الهه آرانیان- حوزه فرهنگ و هنر از جمله عرصه‌هایی است که داوطلبان ریاست‌جمهوری همیشه بر آن تاکید دارند و در تبلیغات و مناظره‌ها سعی می‌کنند دل اهالی فرهنگ و هنر و ادبیات را به دست بیاورند و از برنامه‌هایشان در این زمینه بگویند. حوزه فرهنگ آن‌قدر وسیع است که نمی‌توان همه شاخه‌های آن را برشمرد؛ از زبان فارسی و اهمیت ویژه پاسداشت آن و تحقق عدالت فرهنگی در بهره‌مندی همه مردم از مرکزنشین تا روستانشین از امکانات فرهنگی مانند کتابخانه، سینما، کانون و... گرفته تا توجه به مشکلات حوزه نشر و قیمت کاغذ و کتاب و دغدغه‌ها و مشکلات ریز و درشت هنرمندان در شاخه‌های مختلف هنری. انتشار مستند غیررسمی 6 در بهمن ماه سال گذشته و روایتش از انس رهبر انقلاب با کتاب و اهالی فرهنگ نشان داد که ایشان توجهی مثال‌زدنی به ادبیات و هنر دارند و مسائل این حوزه را به‌طور منظم دنبال می‌کنند. بر همین اساس، با دکتر محمدحسن مقیسه، استاد دانشگاه و نویسنده کتاب «امین زبان و ادب پارسی» که روایت دلدادگی رهبر انقلاب به زبان فارسی است، درباره محورهای اصلی فرهنگ که رئیس‌جمهور آینده بهتر است آن‌ها را مدنظر قرار دهد، گفت‌وگو کرده‌ایم.

 

 توجه به عدالت فرهنگی و تقویت نهادهای مردم‌پایه

دکتر مقیسه یکی از مهم‌ترین اولویت‌های فرهنگ در کشور را که دولت آینده باید در حوزه داخلی دنبال کند، گسترش عدالت فرهنگی می‌داند و می‌گوید: «امیدوارم حرکتی که در دولت شهید رئیسی شروع شد، ادامه پیدا کند. به این معنا که مردم همه شهرها و روستاها به همان نسبت از دستاوردهای فرهنگی بهره‌مند شوند که کسانی که در شهرهای بزرگ و مراکز استان‌ها زندگی می‌کنند. یک نمونه از اقدامات خوب دولت قبل، ساخت کتابخانه در شهرهای کوچک و روستاها و تلاش برای گسترش فرهنگ کتاب خوانی است. این کار می‌تواند در دیگر حوزه‌های فرهنگی و هنری مانند موسیقی، تئاتر، قصه‌گویی و... گسترش پیدا کند». این استاد دانشگاه، دیگر موضوع مهم فرهنگی را تقویت نهادهای مردم‌پایه فرهنگی می‌داند و ادامه می‌دهد: «این کار هم واگذاری امور فرهنگی به مردم است و هم دخالت دادن مردم در ریزمولفه‌های فرهنگ. از جانب دیگر به نوعی اشتغال زایی هم هست، چون دولت به امور کلان می‌پردازد، بهتر است این کارهای کوچک تر را به مردم واگذار کند».

 

توجه به ادبیات کهن فارسی در تولید محتوا

نویسنده کتاب «امین زبان و ادب پارسی» در بخش دیگری از سخنانش، سومین محور مهم فرهنگی دولت آینده را توجه به برنامه‌ریزی درباره محتوای فضای مجازی با تکیه بر منابع غنی ادبیات فارسی مطرح می‌کند و می گوید: «همان‌گونه که دولت موظف است بسترهای لازم را برای گسترش زیرساخت‌های فنی ایجاد کند، بالاتر از این وظیفه باید در حوزه محتوای فضاها و سکوهای مجازی هم برنامه داشته باشد. البته این فضاها آن‌قدر گسترده هستند که چیرگی بر محتوای آن امکان‌پذیر نیست و از دست دولت برنمی‌آید، اما این‌که دولت بی‌برنامه هم باشد، پذیرفته نیست. ضعفی که در دولت‌های قبل وجود داشت این بود که دولت در زمینه مولفه‌ها و محتوای فضای مجازی برنامه‌ای نداشت. با توجه به این‌که ما درون مایه فرهنگی، ادبی و هنری فراوان داریم که یک نمونه‌اش ادبیات کهن فارسی است».

 

حفاظت از مفاخر فرهنگی و گسترش زبان فارسی 

دکتر محمدحسن مقیسه دو محور فرهنگی مهم در خارج از کشور را حفاظت از مواریث فرهنگی ایران بزرگ تاریخی در خارج از مرزها و نیز گسترش زبان فارسی به عنوان نماینده ایران در دیگر کشورها می‌داند که دولت آینده باید آن‌ها را مدنظر قرار دهد: «دولت آینده باید از میراث ایران تاریخی و فرهنگی که بنا به ضرورت‌های جغرافیایی در خارج از ایران قرار دارد، حفاظت کند. نمونه بارز آن شاعران بزرگی مانند نظامی گنجه‌ای و مولانا هستند که به مناسبت این‌که مقبره آن‌ها در دو کشور همسایه است و نیز به علت ناکافی بودن فعالیت‌های فرهنگی دولت‌های قبل، در دنیا به گونه‌ای تبلیغ شده که انگار این دو شاعر بزرگ اهل آذربایجان و ترکیه هستند. در حالی که همگان می‌دانند و می‌دانیم که این درست نیست. دولت آینده باید از مواریث فرهنگی ما حفاظت کند؛ نه تنها از چهره‌ها و شخصیت‌ها، بلکه از بسیاری از کتاب‌ها و نسخ خطی و آثار باستانی خارج از کشور که ریشه‌های ایرانی دارد. بسیاری از دست‌نویس‌های شاعران ما در کتابخانه‌های هند و پاکستان نگهداری می‌شود و حفاظت از این‌ها مهم است. دیگر محور مهم فرهنگ برای دولت آینده، آموزش و گسترش زبان فارسی در خارج از کشور است. در این زمینه گام‌های خوبی برداشته شده که لازم است با گام‌های محکم‌تر تکمیل شود. زبان فارسی در خارج از کشور قدرت نرم ماست. اگر ما در کشوری نباشیم، ولی زبان ما در آن کشور باشد، آن زبان از تفکر و فرهنگ و هنر ما نمایندگی می‌کند. امیدوارم دولت آینده این مسیر را کامل کند».

وحید تفریحی/ کم کم صدای لاستیک های بی شمار خودروها در جاده ها به گوش می رسد و فصل سفرهای تابستانی آغاز می شود؛ سفرهایی که هرچند خاطرات خوب وجهه جدایی ناپذیر آن است اما گاهی غفلت ها، ناپرهیزی ها و بی احتیاطی ها حادثه ای را رقم می زند که ظاهر رنگی این سفرها را تیره و خاکستری می کند. بهانه این گزارش هم همین آغاز سفرهای تابستانی است تا تلنگری باشد که رنگ سفرهای تابستانی تیره و خاکستری نشود، البته بخشی از این تلنگر هم به مسئولان و متولیان است تا شرایط جاده ها وزیرساخت ها را برای سفرهای تابستانی فراهم و فکری برای نقاط حادثه خیز جاده های استان کنند. متر و معیار ما برای این گزارش نیز آمار رسمی است؛ آمار پزشکی قانونی از فوتی ها و مصدومان ناشی از حوادث رانندگی که ما 5 سال منتهی به سال 1402 از این آمار را تحلیل و بررسی کردیم. به گزارش «خراسان»، به استناد داده های سازمان پزشکی قانونی کشور از آمار رسمی متوفیان و مصدومان حوادث رانندگی، این آمار در خراسان رضوی طی مدت 5 ساله ای که بررسی کردیم، روند رو به رشدی داشته است و تنها در سال 99 و آن هم به دلیل شیوع کرونا و به تبع آن کاهش سفرها و ترددها، این روند متوقف شده و کاهشی بوده است. عوامل مختلفی هم در افزایش حوادث رانندگی منجر به فوت و جرح در خراسان رضوی دخیل هستند؛ از ضعف جدی در زیرساخت های کافی و مناسب برای جاده ها گرفته تا ترافیک خودروها در ایام اوج سفرها به استان و متناسب نبودن زیرساخت های جاده ای با این خیل عظیم زائران و مسافران و البته بی توجهی و سهل انگاری رانندگان.

 

با سرعت مرگ می گیرد!

بررسی ها را ابتدا با وضعیت فوتی های ناشی از حوادث رانندگی طی سال 1402 و مقایسه آن با 5 سال قبل یعنی سال 98 آغاز می کنیم؛ طی سال 98 مجموعا هزار و 132 فوتی به دلیل سوانح رانندگی در استان به ثبت رسیده است، آماری که 5 سال پس از آن یعنی در سال 1402 با رشد بیش از 19 درصدی مواجه بوده و به 1347 فوتی رسیده است. از مجموع 1347 فوتی ناشی از حوادث رانندگی در استان 1028 نفر مرد و 319 نفر زن بوده اند، همچنین از این تعداد 465 فوتی در جاده های درون شهری، 741 فوتی در جاده های برون شهری و 136 فوتی نیز در جاده های روستایی بوده است. مقایسه آمار فوتی های حوادث رانندگی در سال گذشته با سال قبل از آن یعنی سال 1401 نیز حاکی از افزایش حدود 12.5 درصدی است؛ در سال 1401 مجموعا 1200 فوتی در استان به دلیل حوادث رانندگی ثبت شد که این رقم طی پارسال به عدد 1347 فوتی رسید. به طور خلاصه اگر بخواهیم این روند 5 ساله را مرور کنیم، تعداد فوتی های ناشی از سوانح رانندگی در خراسان رضوی طی سال های 98، 99، 1400، 1401 و 1402 به استناد آمار پزشکی قانونی به ترتیب 1132، 931، 1028، 1200 و 1347 مورد بوده است که روند رو به رشد فوتی ها طی این سال ها را روایت می کند و البته در سال 99 به دلیل شیوع کرونا این رقم کاهش جدی داشته است.

