465 هزار اشتغال گمشده!
در حالی که وزیر کار روز گذشته از تحقق ایجاد یک میلیون شغل در یکسال اخیر خبرداد مرکز آمار تعداد اشتغال های ایجاد شده در پاییز امسال نسبت به پاییز سال قبل را 535هزار نفراعلام کرد .دلیل این تناقض465 هزار نفری چیست؟
تازه ترین گزارش مرکز آمار ایران حاکی از آن است که در پاییز امسال، نرخ بیکاری با افت 0.7 درصدی، به 8.2 درصد رسیده که کمترین نرخ بیکاری فصلی حداقل از بهار 97 تاکنون است. (حتی اکو ایران گزارش کرده که این رقم کمترین میزان در 17 سال اخیر است) این گزارش نشان می دهد در این مدت، رشد اشتغال جمعیت شاغل بیش از 535 هزار نفر با نقش آفرینی بخش خدمات انجام شده است. با این حال، دیروز تناقض آمارهای اعلامی وزیر کار مبنی بر عبور از یک میلیون فرصت شغلی در سال، با آمارهای مرکز آمار، واکنش ها را برانگیخت. به گزارش خراسان، تازه ترین گزارش مرکز آمار حاکی از بهبود برخی از شاخص های بازار کار است. بر این اساس در پاییز امسال نسبت به پاییز سال گذشته، بیش از 730 هزار نفر به جمعیت 15 ساله و بیشتر (در سن کار) اضافه شده که بیشتر این تعداد یعنی بیش از 369 هزار نفر وارد جمعیت فعال (شاغل یا بیکار) شده و به میزانی کمتر از این رقم یعنی حدود 361 هزار نفر، وارد جمعیت غیر فعال (ناامید از جست وجو کردن شغل، دارای درآمد بدون کار و ...) شده اند. از همین رو نرخ مشارکت اقتصادی که یکی از شاخص های مهم بازار کار به شمار می رود، در پاییز امسال نسبت به پاییز سال گذشته با رشد 0.1 واحد درصد روبه رو شده و به 41 درصد رسیده است.
علاوه بر وضعیت مثبت شاخص نرخ مشارکت اقتصادی، داده های مرکز آمار، نشان می دهد در مقایسه پاییز امسال با پاییز سال گذشته، از جمعیت بیکاران بیش از 166 هزار نفر کاسته شده و این میزان از 2 میلیون و 302 هزار نفر به 2 میلیون و 136 هزار نفر رسیده است. به موازات، شاخص نرخ بیکاری که از نسبت جمعیت بیکار به جمعیت فعال (شاغل/بیکار) به دست می آید، از 8.9 درصد به 8.2 درصد رسیده است که کمترین میزان خود از ابتدای سال 97 تاکنون به شمار می رود.
کاهش 4.4 درصدی بیکاری جوانان
بررسی نرخ بیکاری جوانان 15 تا 24 ساله حاکی از آن است که 19.2 درصد از جمعیت فعال این گروه سنی بیکار بوده اند. این شاخص در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی بیشتر بوده است. روند تغییرات در این بخش نشان می دهد که این شاخص نسبت به پاییز 1400، 4.4 درصد کاهش یافته است.
اشتغال ناقص کم شد
یکی از دغدغه های نیروی کار، داشتن شغل تمام وقت و نداشتن اشتغال نیمه وقت (ناقص) است. در این زمینه گزارش بازار کار در پاییز امسال نشان می دهد که اشتغال ناقص کم شده است. به طوری که 9.5 درصد جمعیت شاغل 15 ساله و بیشتر دارای اشتغال ناقص بوده اند. این رقم نسبت به پاییز سال قبل 1.1 درصد کاهش دارد.
بار اصلی اشتغال روی دوش خدمات
یک نکته قابل تامل در داده های اشتغال پاییز، به تغییرات اشتغال بخش های اصلی اقتصاد یعنی کشاورزی، صنعت و خدمات برمی گردد. در این مدت، سهم شاغلان بخش های کشاورزی و صنعت از کل اشتغال کاهشی و سهم شاغلان بخش خدمات از کل اشتغال افزایش یافته است. در پاییز امسال بیش از 552 هزار نفر در بخش خدمات مشغول به کار شده اند.
اشتغال زایی یک ساله یک میلیون یا 500 هزار نفر؟
همان طور که اشاره شد، داده های مرکز آمار ایران، حاکی از افزایش تعداد شاغلان در پاییز امسال نسبت به پاییز سال گذشته به میزان 535 هزار نفر است. با این حال، اظهارات دیروز وزیر کار درباره اشتغال ایجاد شده در یک سال اخیر با واکنش رسانه ها مواجه شد. سیدصولت مرتضوی در حاشیه جلسه دیروز هیئت دولت در جمع خبرنگاران اظهار کرد: از وعده دادهشده درباره یک میلیون فرصت شغلی تحقق یافته و از یک میلیون فرصت شغلی در سال عبور کردیم. وی افزود: شاید سوال این باشد که شیوههای صحتسنجی شما چگونه است؟ اولا گزارشهای مرکز آمار ایران که گزارش فصلی آن روز گذشته منتشر شد، موید این عرایض درباره ایجاد اشتغال است. مرتضوی ادامه داد: شیوه دوم صحتسنجی و راستیآزمایی ما، سامانه رصدی است که در وزارتخانه و ادارات کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی در سراسر کشور پیشخوان دارد و قابل مشاهده است. ما به سه روش پیامکی، تلفنی و بازدید میدانی راستی آزمایی انجام میدهیم.علاوه بر این ها، یک میزان سنجش دیگری هم داریم که بر اساس بیمه های ایجاد شده است. طبق گزارش سازمان تامین اجتماعی از ابتدای دولت سیزدهم تاکنون، حدود یک میلیون و 500 هزار نفر بیمه شده جدید داریم که به واسطه این هم می توان اعلام کرد که این میزان اشتغال ایجاد شده است.
به گزارش خراسان، اگر چه آمار وزیر کار مبنی بر ایجاد شغل قابل دفاع است، اما مسئله مهم برای مردم و رسانه ها، پایداری اشتغال ایجادشده و به عبارت دیگر اشتغال خالص است. اگر آمارهای وزارت کار به طور مداوم بیمه افراد شاغل را شامل شود، می توان اتکای بیشتری به آن پیدا کرد. در غیر این صورت و از آن جایی که احتمالاً اشتغال غیر رسمی نیز کمتر در رصد آمارهای رسمی اشتغال قرار می گیرد، به نظر می رسد آمارهای مرکز آمار قابلیت اتکای بیشتری خواهند داشت. در هر صورت باید گفت طبق گزارش 18693 مرکز پژوهش های مجلس با عنوان آسیب شناسی حمایت از تولید و اشتغال در کشور نیز تکمیل و سامان دهی نظام آمار و اطلاعات بازار کار (هم در سمت عرضه و هم در سمت تقاضای بازار کار) یکی از اصلاحات ضروری در این حوزه به شمار می رود.
نکته مهم دیگر درباره آمارهای اشتغال زایی یک سال اخیر اثر مثبت عبور از تبعات کرونا و رونق گرفتن فعالیت هایی است که به دلیل شیوع کرونا محدود شده بود و این اتفاق اگرچه به دلیل عملکرد مثبت دولت در زمینه واکسیناسیون ایجاد شد اما لزوما ناشی از رونق چشمگیر و ایجاد اشتغال جدید نیست بلکه بخش عمده آن ناشی از بازگشت شاغلان قبلی به سر کار است.