به آن اشاره شد، به تحقیقاتی اشاره دارد که نشان می‌دهد دانش‌آموزان و دانشجویان، با مطالعه متن کتاب‌های چاپی، بهتر می‌توانند مطالب آن را درک کنند. طبق این پژوهش‌ها، افرادی که نسخه‌های چاپی یک کتاب را مطالعه کرده بودند، نسبت به کسانی که از دیگر فرمت‌ها استفاده می‌کردند، درک بالاتری از محتوای کتاب داشتند. در واقع برقراری ارتباط با کتاب چاپی، بسیار بهتر و مؤثرتر از برقراری ارتباط با دیگر فرمت‌های کتاب بوده است. در کشور ما، افزون بر مشکلی که به آن اشاره کردیم، معضل دیگری هم وجود دارد و آن، دسترسی نداشتن تعداد معتنابهی از علاقه‌مندان مطالعه کتاب، به تجهیزات لازم برای استفاده از دیگر فرمت‌های میراث مکتوب است. این معضل به ویژه در نقاط محروم کشور، بیشتر به چشم می‌آید.