 

افزایش 20 درصدی تعداد مصدومان

وضعیت مصدومان ناشی از سوانح رانندگی در استان هم نگران کننده است؛ مقایسه آمار مصدومان طی سال 1402 با 5 سال قبل از آن حاکی از افزایش بیش از 20 درصدی آمار است! در سال گذشته مجموع مصدومان حوادث رانندگی در خراسان رضوی 33 هزار و 852 نفر بوده اند که از این تعداد 23 هزار و 581 نفر مرد و 10 هزار و 271 نفر هم زن بوده اند. این آمار در مقایسه با سال قبل از آن نیز یعنی سال 1401 که 33 هزار و 208 مورد ثبت شده، حدود 2 درصد افزایش داشته است. آمار مصدومان ناشی از سوانح رانندگی در استان طی سال های 98، 99، 1400، 1401 و 1402 به ترتیب 28 هزار و 275 نفر ، 23 هزار و 542 نفر، 27 هزار و 140 نفر، 33 هزار و 208 نفر و 33 هزار و 852 نفر بوده است که در این آمار هم شیوع مرگبار کرونا در کشور طی سال 99 منجر به کاهش سفرها و ترددها و به تبع آن کاهش مصدومان ناشی از حوادث رانندگی شده است.

بررسی این آمار حاکی از یک واقعیت تلخ است؛ این که جاده های استان هرروز قربانی می گیرد و این عطش قربانی گرفتن هر سال بیشتر و بیشتر می شود. در این بین و با اذعان به سایر عوامل دخیل در افزایش سوانح رانندگی از جمله عوامل انسانی و البته کیفیت خودروهای داخلی، از سهم جدی کمبود قابل توجه زیرساخت های جاده ای استان در رخداد این سوانح نباید گذشت؛ این واقعیت تلخ را باید پذیرفت و برای آن فکری عاجل کرد، این که استان خراسان رضوی و مشهد به عنوان دومین کلان‎شهر کشور که سالانه میزبان بیش از 40 میلیون زائر است، از جمله فقیرترین استان‎ها به لحاظ زیرساخت های جاده ای مانند آزادراه و بزرگراه است درحالی که رتبه نخست حمل ونقل مسافر کشور در اختیار این استان است.

مائده کاشیان -رئیس صداوسیما دیروز در یک نشست خبری با موضوع تبلیغات نامزدهای چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در رسانه ملی، درباره زمان برگزاری و جزئیات منظره‌ها توضیحاتی ارائه داد. تعداد مناظره‌های انتخاباتی، جزئیات فضا و امکاناتی که صداوسیما برای تبلیغات نامزدها در اختیار آن‌ها خواهد گذاشت و همچنین تاکید رسانه ملی بر جلوگیری از تخریب در برنامه‌های انتخاباتی از موضوعاتی بود که در این نشست مطرح شد. در ادامه مطلب، مهم‌ترین بخش‌های صحبت‌های پیمان جبلی و همچنین گفت‌وگوی خراسان با حسین سلطان‌محمدی کارشناس رسانه و منتقد سینما را درباره آسیب‌های مناظرات در دوره‌های قبل می‌خوانید.

 

برگزاری 5 مناظره

به گزارش مهر، جبلی درباره جزئیات مناظرات توضیح داد: «در این دوره پنج برنامه مناظره در نظر گرفتیم که سه و نیم تا چهار ساعت خواهد بود. از ظرفیت کارشناسان برای طراحی سوالات کمک گرفتیم و زمانی هم برای جمع‌بندی در نظر گرفته شد.» وی یادآور شد: «مناظره‌ها بعد از مغرب شروع می‌شود و همان‎طور که گفته شد پیش‌بینی اولیه سه و نیم ساعت است و البته این‌ها متناسب با تعداد نامزدها خواهد بود که ما هم منتظر اعلام اسامی توسط شورای نگهبان هستیم.»

 

برگزاری مناظره‌های گروهی

جبلی در پاسخ به سوال دیگری درباره پروتکل های مناظره‌ها بیان کرد: «تمام آن‎چه ما انجام می‌دهیم براساس قانون انتخابات است. تکلیف نظارت بر برنامه‌های زنده مشخص است. ما نباید دخالت شخصی انجام دهیم که فکر کنیم سخنی، مصداق بداخلاقی است یا خیر. هر بگومگو را نمی‌توان مصداق بداخلاقی و بی قانونی گذاشت. مرجع تشخیص این بداخلاقی‌ها کمیسیون نظارت بر تبلیغات وزارت کشور است. شکل برگزاری مناظره‌ها گروهی است و چارچوب‌های مختلفی در نظر گرفته شده تا جلوی این بداخلاقی ها گرفته شود.»

 

گفت‌وگوی ویژه خبری و «بدون تعارف» با نامزدها

رئیس صداوسیما درباره مجری مناظره‌ها گفت: «مجری مناظره در حال بررسی است. اسامی مطرح شده گمانه‌زنی است و طی روزهای آینده مجری اصلی اعلام خواهد شد. همچنین سه میزگرد طراحی شده که نامزدها می توانند با حداکثر ۲ نفر از مشاوران خود در آن حضور پیدا کنند. این میزگردها در حوزه حکمرانی و سیاست خارجی و اقتصاد برگزار می‌شود. گفت‌وگوی ویژه خبری در برنامه‌های ما خواهد بود، البته شیوه اجرا هنوز قطعی نشده است. هر نامزد در یک برنامه «بدون تعارف» هم شرکت می‌کند.»

 

برخورد جدی با تخریب

پیمان جبلی درباره دیگر برنامه های انتخاباتی توضیح داد: «یک برنامه رو به دوربین داریم که نامزدها به معرفی خود می‌پردازند و البته نامزدها می‌توانند ۳۱ برنامه رو به دوربین برای ۳۱ استان داشته باشند که آن‌ها را ضبط می کنند و در اختیار سازمان قرار می دهند.» وی همچنین گفت: «برای جلوگیری از تخریب و لجن‌پراکنی انتخاباتی هم که نه مردم و نه نامزدها می پذیرند، از طرف رسانه ملی برخورد قاطع می شود. در مقابله با تخریب‌ها بسیار جدی خواهیم بود. با عوامل تخریب‌ها برخورد خواهیم کرد و آن‌ها را افشا می‌کنیم.»

 

به بهانه تشریح برنامه‌های انتخاباتی صداوسیما و اعلام جزئیات مناظره‎‌ها، در گفت‌وگو با حسین سلطان‌محمدی کارشناس رسانه و منتقد سینما، به ایرادها و آسیب‌های مناظره‌ها در دوره‌های قبل پرداختیم و درباره باید و نبایدهای مناظرات تلویزیونی با این کارشناس گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.

 

مناظره، نه اعلام مواضع

حسین سلطان‌محمدی، کارشناس رسانه و منتقد سینما، درباره لزوم برگزاری مناظره به معنای واقعی کلمه توضیح می‌دهد: «یکی از مشکلات نوبتی بحث کردن یا پاسخ دادن است. چون همه جمع هستند، عملا نوعی اعلام مواضع شکل می‌گیرد تا این‎که بخواهند نظر به نظر با یکدیگر بحث کنند. مثلا در مورد اشتغال مطرح می‌کنند که نگاه‌تان چیست؟ نفر اول نظری می‌دهد و نفر دوم با طرف مقابل مناظره نمی‌کند، وقتی نوبت به او می‌رسد حرف خودش را می‌زند، در حالی که ذات مناظره این است که تبادل نظر انجام شود، موضوعات مخالف و موافق مشخص شوند و درباره آن‌ها بحث کنند.» او ادامه می‌دهد: «من نوعی استدلال کنم که مثلا به این دلایل طرح اشتغال نامزد مقابل من جواب نمی‌دهد یا نارساست، اما طرح من این‎طور است. در این صورت رقیب می‌تواند درباره طرح طرف مقابلش با استدلال صحبت کند.»

 

آسیب طرح سوالات کلی

این کارشناس رسانه با اشاره به سوال‌هایی که برای مناظرات طرح می‌شود، توضیح می‌دهد: «سوالات بسیار کلی طرح می‌شود و پاسخ کلی دادن، اتفاق خاصی را پیش نمی‌برد. این باعث می‌شود نامزدها به بهانه سوال کلی وارد بحث‌های جزئی شوند و معمولا هم به خطاب قرار دادن یکدیگر می‌رسند. معمولا از پاسخگویی کلی عبور می‌کنند و به سمت اشاره به شخصیت یا سوابق یکدیگر می‌روند و تاریخچه درمی‌آورند. معمولا این اتفاق را دیدیم.»

