جواد نوائیان رودسری – وجود بارگاه منوّر حضرت فاطمه معصومه(س) در قم، برای ایران و ایرانی همواره مایه برکت بوده‌است. خواهر بزرگوار امام رضا(ع) و دختر گرانْ‌جایگاه امام کاظم(ع)، طبق برخی گزارش‌ها، در نخستین روز ماه ذی‌القعده سال 173ق، در شهر مدینه دیده به جهان گشود. مادرش، نجمه خاتون، همسر باتقوا و صاحب کرامت امام هفتم و مادر ثامن‌الحجج علیهم‌السلام بود و از این نظر، حضرت فاطمه معصومه(س)، خواهر تنی ولی‌نعمت همه ما، امام رضا(ع) است. درباره فضایل این بانوی بزرگوار، روایات و احادیث بسیار نقل شده؛ هم از اجداد طاهرینش و هم از امامان بزرگواری که بعد از رحلت جانسوز حضرت فاطمه معصومه(س)، دوران امامت شان فرا رسید. آن‌حضرت، همچون جدّه بزرگوارش، حضرت فاطمه(س)، بانویی محدثه و آگاه به احکام دین و ماهیت و روح دستورهای الهی بود و به دلیل این توانایی، در سنین کودکی ونوجوانی و در هنگام حضور نداشتن پدر و برادرش در مدینه، به پرسش‌های فقهی مسلمانان، پاسخ‌هایی درخور می‌داد و شیعیان را از دانش الهی و توانایی علمی‌اش، بهره‌مند می‌کرد؛ نویسندگان «دانش نامه امام کاظم(ع)» در این باره نوشته‌اند: «روزی جمعی از شیعیان وارد مدینه شدند و تعدادی پرسش در نامه‌ای نوشتند و به خانه‌ امام کاظم (ع) بردند. امام(ع) در سفر بود، امام رضا(ع) نیز، در مدینه حضور نداشت. هیئت اعزامی از این که خدمت امام زمان خود نرسیده بودند و با دست خالی باز می‌گشتند، اندوهگین بودند. حضرت معصومه(س) - که در آن ایام هنوز به سن بلوغ نرسیده بود - با مشاهده غم و اندوه آنان، پاسخ پرسش‌ها را نوشت و به آنان داد. شیعیان با خوشحالی مدینه را ترک کردند. در بیرون مدینه امام کاظم (ع) را زیارت و داستان خود را تعریف کردند و پاسخ‌های حضرت معصومه(س) را ارائه دادند. امام کاظم(س) با دیدن جواب‌ها، با بیان جمله «فداها ابوها» (پدر فدایش شود) رضایت و مسرّت خود را بیان کرد.» هجرت تاریخی این بانوی باکرامت به ایران و رحلت غریبانه ایشان در قم، با وجود غم و اندوه جاودانه‌ حاصل از این واقعه تلخ، زمینه‌ساز ایجاد پایگاهی قدرتمند برای تشیع شد و اسباب گسترش آن را در فلات ایران فراهم کرد. از برکت وجود مرقد نورانی آن بانوی باتقوا، قم به تدریج جایگاهی بلند در میان شهرهای مقدس جهان اسلام پیدا کرد و در دوره حاضر، به قلب تپنده عالم اسلام مبدّل شد. در سالروز ولادت باسعادت کریمه اهل‌بیت(س) و برای بیشتر دانستن درباره برکات حضور حضرت معصومه(س) در ایران و نیز فضیلت زیارت خواهر گرامی ثامن‌الحجج(ع)، با آیت‌ا... سیداحمد حسینی خراسانی، عضو فقهای شورای نگهبان گفت‌وگویی داشتیم که در پی می‌آید. برای حفظ پیوستگی مطلب، سوالات حذف شده‌است.