 

جذاب نبودن اعلام برنامه برای مخاطب مناظره

سلطان‌محمدی در پاسخ به سوالی درباره چالش‌برانگیز نبودن سوالات مناظره می‌گوید: «سوال کلی طرح می‌شود به دلیل این‎که به نظر می‌رسد آن‌جا فضا برای بحث‌های کلی و اصطلاحا اعلام برنامه‌هاست. در صورتی که بحث اعلام برنامه‌ها، چیز چندان جذابی برای بیننده و شنونده ندارد. اعلام برنامه چیست؟ مثلا برای تامین بیمه همگانی و عمومی فلان کارها را انجام می‌دهم، بیان چنین کارهایی به همین راحتی میسر نمی‌شود، اگر هم بخواهند خیلی ریز صحبت کنند، در این مباحث نکته‌ای درنمی‌آید.» وی در ادامه توضیح می‌دهد: «اما مردم به دنبال چه هستند؟ عبارات و جملاتی که یا خودشان دریافت کنند و بعد نقل کنند و زبان به زبان منتقل شود. عده‌ای هم در فضای مجازی یا رسانه‌ها، برش‌های کوتاه یا جملاتی را جدا می‌کنند و به جملات بیان‌شده جهت می‌دهند، مثلا می‌نویسند «پاسخ عجیب»، «عقب‌نشینی». کسانی که این‌ها را در فضای مجازی می‌خوانند، چنین موضوعاتی را برداشت می‌کنند وگرنه به صورت کلی همه می‌گویند مسکن باید برای همه تامین شود، از اشتغال و توجه به جوانان، مبارزه با فساد، امکانات فرهنگی و تفریحی می‌گویند و علیه آقازادگی و رانت صحبت می‌کنند، این کلیات را همه می‌شنوند و می‌دانند.»

 

ناهماهنگی نامزدها با زمان

حسین سلطان‌محمدی از ناهماهنگی نامزدها با زمان خود در مناظرات به عنوان یکی از آسیب‌ها یاد می‌کند و می‌گوید: «معمولا نامزدها با زمانی که به آن‌ها اختصاص داده می‌شود، هماهنگ نیستند. پرسشی طرح می‌شود و می‌گویند مثلا 5 دقیقه فرصت دارید به آن پاسخ بدهید، نامزدها هم چون زمان‌بندی خاصی برای پاسخ ندارند، معمولا یا جمله‌ آن‌ها بدون نتیجه‌گیری می‌ماند یا از زمان مشخص جلوتر می‌روند، در نتیجه به دلیل رعایت برابری و مساوات میکروفون قطع می‌شود.»

 

لزوم اشراف نامزدها به مسئولیت‌هایشان

این کارشناس درباره موضوعاتی که نامزدها باید در مناظرات تلویزیونی به آن‌ها بپردازند می‌گوید: «ما بنا را بر این می‌گذاریم که همه نامزدها محدوده مسئولیت رئیس قوه اجرایی را می‌دانند، اما مردم خیلی نمی‌دانند. مثلا طرف می‌گوید مبارزه با فساد را اعلام می‌کنم، اما در چرخه حالت طبیعی اجرایی، از دست سیستم اجرایی خارج می‌شود و به سمت سیستم قضایی، سازمان بازرسی کل کشور حرکت می‌کند یا مثلا در عملکرد دستگاه‌ها، دولت دیدگاهی را بیان می‌کند اما مثلا در مجلس، دیوان محاسبات مجلس یک دیدگاه دیگر را بیان می‌کند. پیدا کردن مواردی که مردم توجیه شوند سهم قوه مجریه در کارهای کلی کشور چگونه و چه‌اندازه است، شاید از نکاتی باشد که بتواند جذابیت ایجاد کند. مثلا شما که می‌گویی مسکن را تامین می‌کنم، الان تجربه قانون جوانی جمعیت گفته‌ است که یکی از امکانات، دادن زمین رایگان است، اما این زمین رایگان در بسیاری از شهرها به ساختارها و سیستمی برخورد کرده که اصلا برای اختصاص زمین آمادگی ندارد! یعنی سیستم اجرایی باید از این لحاظ تجربه‌های انجام‌شده توسط مسئولان اجرایی قبلی را بیاورند و بیان کنند. در حوزه اجرای قانون باید درباره موضوع خودرو، قیمت‌گذاری و... نکاتی که برای مردم ملموس است، صحبت کنند. شما که دارید مسئولیت قوه مجریه را برعهده می‌گیرید چقدر به محدوده مسئولیت‌هایتان اشراف دارید؟ کسی که می‌خواهد مسئول قوه مجریه شود ممکن است مسائل آرمانی را بیان کند، اما باید دید چقدر از این بیان آرمان در محدوده قوه مجریه است.»

 

موضوع خاص تخریب

سلطان‌محمدی در پایان درباره تاکید رئیس صداوسیما بر جلوگیری از تخریب توضیح می‌دهد: «مجریان مناظره‌هایی که تا الان دیدیم، فقط وقت نگه‌دار هستند. وقتی مجری اجازه دخالت ندارد، او که نمی‌تواند تشخیص دهد تخریب اتفاق افتاده است یا خیر و اصلا تخریب نسبت به چه کسی؟ وقتی در مناظره جملاتی مطرح می‌شود، آن لحظه چه کسی دارد تشخیص می‌دهد و بعد می‌خواهند چه کنند؟ به صورت کلی مطرح کردن این که نباید تخریب وجود داشته باشد، خوب است، اما در همه دوره‌ها این اتفاق افتاده است. هرکاری کنند باز هم ذات مناظره این است که تکه‌هایی از کنترل خارج شود، به دلیل این که موجی میان مردم ایجاد شود. این جزو موارد سختی است که اختیارش دست رسانه ملی نیست و به نظر من رئیس رسانه ملی نباید وارد این مباحث جرئی می‌شد چون بحث قانونی است. مگر این که رسما اعلام شده باشد ناظر شورای نگهبان در کمیسیون عالی نظارت بر مناظره‌ها دارد مباحث را کنترل می‌کند، اگر چنین باشد، مثلا سخنگوی آن کمیسیون نهایی نظارت بر تبلیغات ریاست جمهوری در رسانه ملی، رئیس رسانه ملی است، این جا توجیه دارد وگرنه نظردادن درباره این موضوع، الان محلی از اعراب ندارد.»

بالاخره انتخابات ریاست جمهوری دولت چهاردهم نامزدهای نهایی خود را شناخت. روز گذشته شورای نگهبان آقایان پورمحمدی،پزشکیان،جلیلی،زاکانی، قالیباف و قاضی زاده هاشمی را به عنوان 6 نامزد تایید صلاحیت شده این شورا به وزارت کشور معرفی کرد و لذا طی یکی دو روز آینده فرایند انتخابات وارد مرحله تبلیغات و ارزیابی های مردمی خواهد شد. فارغ از آن چه تا به حال رخ داده، با رویکرد رو به جلو سه نکته قابل اشاره است که به اختصار مطرح می شود:

 

1. مشارکت حداکثری و افزایش قدرت نرم

از این واقعیت نمی توان چشم پوشید که یکی از دغدغه هایی که حداقل در دو دوره انتخابات اخیر( انتخابات 1400 ریاست جمهوری سیزدهم و انتخابات 1402 مجلس دوازدهم) محل تامل جدی بود، مسئله کاهش میزان مشارکت به زیر 50 درصد بود که رهبر انقلاب به زوایایی از آن در نوروز 1403 ذیل سرفصل غفلت تاریخی از اعتماد اجتماعی و همدلی اجتماعی به آن توجه کردند. مسئله ای که البته در مورد انتخابات 1404 ریاست جمهوری چهاردهم نیز یکی از دغدغه های پیش رو بود اما حادثه تلخ سانحه30 اردیبهشت بالگرد رئیس جمهور، رویکردهای مردمی و تلاش شبانه روزی ایشان، چنان همدلی را در کشور شکل داده است که براساس پیمایش های ملی، ارزیابی ها از مشارکت 54 درصدی در انتخابات 8 تیر ریاست جمهوری خبر می دهند. این موضوع از آن  جهت اهمیت دارد که در جمهوری اسلامی، مردم اصلی ترین پشتوانه و مهم ترین قدرت نرم در ساختار حکمرانی هستند به گونه ای که هرگاه مشارکت های سیاسی بالا در کشور رخ داده، نفوذ عمق راهبردی کشور در ابعاد منطقه ای و بین المللی افزایش یافته و در مقابل هرگاه که به دلایل مختلف با کاهش نرخ مشارکت مواجه بوده ایم، فشارهای بین المللی از جانب کشورهای متخاصم، به خصوص در عرصه تحریم های اقتصادی برای افزایش نارضایتی های اجتماعی افزایش یافته است. از این منظر انتخابات 8 تیر با ظرفیت هایی که ایجاد شده، می تواند نقطه عطفی در تاریخ سیاسی کشور باشد، موضوعی که طبیعتا بایست مورد توجه مضاعف مردم، مسئولان و نامزدهای انتخاباتی باشد. 

 

2. مزیت رقابتی در شاخص های رئیس جمهور اصلح

موضوع شاخص ها برای انتخاب نامزد اصلح یا مطلوب، یکی از مهم ترین موضوعات مورد توجه در انتخابات ریاست جمهوری است. درواقع شرایط کشور در هر برهه به گونه ای است که گزینه متناسب با شرایط آن مقطع را می خواهد. موضوعی که رهبر معظم انقلاب در بیانات 14 خرداد ماه خود در حرم امام (ره) در مورد انتخابات 8 تیر مطرح کردند و چهار شاخص برای رئیس جمهور نهم را این گونه برشمردند: «ملّت ایران برای این که بتواند در معادلات پیچیده‌ بین المللی، منافع خودش را حفظ کند و عمق راهبردی خودش را تثبیت کند و ظرفیّت ها و استعدادهای طبیعی و انسانی خودش را به مرحله‌ بُروز و ظهور برساند و کام مردم را شیرین کند و همچنین بتواند حفره ها و رخنه های اقتصادی و فرهنگی را پُر کند، احتیاج دارد به یک رئیس جمهور فعّال، پُرکار، آگاه و معتقد به مبانی انقلاب». براین اساس و با توجه به 6 گزینه اعلامی این ادعا را می توان مطرح کرد که شاخصه «آگاه و معتقد به مبانی انقلاب» در هر 6 گزینه، قابل قبول و مطلوب است اما آن چه می تواند محل رقابت نامزدهای انتخاباتی باشد، کارنامه و برنامه های شان در شاخص «فعال بودن و پرکار بودن» است که باید مورد مداقه رای دهندگان قرار گیرد. به عبارتی در مقطع کنونی کشور «کارآمدی» برآمده از پرکاری و فعال بودن به خصوص در حوزه اقتصادی، می تواند مزیت رقابتی نامزد اصلح ریاست جمهوری نهم باشد.

 

3. حاکمیت اخلاق برای خلق عزت و حماسه ملی

مسئله «حاکمیت اخلاق» یکی از موضوعاتی است که عموما در رقابت های انتخاباتی مورد تاکید رهبر انقلاب بوده و البته در انتخابات های متعدد متاسفانه آنچنان که باید مورد توجه نامزدها قرار نگرفته،  به گونه ای که در مقاطعی حتی باعث تسری بی اخلاقی به جامعه شده است، آفتی که رهبر انقلاب در بیانات اخیر خود این گونه به آن اشاره کردند: «در این حرکت عظیمی که انجام می گیرد، در رقابت های پیش روی انتخاباتی بین نامزدها، اخلاق حاکم باشد؛ بدگویی کردن، لجن پراکنی کردن ، کمکی به پیشرفت کارها نمی کند بلکه به آبروی ملی هم لطمه می زند. صحنه انتخابات، صحنه‌ عزّت و حماسه است.» مطالبه ای که متاسفانه در کوران انتخابات ها هم توسط نامزدهای انتخاباتی و هم توسط بخشی از هواداران شان به بهانه های مختلف مورد بی توجهی قرار می گیرد، مسئله ای که به نظر می رسد در وهله نخست باید توسط نامزدهای انتخاباتی در برنامه های انتخاباتی به خصوص مناظرات تلویزیونی مد نظر قرار گیرد. 

در عین حال فارغ از نامزدها، طبیعتا بخشی از این بی اخلاقی ها در بستر شبکه های اجتماعی و توسط طرفداران یا تیم های کمپین های انتخاباتی نامزدها شکل می گیرد که از این منظر طرفداران و مدیران کمپین های انتخاباتی را می بایست به دو نکته توجه داد؛ نخست این که از مسیر بدگویی و لجن پراکنی و تهمت و دروغ و اتهام زنی نمی توان برای کشور خلق عزت کرد و نکته دیگر این که به قول رهبر انقلاب: «انتخابات صحنه رقابت برای خدمت است، صحنه کش واکش برای به دست آوردن قدرت نیست. برادرانی که وارد میدان مبارزه انتخاباتی می شوند این را به عنوان یک وظیفه بدانند و به وظیفه شان عمل کنند.» جالب این که رهبر انقلاب از عبارت مبارزه انتخاباتی استفاده می کنند یعنی این میدان را عرصه رقابت و مبارزه بین نامزدها می دانند اما مبارزه ای در چارچوب اخلاق و عزت ملی که به خلق یک حماسه ملی کمک کند نه این که باعث افزایش بی اعتمادی اجتماعی و تشدید شکاف های اجتماعی و صدمه به سرمایه اجتماعی کشور شود. نکته دیگر این که رهبر انقلاب مسئله رعایت اخلاق را یک وظیفه شرعی برای نامزدهای محترم و طرفداران ایشان تعریف می کنند حکمی که حتما می بایست مورد توجه نامزدهای محترم و طرفداران شان قرار گیرد چرا که هیچ هدفی، وسیله بی اخلاقی را توجیه نمی کند.

توکلی - انتظارها به پایان رسید و اسامی تایید صلاحیت شدگان اعلام شد:۱. مصطفی پورمحمدی۲. مسعود پزشکیان۳ سعید جلیلی۴. علیرضا زاکانی۵. محمدباقر قالیباف و۶-سید امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، شش نفری هستند که مهر تایید صلاحیت شورای نگهبان پای برگه آن ها خورده است. آنالیز نامزدهای انتخاباتی و خاستگاه های سیاسی شان نشان می دهد که یک انتخابات پنج ضلعی را به نظاره خواهیم نشست.درواقع هرکدام از این افراد، طیفی از جامعه را نمایندگی می کنند و از این جهت می توان امیدوار بود که انتخاباتی کاملا رقابتی را شاهد باشیم. قاضی زاده و زاکانی در ضلع نمایندگان دولت؛ یک ضلع  پزشکیان به عنوان   کاندیدای اصلاح طلبان، یک ضلع پورمحمدی به عنوان نماینده جریان اعتدالی و دو ضلع دیگر محمد باقر قالیباف، نماینده جریان اصولگرا  و سعید جلیلی نماینده جریان پایداری در اردوگاه اصولگرایی. 

 

چه چهره هایی بازماندند؟

با این حال، پس از اعلام فهرست تایید صلاحیت شدگان اولین چیزی که  مورد توجه قرار گرفت، قرار نگرفتن علی لاریجانی در میان تایید صلاحیت شدگان بود. لاریجانی در انتخابات ریاست جمهوری گذشته نیز برای کاندیداتوری اقدام کرد اما صلاحیتش احراز نشد. تصمیمی که جنجال و حواشی زیادی به همراه داشت و از همین رو گمانه هایی شکل گرفت که او پیش از حضورش در عرصه انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم، چراغ سبز تایید صلاحیتش را از شورای نگهبان گرفته است. گمانه ای که فهرست  نامزدهای تایید صلاحیت شده شورای نگهبان حکایت دیگری داشت. در کنار لاریجانی افرادی همچون محمود احمدی‌نژاد،  اسحاق جهانگیری، محمد شریعتمداری، محمد مهدی اسماعیلی، مهرداد بذرپاش، سید صولت مرتضوی، عباس آخوندی، وحید حقانیان، عبدالناصر همتی، سید شمس‌الدین حسینی، علی و اکبر نیکزاد و مصطفی کواکبیان از جمله چهره های شاخصی بودند که از حضور در رقابت های انتخابات ۱۴۰۳ بازماندند.

 

اعتراض آخوندی به عدم احراز صلاحیتش

 اماعباس آخوندی که به عنوان یکی از سه نامزد مورد نظر جبهه اصلاحات معرفی شده بود طی نامه ای به عدم احراز صلاحیتش از سوی شورای نگهبان اعتراض کرد. عباس آخوندی در بخشی از نامه خود به آیت الله جنتی با بیان اینکه «هیچ دلیل موجه قانونی برای این تصمیم شورا نمی بینم»، تاکید کرده: «احتمال می دهم که برخی گزارش های رسیده به آن شورا ابهام هایی را در ذهن برخی اعضای محترم آن شورا ایجاد کرده باشد. بر این اساس، تمایل دارم که از حق قانونی خود و رای دهندگان در جلسه رسمی آن شورا دفاع کنم. از این رو، درخواست دارم که در مهلت قانونی مقرر در جلسه ی شورا حضور یابم و توضیح های لازم را ارائه کنم.»

 