مستندات یک فضیلت جاودانه

در باره فضیلت زیارت حضرت فاطمه معصومه(س) احادیث معتبر، با سندهای مختلفی از امامان(ع) وارد شده است که در این جا برای نمونه، به برخی از آن ها اشاره می‌کنم. دانشمند بزرگ شیعه، جعفربن محمدبن قولویه قمی(درگذشت به سال 367ق) در کتاب «کامل الزیارات»، روایتی را از علی بن حسین بن بابویه قمی، پدر شیخ صدوق و مشهور به «شیخ القمیین»، که از چهره های شاخص و برجسته شیعه و فقهای مشهور مکتب اهل بیت(ع) است، نقل می کند که وقتی سعد بن سعد اشعری قمی از امام رضا(ع) درباره فضیلت زیارت مرقد مطهر خواهر گرامی ایشان پرسید، امام رضا(ع) فرمودند:«من زارها فله الجنة»، پاداش کسی که ایشان را زیارت کند، بهشت خواهد بود. این روایت، یکی از مشهورترین روایاتی است که درباره فضیلت زیارت حضرت فاطمه معصومه(س) به دست ما رسیده و سلسله راویان آن، همگی از ثقات و بزرگان شیعه هستند. ابن بابویه این حدیث را از علی بن ابراهیم و او از پدرش ابراهیم بن هاشم نقل کرده است که هر دو از شخصیت های بزرگ شیعه و از دانشمندان مورد اعتماد هستند. نویسنده کتاب ارجمند «کامل الزیارات» روایت دیگری را در فضیلت زیارت مرقد شریف حضرت فاطمه معصومه(س)، از طریق احمدبن ادریس، از امام جواد(ع) نقل کرده است که می فرمایند:«من زار قبر عمّتی بقم، فله الجنة»، هرکس قبر عمه مرا در شهر قم زیارت کند، بهشت از آن اوست. روایت دیگری نیز از امام صادق(ع) نقل شده است که ایشان فرموده اند: فرزندی از فرزندان من به نام فاطمه معصومه(س) در قم به خاک سپرده خواهد شد که زیارت مرقد او ثواب فراوانی دارد. با توجه به روایات فراوانی که از معصومان(ع) به دست ما رسیده است و خوشبختانه تعداد زیادی از آن ها دارای سند معتبر است، در می یابیم که تشرف به زیارت حضرت فاطمه معصومه(س) از بهترین اعمال است و به زائر مرقد مطهر ایشان وعده بهشت داده شده است.

حرم کریمه اهل‌بیت(س)؛ پناهگاه اهل حکمت

علاوه بر فضایلی که برشمردم، در طول تاریخ، مرقد شریف و منوّر ایشان همواره مورد توجه علما و بزرگان ما بوده است. از جمله این بزرگان می‌توان به ملاصدرای شیرازی، فیلسوف و حکیم مشهور جهان اسلام اشاره کرد. این دانشمند بزرگ مدتی را برای عبادت و تفکر در روستای کهک قم گذراند و از برنامه های دایمی او، در این مدت، زیارت مرقد مطهر حضرت فاطمه معصومه(س) بود. در کتاب های تاریخی به نقل از خود ملاصدرا آمده است که در همین زمان برای او، در یکی از مباحث پیچیده فلسفی با عنوان «اتحاد عاقل به معقول»، شبهه‌ای به وجود آمد، به گونه ای که مدت ها برای رفع آن تلاش کرد و به جایی نرسید. ملاصدرا برای رفع این مشکل به حرم حضرت فاطمه معصومه(س) آمد، دو رکعت نماز خواند و از درگاه خداوند برای حل مسئله پیش آمده کمک خواست. حضور در این مکان مقدس و توسل به روح بلند و پرعظمت کریمه اهل بیت(س)، سبب شد او بتواند بر این مشکل پیچیده غلبه کند. با این حال، به عقیده بنده، بزرگ ترین کرامت و معجزه این بانوی شریف را می توان در تشکیل یکی از بزرگ ترین مراکز علمی و دینی جهان اسلام، یعنی حوزه علمیه قم، مشاهده کرد. مرکزی که در طول تاریخ پربار خود و در سایه عنایت این بانوی گران قدر و بزرگوار، بزرگان و مشاهیری همچون امام خمینی(ره) را پرورش داده و به جهان اسلام تقدیم کرده است.