پزشکیان؛ پدیده این انتخابات؟ 

اما بی برو برگرد پدیده این دور از انتخابات می تواند مسعود پزشکیان باشد. تنها گزینه جریان اصلاح طلبی که همین چندروز قبل آذر منصوری به صراحت اعلام کرد که در صورت تایید صلاحیت پزشکیان،  جبهه اصلاحات تمام قد از او حمایت خواهد کرد. چراغ قرمز شورای نگهبان به لاریجانی نیز شانس او را برای تصاحب بخشی از آرای سبد لاریجانی تقویت می کند. حمایت کاربران اصلاح طلب و میانه رو در فضای مجازی هم همین را نشان می دهد. مسعود پزشکیان به تصویر ایده آل از یک نماینده مطلوب طبقه متوسط شهری در پارلمان نزدیک تر است، در عین حال سلامت مالی او هم برای طبقه پایین می تواند جذاب باشد. تا حالا جزو معدود سیاستمداران ایرانی است که تخریب نشده است. اصلاح طلب است اما در بین رای دهندگان اصولگرا هم موقعیت خوبی دارد. از طرف دیگر، داستان زندگی شخصی او عناصر احساسی لازم برای ترکیب کهن الگوی قربانی و حاکم عاقل را دارد. همه این عناصر باعث می شود تا پزشکیان را یک نامزد بالقوه جدی بدانیم. پارامترهایی که حالا باعث شده ، سریع تر از سایر رقبای خود در افکار عمومی جهش کند و محبوبیتش در همان روزهای اولیه بین 15 تا 20 درصد افزایش یابد. پایگاه اولیه رای او در بین ترک ها و کردهای شمال غرب امتیاز بزرگ اوست. در بین نامزدهایی که تاکنون ثبت نام کرده اند، هیچ نامزدی چنین پایگاه رای اولیه بزرگی را ندارد.اما همین صفاتی که برای دکتر پزشکیان برشمردیم، می تواند در ادامه راه و در عبور از دست اندازهای کمپین انتخاباتی به نقاط ضعف او تبدیل شود. او فاقد تشکیلات سیاسی است، چیزی که اساسی ترین ابزار سیاست ورزی در دنیای مدرن است. کمپین انتخابات ریاست جمهوری بر خلاف کمپین انتخابات مجلس نمی تواند شخصی یا کوچک باشد.  از طرف دیگر چنین به نظر می رسد که او خودش را کاملا ذیل اصلاح طلبی به معنای سیاسی و تشکیلاتی تعریف نمی کند. در نتیجه اجماع تشکیلاتی اصلاح طلبان بر نامزدی وی کار دشواری است مگر آن که شخصا چنان قوی عمل کند که اصلاح طلبان را مجبور به حمایت از خود کند. از طرف دیگر تخریب ها می تواند در افزایش آرای وی و عبور از دست انداز کمپین مشکل ایجاد کند. پزشکیان عناصر متضادی چون ساده زیستی، امروزی و متخصص بودن، جسارت فردی و استقلال تشکیلاتی را در برند خودش کنار هم جمع کرده است. ترکیب این عناصر در انتخابات مجلس مشکل ساز نیست اما همین ترکیب در انتخابات  ریاست جمهوری می تواند نقطه ضعف جدی نامزد باشد و مانع ارائه تصویری واحد و منسجم و شفاف از نامزد شود.  پزشکیان، دیروز و پس از  اعلام رسمی نامزدهای تایید صلاحیت شده توسط وزارت کشور با حضور در بنیاد امید ایرانیان با محمدرضا عارف و اعضای هیئت مدیره این بنیاد دیدار کرد. او همچنین اعلام کرد که وزیر خارجه من محمد جواد ظریف خواهد بود.

 

نمایندگی میانه روها  با پورمحمدی 

احمد زیدآبادی از چهره های شاخص اصلاح طلبی نیز در اظهارات اخیر خود نشان داد که اصلاح طلبان به پزشکیان باور دارند: «با نگاهی به فهرست تایید صلاحیت شدگان، از هم اکنون می‌توان گفت که انتخابات ریاست جمهوری دورۀ چهاردهم دومرحله‌ای خواهد شد.دکتر مسعود پزشکیان از همین حالا می‌تواند خود را برای رقابت در مرحلۀ دوم آماده کند. رقیبش اما نامشخص است.رد صلاحیت علی لاریجانی به رغم تأکید رهبری بر تضییع حقش در دورۀ قبل، بسیار عجیب است اما فردی که می‌تواند نقشی مشابه لاریجانی را حتی قدرتمندتر و مؤثرتر از او بازی کند، مصطفی پورمحمدی است. اگر آقای پورمحمدی از قدرت بیانش در مناظرات انتخاباتی به خوبی استفاده کند، چه بسا یکی از طرفین مرحلۀ دوم انتخابات باشد.» زیدآبادی به نکته درستی اشاره می کند: حجت الاسلام پور محمدی اگرچه در تقسیم بندی های سیاسی در اردوگاه اصولگرایی قرار دارد اما مواضع اخیر او رنگ و بوی میانه رو ها و اعتدالیون را به خود گرفته است. از این رو به نظر پور محمدی می تواند  نقش ولایتی در سال 92 را برای پزشکیان در انتخابات پیش رو بازی کند. طبق الگوی انتخابات ریاست جمهوری 84 و 92 ؛ تکثر کاندیداها در هر جریانی، پیروزی برای جریان مقابل را رقم زده است. الگویی که احتمال پیروزی پزشکیان در این دوره از انتخابات را افزایش می دهد. پورمحمدی همچنین با انتشار مطلبی در صفحه شخصی خود  با هشتگ "دولت قرار "نوشت: شرایط کشور مجالی برای آزمون و خطا نمی‌گذارد؛ از سعدی علیه‌الرحمه بیاموزیم که فرمود: «به کارهای گران‌مرد کار دیده فرست».

 

قالیباف نامزد پیشرو اصولگرایان می ماند؟ 

در طرف دیگر، محمد باقر قالیباف قرار دارد. چهره شاخص جریان   اصولگرایی که از قضا سابقه رقابت با سعید جلیلی را در سال 92 دارد. در همان برهه برخی اصولگرایان کناره گیری نکردن جلیلی و ولایتی به نفع قالیباف را که در آن انتخابات پیشتاز اصولگرایان بود، دلیل اصلی شکست اردوگاه اصولگرایی می دانستند.  قالیباف همواره با سبد رای بزرگی کمپین انتخاباتی را آغاز کرده است اما در ادامه با تشدید تخریب ها سبد رای او کوچک تر شده است. این اتفاق مخصوصا در انتخابات سال 92 به وضوح خود را نشان داد و روحانی با تنها 120 هزار رای بیشتر و 50.1 درصد آرا رئیس جمهور دولت یازدهم شد. در انتخابات 96 هم او به خاطر دو قطبی شدن فضای انتخاباتی انصراف داد در حالی که انتخابات را خوب شروع کرده و با رویکرد جهانگیری در مناظره اول به رقیب اصلی روحانی تبدیل شده بود.  قالیباف  گرچه در جریان اصولگرایی تعریف می شود  و معتقد به نو  اصول گرایی است اما از سوی هر دو طرف طیف یعنی اصلاح طلبان و اصول گرایان تخریب می شود. تصویر و برند  او بیشتر از آن که ساخته خودش باشد، ساخته رقبای سیاسی او بوده است. بخشی از اصول گرایان او را خیلی اصول گرا نمی دانند و اصلاح طلبان معتقد به میانه رو بودن او نیستند. قالیباف سیاستمداری است که کمتر حرف می زند و بیشتر عمل می کند و  حرف زدن را کنش سیاسی نمی داند. خیلی قائل به اهمیت کلمات و حرف زدن در سیاست نیست. در نتیجه رقبای سیاسی او می توانند تصویر مدنظرشان از او را تقویت کنند. در نظرسنجی   که به تازگی منتشر شد، قالیباف نامزد پیشروست. یعنی موقعیت او برای جهش اولیه انتخاباتی خوب است اما ممکن است در ادامه کمپین با تخریب پایداری  از پشت سر و حملات اصلاح طلبان از روبه رو مواجه شود و نتواند تعادل خود را در دست اندازها  حفظ کند. اما یک چیز می تواند کمپین او را امیدوار کند: شرایط رای دهنده مثل سال 92 نیست که آماده پذیرش فضای دو قطبی انتخاباتی باشد و لذا احتمال این که پزشکیان بتواند با جلیلی دو قطبی درست کند و قالیباف را به حاشیه رقابت ببرد، کم است. باید دید که آیا قالیباف می تواند این بار بر چالش های کمپین غلبه کند یا نه؟ او اگر بتواند حمایت اصول گرایان را جلب کند، می تواند بیشتر از گذشته به پیروزی نهایی امیدوار باشد.البته اگر تجربه سال 92 و شکست سبد رای تکرار نشود .مهر نیز  نوشت: به احتمال زیاد علی نیکزاد، رئیس ستاد انتخاباتی محمدباقر قالیباف خواهد شد.گفتنی است که نیکزاد در سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، رئیس ستاد انتخاباتی شهید رئیسی بود.

 

جلیلی و پایگاه رای ایدئولوژیک او 

جلیلی همواره در انتخابات دارای یک پایگاه رای اولیه محکم و ایدئولوژیک بوده اما قادر به گسترش این پایگاه رای و کسب پیروزی نبوده است. کسانی که به او رای می دهند، او را تجسم واقعی یک مسئول انقلابی و پاک می دانند. چندان تخریب نشده و متهم به فساد نیست. همه این ها او را به یک نامزد اصلی  برای قشر اصولگرای شدیدا معتقد به اصول تبدیل می کند. قشری که همچنان امیدوار به بهبود اوضاع به دست یک قهرمان ضد فساد و عدالت گستر است. اما مشکل جلیلی همان مشکلی است که نامزدهای راست رادیکال در برخی کشورها دارند: پایگاه رای محکم و غیر قابل نفوذ اما کوچک و محدود. جلیلی اگر بخواهد درصدد جذب آرای بیشتر باشد باید مواضع خود را تغییر دهد و اگر مواضع خود را تغییر دهد، هواداران سرسخت خود را از دست می دهد. حل این تناقض در کمپین انتخاباتی کار بسیار دشواری است. مثلا در فرانسه  خانم لوپن و پدرش طی 20سال گذشته قادر به حل این تناقض نبوده اند. هر بار به دور دوم رفته اند، آرای مردد از ترس پیروزی لوپن  ها به کسی رای داده اند که نامزد مطلوب آن ها نبوده است( از شیراک گرفته تا ماکرون).  این همان اتفاقی بود که در سال 92 در ایران رخ داد و اصلاح طلبان و آرای مردد از ترس جلیلی به روحانی رای دادند در حالی که طرفدار روحانی نبودند. باید توجه کرد جلیلی راست گرا و محافظه کار است اما پوپولیست نیست. زبان توده مردم را بلد نیست. ادبیاتش هم ادبیات عامیانه نیست. کاراکتر و زبان و گفتارش نخبه گرایانه است. در نتیجه سایر نامزدها می توانند با او دو قطبی ایجاد کنند و رای دهنده مردد را بترسانند. این کاری بود که کمپین روحانی در سال 92 انجام داد و باعث ایجاد دو قطبی با جلیلی  شد. این بار و در سال 1403 هم به نظر می رسد استراتژی لاریجانی ایجاد همین دو قطبی بود. چیزی که می تواند باعث شکست نامزدهای اصول گرا شود و به همین دلیل بزرگان اصول گرا نگران بالا رفتن حجم تخریب ها هستند. 

 

قاضی زاده و زاکانی؛ پوششی یا حضور تا آخر خط؟ 

اردوگاه اصولگرایی اما با چند چهره مختلف پا به میدان گذاشته است. به باور بسیاری علیرضا زاکانی همچون دوره گذشته در نقش پوششی وارد صحنه انتخابات خواهد شد. اما اظهارات روز گذشته او نشان داد که قصددارد تا انتها در انتخابات بماند: «در انتخابات گذشته افتخار حمایت از «مظهر شعارهای انقلاب» را داشتم و تمام حملات ناجوانمردانه را به جان خریدم.در انتخابات امسال برای تداوم راه شهید رئیسی و تکمیل خدمات، تا آخر می‌مانم و رقابت می‌کنم.» قاضی زاده هاشمی هم اگرچه مانند زاکانی گزینه دولت مستقر در انتخابات است، اما به نظر می رسد  حلقه نیلی  روی چهره اصولگرایی  همچون جلیلی سرمایه گذاری خواهند کرد.

 

 

گروه اقتصاد-  دولت ها در سال های اخیر و به موازات سخت شدن معیشت مردم ناشی از طیفی از مسائل اقتصادی، تلاش کرده اند تاحد امکان از اصلاح قیمت های انرژی که منابع آن در داخل به وفور یافت می شود، پرهیز کنند. با این حال، این عدم تعدیل قیمت ها، موجب ناکارآمدی در تولید و مصرف و در نتیجه بروز ناترازی های عمده در این بخش ها شده است. این در حالی است که در سال های گذشته از تدابیر متعددی که می توانست بدون اصلاحات قیمتی، ناترازی های انرژی را کاهش دهد نیز در حد مطلوب استفاده نشده است. در نهایت هم اینک با ناترازی های عمده در حوزه‌هایی از قبیل گاز، برق و بنزین مواجه هستیم که دولت چهاردهم در ادامه اقدامات دولت سیزدهم باید در رفع آن ها با استفاده از راهکارهای ترکیبی گام بردارد.

 

چالش ناترازی در دومین دارنده، سومین تولیدکننده و چهارمین مصرف کننده گاز در دنیا

بدون شک مهم ترین سوخت کنونی کشور گاز است که بیش از 70 درصد از بخش مصرفی کشور به آن وابسته است. حامل انرژی که هم اینک ایران دومین دارنده ذخایر اثبات شده، سومین کشور تولیدکننده و چهارمین کشور مصرف کننده آن است. با این حال، در سالیان اخیر با محدودیت افزایش تولید و ادامه روند رشد مصرف در همه بخش ها، میزان عرضه و تقاضای گاز طبیعی دچار ناترازی شده که این ناترازی آسیب های فراوان اقتصادی را ایجاد کرده است. آمارها نشان می دهند در سال 1401 میزان ناترازی بطور متوسط در سه ماه سرد سال و در سردترین ماه سال به ترتیب 227 و 315 میلیون متر مکعب در روز بوده و ادامه روند کنونی، تامین انرژی کشور را با چالش بسیار جدی تری روبرو خواهد کرد. با این شرایط گزارش 19529 مرکز پژوهش های مجلس نشان می دهد که برای رفع ناترازی گاز اگر چه راهکارهای اصلی، اختصاص دادن منابع به وزارت نفت برای افزایش تولید، و هم چنین اصلاح قیمت انرژی در کشور است، اما با توجه به واقعیات اجتماعی واقتصادی کشور، این دو نمی توانند به عنوان محور راهکارها مد نظر قرار گیرند و در نتیجه بسته ای از راهکارهای ترکیبی می بایست مد نظر باشد. از این جمله می توان به مواردی که در ادامه می آید اشاره کرد.

 

5 راهکار مقابله با ناترازی گاز

1-اولویت داشتن بهینه سازی مصرف: این راهکار با توجه به وجود ظرفیت بالا، نیاز به سرمایه گذاری کمتر و پایدار ماندن آثار آن، در اولویت اقدامات پیش رو است. در این زمینه علاوه بر اصلاح رفتارهای مصرفی، بهبود و نوسازی تجهیزات مصرفی نیز باید در دستور کار قرار گیرد.

2-ذخیره سازی گاز طبیعی: یک مساله مهم ناترازی گاز در کشور تفاوت مصرف در دوره سرد و گرم است. آمارها نشان می دهند با شروع فصل سرد، میزان مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری 6.7 برابر گرم ترین ماه سال می شود که سهم این بخش را از حدود 10 به 49 درصد گاز مصرفی و معادل با 220 میلیون متر مکعب در روز می رساند. از این رو راهبرد ذخیره سازی گاز می بایست مد نظر باشد که متاسفانه در سال های دولت قبل به آن بی توجهی شده بود. هم اینک در حالی که متوسط نسبت ذخیره سازی گاز به کل مصرف در دنیا 11 درصد و در آمریکا، روسیه و اروپا 20 درصد است، ایران دارای ظرفیت ذخیره سازی 1.4 درصدی از کل مصرف است.

3-جلوگیری از تشدید ناترازی با تغییر راهبردهای کنونی: منظور از تغییر راهبردها، حرکت از توسعه صنایع انرژی بر به توسعه واحدهای تکمیلی در طول زنجیره ارزش، تبدیل نیروگاه های گازی به سیکل ترکیبی و تنوع بخشی به سبد تولید برق، صدور پایان کارهای ساختمانی بصورت تدریجی منوط به تاییدیه نهادهای متولی بهینه سازی مصرف انرژی و ... است.

4-حذف یارانه زنجیره گاز و انتقال هدفمند آن به انتهای زنجیره (مصرف کننده نهایی بخش خانگی و صنعت): این اقدام، به عنوان راهکاری برای افزایش بهینه سازی پالایش، انتقال و تولید گاز و هم چنین ایجاد زمینه بهینه سازی مصرف در بخش های نهایی مصرف کننده گاز پیشنهاد شده است.

5-افزایش ظرفیت تولید: در این زمینه نیز پیشنهاد کارشناسان، استفاده از راهکارهایی نظیر خودتامینی گاز صنایع عمده (با سرمایه گذاری این واحدها در حوزه بالادست گاز با اولویت طرح های جمع آوری گازهای مشعل و در گام بعد توسعه میادین کوچک) و هم چنین توسعه میادین گازی مبتنی بر صادرات است.

 

ناترازی روزانه 11 میلیون لیتری بنزین

ناترازی مهم دیگر در حوزه انرژی کشور مربوط به بنزین است. بر اساس آنچه که معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی اواخر ماه گذشته اعلام کرده می توان نتیجه گرفت درحال حاضر میزان ناترازی بنزین درکشور حدود 11 میلیون لیتر است. اظهارات جلیل سالاری نشان می دهد که روزانه نزدیک به ۱۰۷ میلیون لیتر بنزین در کشور تولید می‌شود. با این حال با وجود ۳۰ میلیون کاربری، روزانه در سطح کشور ۱۳۹ میلیون لیتر مصرف سوخت داریم که شامل ۱۱۸ میلیون لیتر بنزین و ۲۱ میلیون متر مکعب سی ان جی می‌شود. اهم مسائل و اقدامات پیش رو در این حوزه به شرح زیر است:

1-مصرف تا سه برابری سوخت خودروهای داخلی: یک چالش مهم بر سر راه رفع ناترازی بنزین مصرف سوخت خودروهای داخلی و روند روبه فزونی خودروهای فرسوده است آمارها حاکی از این است که برخی از خودروهای داخلی در هر ۱۰۰ کیلومتر ۱۲ لیتر بنزین می سوزانند که این میزان ۲ تا ۳ برابر بیشتر از میانگین جهانی است. در این زمینه ضعف در بهبود فناوری خودروهای تولید داخل به همراه وضعیت انحصارگونه این صنعت و همچنین مشکلات مالی آن که مانع تحقیق و توسعه در این صنعت می شود، از جمله موانع بهبود کیفیت مصرف سوخت خودروهای داخلی به شمار می روند.

2-طرح های قیمتی بنزین همچنان در حاشیه: در کنار مشکلات مربوط به تولید خودروهای با کیفیت (از نظر مصرف سوخت)، شاهد این هستیم که در حوزه مصرف، مهم ترین طرح های کنترل مصرف، شامل طرح های قیمتی کنار گذاشته شده اند. اگر چه هم اینک نرخ سوخت یکی از لنگرهای تورمی کشور به شمار می‌رود، اما اولاً باید گفت افزایش تدریجی آن می توانست تا حدی از ناترازی مصرف سوخت بکاهد. همچنین در این وضعیت شاهد رانت انرژی ارزان به نیمی از خانوارها در مقابل عدم بهره مندی سایر خانوارها هستیم.

3- 17 میلیون لیتر ظرفیت خالی جایگزینی سی ان جی: بی توجهی به سوخت جایگزین سی ان جی نیز به معضل ناترازی بنزین افزوده است. به گفته رحمان سالاری، مدیر طرح سی‌ان‌جی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی هم‌اکنون حدود ۲ هزار و ۵۵۰ تجهیز سی‌ان‌جی در سطح کشور وجود دارد که این تعداد، ظرفیت توزیع روزانه تا ۴۰ میلیون مترمکعب در کشور را فراهم کرده است. به‌طور میانگین روزانه حدود ۲۲ میلیون مترمکعب سی‌ان‌جی در جایگاه‌های کشور توزیع می‌شود که این مقدار جایگزین توزیع روزانه ۲۲ میلیون لیتر بنزین شده است. با این حال هم‌اکنون حدود ۱۷ میلیون لیتر ظرفیت خالی در کشور وجود دارد که باید هرچه سریع‌تر با افزایش تعداد خودروهای گازسوز از این ظرفیت خالی به‌منظور افرایش سهم سی‌ان‌جی در سبد سوخت خودروها و کاهش ناترازی بنزین استفاده شود.

4-وعده افزایش 32 میلیون لیتری تولید بنزین: بی توجهی به ظرفیت پالایشگاهی در تولید بنزین نیز مسئله دیگر در این حوزه در سال های گذشته بوده است. در این خصوص مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی وعده افزایش تولید 32 میلیون لیتری را مطرح کرده که از طریق افزایش سرمایه گذاری در صنایع پالایشی و ارتقا یا اصلاح روش تولید در برخی از واحدهای موجود محقق می شود.

 

افزایش کسری متوسط برق به 12.4 هزار مگاوات

ناترازی مهم دیگر کشور در حوزه انرژی را باید در حوزه برق دید. حوزه ای که ارتباط زیادی با گاز نیز دارد و مسائل این دو بخش به یکدیگر قابل انتقال است. بر این اساس آمارهای ارائه شده توسط ظفریان مدیر کل دفتر مطالعات، انرژی، صنعت و معدن مرکز پژوهش ها نشان می دهند که همزمان با رشد بیش از عرضه تقاضای برق، ناترازی آن در سال 1402 با 2.7 هزار مگاوات افزایش به 12.4 هزار مگاوات رسیده است. در این حال شاهد اقدامات دولت در سال های اخیر برای جبران ناترازی در این بخش هستیم با این حال، کماکان مشاهده می شود که: اقتصاد معیوب صنعت برق موجب انباشت بدهی در این صنعت و کاهش سرمایه گذاری در آن شده است، هم چنین عدم تنوع قابل قبول در سید تولید برق به ناترازی در این حوزه دامن زده است. در این شرایط اجرای کامل تکالیف قانون مانع زدایی از توسعه صنعت برق که در آن بر بهبود اقتصاد این صنعت از طریق اصلاح تعرفه های برق صنایع، حذف یارانه زنجیره برق و انتقال هدفمند آن به انتهای زنجیره (مصرف) و ... تاکید شده می‌تواند راهگشای بخشی از مسائل موجود در این بخش به شمار آید.  

سجادپور – اعضای یک باند زورگیری و گوشی قاپی که تحت تعقیب پلیس بودند، در حالی هدف شلیک های عوامل انتظامی قرارگرفتند که سردسته آن ها معروف به «کوسه جنوب» با اصابت گلوله زمین گیر شد و تلاش برای دستگیری دیگر اعضای این باند ادامه یافت.

به گزارش اختصاصی روزنامه خراسان،به دنبال افزایش زورگیری وکیف قاپی در هسته مرکزی مشهد و به ویژه خیابان های دارای مراکز مهم تجاری،تکاپوی پلیس با دستورات ویژه ای از سوی سرداراحمد نگهبان (فرمانده انتظامی مشهد و جانشین فرمانده انتظامی خراسان رضوی) برای شناسایی و دستگیری زورگیران کیف قاپ آغاز شد.در همین حال نیروهای تجسس کلانتری میرزا کوچک خان با توجه به شناختی که از شگرد زورگیران مذکور داشتند، به تجزیه و تحلیل های اطلاعاتی پرداختند و چند پرونده زورگیری در خیابان های ایثار و شهید مفتح شرقی را در حالی زیر ذره بین تحقیقات بردند که مشخص شد سرقت های مذکور از فروردین امسال روند افزایشی داشته است؛ بنابراین فرضیه آزادی دزدان حرفه ای از زندان قوت گرفت چرا که شگرد زورگیری دراین پرونده ها با تبهکاری های دزد معروف به «کوسه جنوب» شباهت عجیبی داشت.

گزارش اختصاصی روزنامه خراسان حاکی است:به همین دلیل گروه تخصصی از افسران تجسس با هدایت و نظارت مستقیم سرهنگ علی برزنونی (رئیس کلانتری میرزا کوچک خان)ماموریت یافتند تا به تحقیق نامحسوس درباره«کوسه جنوب»بپردازند. طولی نکشید که جست وجو در بانک اطلاعاتی مجرمان نشان داد «کوسه جنوب» از فروردین و درست از زمان افزایش زورگیری در نقاط مختلف شهر از زندان آزاد شده است. به همین دلیل تصویر وی در اختیار نیروهای گشت انتظامی قرارگرفت و عملیات ردیابی «امید-س»معروف به «کوسه جنوب»در حالی وارد مرحله جدیدی شد که احتمال می رفت وی با تشکیل باند جدید به تبهکاری های خود ادامه می دهد.

از سوی دیگر بررسی های بیشتر بیانگر آن بود که «امید-س»بعد از آزادی از زندان چندبار دیگر نیز پس از ارتکاب جرم از چنگ نیروهای انتظامی گریخته است. این گونه بود که عوامل گشت انتظامی با دقت بیشتری موتورسواران مشکوک را زیر نظر می گرفتند که شباهت به «کوسه جنوب»داشتند. این تحقیقات ادامه داشت تا این که روزگذشته یکی از گروه های گشت انتظامی به سرپرستی سروان بیرانوند هنگام انجام وظیفه در خیابان «ایثار»به 2 جوان موتورسوار برخورد کردند که در گوشه خیابان مترصد طعمه ای برای سرقت بودند. در حالی که مشخص شد شماره پلاک موتورسیکلت نیز با چسباندن آدامس مخدوش شده است ناگهان ترک نشین برای پاییدن اطراف به سمت عوامل انتظامی برگشت و یکی از افسران گشت بی درنگ «امید-س» را شناخت و با کشیدن سلاح به موتورسواران فرمان «ایست» داد. راکب موتورسیکلت نیز با شنیدن صدای پلیس ،گاز موتورسیکلت را فشرد و این گونه تعقیب و گریز پلیس و «کوسه جنوب»در خیابان های کوی طلاب به سمت بولوار مجلسی آغاز شد. افسران گشت 11تیر هوایی را برای دادن اخطارهای قانونی شلیک کردند اما آن ها از اعضای یک باند حرفه‌ای و سابقه دار بودند که می دانستند در صورت دستگیری چندسال از عمرشان را باید پشت میله های زندان بگذرانند به همین خاطر به فرار ادامه می دادند تا این که بالاخره کنترل موتورسیکلت از دست راکب سابقه دار آن خارج شد و هر دو نفر نقش برزمین شدند . دراین هنگام راکب موتورسیکلت با فرار به درون کوچه پس کوچه ها از محل گریخت اما ترک نشین در حالی که چاقویش را بیرون کشیده و به سمت ماموران حمله ور شده بود، قصد داشت با تهدید عوامل انتظامی از معرکه بگریزد که پس از آخرین اخطار ،آخرین گلوله نیز شلیک شد و بر ساق پای «کوسه جنوب»نشست. دقایقی بعد با انتقال وی به مرکز درمانی شهید هاشمی نژاد ،تحقیقات درباره این سارق حرفه ای که 5 سابقه کیفری دارد ،در حالی ادامه یافت که شاکیانی از هسته مرکزی شهر نیز به کلانتری میرزا کوچک خان مراجعه کردند. ادامه بررسی های پلیس بیانگر آن بود که اعضای باند«کوسه جنوب» این بار در قالب باند 5 نفره از جنوب کشور به مشهد آمده و با اجاره یک سوئیت در بولوار توس به تبهکاری های خود ادامه می دهند. به همین دلیل و با دستورات ویژه مقام قضایی،عملیات نیروهای تجسس برای شناسایی و دستگیری دیگر اعضای این باند وارد مرحله جدیدی شده است.

از بندری زیبا تا ترسناک‌ترین شهر جهان  

ایالت گوئررو مکزیک در نزدیکی ساحل اقیانوس آرام است؛ ایالتی که به‌خاطر بنادرش از دوران استعمار نقش مهمی در اقتصاد این کشور دارد و شهر گردشگری آکوپولکو را در خود جای داده، کشتی‌های تفریحی و تجاری از پاناما و آمریکا سمت آکوپولکو می‌آیند اما آن‌چه طی چند دهه اخیر باعث شهرت این شهر شده جنگ کارتل‌های مواد مخدر است. کارتل‌هایی که برای ترانزیت به بازار بزرگ چند کشور دیگر مواد تولید می‌کنند و برای همین با خشونت محض در رقابت با هم هستند. حجم خشونت در این شهر چنان بالاست که چند کشور، شهروندان خود را از سفر به آن‌جا منع کردند و آکوپولکوی زیبا و دوست‌داشتنی را در ردیف کشورهای در حال جنگ گذاشته‌اند. شهری که فقط 5 درصد مردم آن در حال کشاورزی هستند. آدم‌ربایی برای فحشا، تجارت اعضای بدن و باج‌گیری در آن بیداد می‌کند. برای همین خیلی از خانواده‌های متمول در آن محافظ دارند. سال‌ها قبل دولت مکزیک سعی کرد به‌خاطر ظرفیت بالایی که این شهر برای جذب گردشگر دارد طرح‌هایی را اجرا کند که طی آن‌ها رویکرد مردم دنیا به آکوپولکو عوض شود. اما هرچه سعی کرد به در بسته خورد. در شهری که حتی گردشگران از خطر آدم‌ربایی در امان نیستند و به ازای هر 100 هزار نفر 104 نفر در سال کشته می‌شوند هرچه‌قدر هم شهر زیبا باشد؛ کمتر گردشگری جرئت سفر به آن را دارد. افول شهر از دهه 90 میلادی و با گردش مالی بالای تجارت مواد آغاز شد. زمانی که امپراتوری کارتل‌های کلمبیایی مثل پابلو اسکوبار در حال افول بود و بازار به سمت مکزیک آمده بود. 

 

شبیه شهرهای توی قصه‌ها

پویانمایی‌های قدیمی را به‌خاطر دارید که قصه‌شان در شهرهایی خوش‌رنگ، با قلعه‌های زیبا، میدان‌های پررفت و آمد که وسطش حوض بود و فروشنده و دوره‌گرد می‌گذشت؟ شبیه خیلی از شهرهای ایتالیا که جاده‌ها در امتداد ساحل قرار دارند و هویت بصری شهر یکنواخت است. مردم در پیاده‌روها و عرصه‌های شهر در رفت و آمد هستند و هنوز ماشین‌ها و تابلوهای نئونی منظر شهری را نبلعیده‌اند. شهر آکوپولکو تمام این ویژگی‌ها را کمابیش یک‌جا دارد.

 

 

 

 

شیرجه در اعماق جرئت

قلعه سن دیه‌گو در این شهر جزو معروف‌ترین بناهای تاریخی دنیاست که در قرن هفدهم برای مقابله با دزدان دریایی ساخته شد. از همان قلعه‌های سنگی که برج و بارو دارد و حتماً روزگاری برجک دیده‌بانی‌اش رو به دریا بوده و توپ‌های جنگی روی ارتفاعش نصب شده بودند تا کشتی دزدان دریایی را قبل از رسیدن به شهر منهدم کند. شهری که می‌شود با ماشین تا لب صخره‌ها رفت و درون آب شیرجه زد. منظره‌ای که توسط جوانان شهر رقم می‌خورد و گردشگران خارجی را به وجد می‌آورد. گردشگرانی که اگر اهل ماجراجویی باشند به‌جای شیرجه‌های ترسناک، غواصی در صخره‌های مرجانی را ترجیح می‌دهند. البته اگر جرئت داشته باشند گذرشان به این شهر بخورد.

 

کلیسایی از دل تاریخ

یکی از نمادهای معماری آکوپولکو کلیسای جامعی است که توسط فدریکو مارسیکال ساخته شده و چند سبک معماری را با هم تلفیق کرده است. کلیسایی با قدمت زیاد که مثل کلیساهای اروپایی مرموز و مثل سازه‌های آمریکای جنوبی باشکوه و خونگرم است. اما فقط این کلیسا نیست که زیبایی‌اش را به رخ گردشگران می‌کشد. میدان مرکزی آکوپولکو در مکزیک نمونه است. مکزیک را با میدان‌های معروفش که انسان محور هستند می‌شناسند و این‌که در چنین کشوری یک میدان خاص تلقی شود، بیانگر بی‌همتا بودن آن است. میدانی که به زوکالو معروف است، پر از درخت، واکسی، پشمک فروش، بادکنک فروش، شادی، موسیقی و غذای خیابانی و... است؛ اما آکوپولکو تمام این‌ها هست و فقط این‌ها نیست به‌خصوص که طی یک دهه اخیر با یک رمان به دنیا معرفی شد یعنی «دعا برای ربوده‌شدگان». رمانی که توجه دنیا را به زندگی مردم این شهر جلب کرد.

 

صادق غفوریان-امروز «اینترنت» در کنار اقلامی همچون برنج و روغن و گوشت و مرغ در شمار اقلام اساسی زندگی به شمار می آید. بنابراین نمی توان در مواجهه با کالای اساسی و ضروری زندگی مردم به شکل نیم بند و ناقص عمل کرد. از سویی بر اساس سیاست های کلی نظام و چشم انداز توسعه، کشور در سال 1404 باید در بخش های عمده ای همچون اقتصاد و علم و فناوری رتبه اول منطقه را داشته باشد، اما به نظر می رسد، این شاخص ها در بخش هایی هنوز محقق نشده است.

 

اینترنت؛ از شاخص های توسعه

تقویت زیرساخت های فناوری اطلاعات و ارتباطات در هر کشوری در عصر حاضر از جمله ضروری ترین شاخص هایی به شمار می آید که می تواند در پیشرفت مقوله ای تحت عنوان «اقتصاد دیجیتال» موثر واقع شود. پرداختن به رشد اقتصادی بدون درنظرگرفتن شاخص هایی مانند سرمایه گذاری در بخش نرم افزاری و سخت افزاری در حوزه فناوری اطلاعات غیرممکن است چرا که برقراری تعامل در بازارهای مالی در عرصه بین المللی نیاز به تجهیزات و زیرساخت ها و سرویس‌های فنی دارد. امروز کارشناسان در سرتاسر جهان، نگاه و رویکردی متفاوت به حوزه اقتصاد ناشی از اینترنت دارند و معتقدند: «اقتصاد دیجیتال موتور محرک تغییر و نوآوری در جهان است و موجب پیشی گرفتن از دیگر رقبا در حوزه های مختلف به ویژه اقتصادی خواهد شد و بدیهی است حضور در این میدان نه یک انتخاب، بلکه الزامی است که باید برای خروج از دایره عقب ماندگی دولت ها و کشورها به طور جدی به آن پرداخت.»

 

رتبه جهانی ایران در سرعت اینترنت

بی شک، اینترنت از مهم ترین زیرساخت های توسعه اقتصاد دیجیتال است که مرور وضعیت ایران در کیفیت و سرعت آن، نشان می دهد، ما در این بخش شرایط چندان مطلوبی در ارزیابی های بین المللی نداریم.

بر اساس آخرین گزارش اسپیدتست (سامانه ای بین المللی که وزیر ارتباطات هم به آمار آن استناد می کند) از وضعیت اینترنت جهان در آوریل ۲۰۲۴(فروردین 1403) اینترنت سیار کشور کاهش میانه سرعت و افت رتبه را نسبت به ماه قبل از آن(اسفند1402) تجربه کرده است. همچنین، این آمار و ارقام نشان می‌دهد از نظر میانه سرعت اینترنت ثابت، ایران در بین ۱۸۳ کشور همچنان جایگاه ۱۵۶ را حفظ کرده است. البته میانه سرعت اینترنت ثابت کشور از 13.78 در مارس ۲۰۲۴ به 14.23 در ماه آوریل رسیده است.

این آمار نشان می دهد، وضعیت کیفیت و سرعت اینترنت در کشور ما، شرایط مطلوب و آبرومندی ندارد و حوزه اقتصاد دیجیتال و فناوری ایرانی در مسابقه منطقه ای در این زمینه از همسایگان منطقه ای به شدت عقب مانده است چرا که در همین رتبه بندی، بررسی برخی کشورهای همسایه از سوی سایت اسپیدتست، گویاست که امارات با سرعت اینترنت ثابت 257.14 مگابیت بر ثانیه در جایگاه نخست منطقه قرار دارد، در حالی که سرعت اینترنت ثابت در ایران 13.51 مگابیت بر ثانیه و تنها بالاتر از کشورهای ترکمنستان و افغانستان است. در همین حال، قطر با سرعت اینترنت همراه 286.42 مگابیت بر ثانیه در صدر جدول کشورهای منطقه قرار دارد و ایران با سرعت 34.71 مگابیت بر ثانیه در اینترنت همراه بالاتر از کشورهای ارمنستان، عراق، پاکستان، روسیه و افغانستان ایستاده است.

 

فیلترینگ؛ قوز بالا قوز

به چالش لاغراندامی پهنای باند، سیاست فیلترینگ را هم به ویژه در سال های اخیر باید افزود. سیاستی که پیش چشمان مسئولان و سیاست گذاران، باید آن را از بی اثرترین و بی فایده ترین سیاست گذاری های یک دهه اخیر در حوزه های اجتماعی قلمداد کرد. در این زمینه جدا از اظهارات صریح برخی مسئولان و نمایندگان درباره بی اثر بودن سیاست فیلترینگ، آمارهای افکارسنجی و نظرسنجی که توسط مراکز معتبر انجام شده، بر این واقعیت تاکید دارد که سیاست فیلترینگ نه تنها بی اثر بوده بلکه افزایش هزینه، کندی سرعت اینترنت، ایجاد لابی و پشت پرده های اقتصادی ناشی از بازار فیلترینگ، ناامنی سایبری و اخلاقی را در فضای مجازی پدید آورده است. هفته گذشته، اندیشکده حکمرانی شریف، نتایج یک پروژه نظرسنجی به سفارش وزارت ارتباطات با عنوان «اینترنت از نگاه مردم» را منتشر کرد. در این نظرسنجی که مربوط به اسفند 1402 است، 43 درصد مردم مهم ترین و البته قدیمی ترین مشکل خود را کندی سرعت اینترنت اعلام کرده اند. بی شک مهم ترین بخش این گزارش افکارسنجی، میزان استفاده کاربران از فیلترشکن بود: «بر اساس نظرسنجی شهریورماه، 60.32درصد مردم (75.4 درصد کاربران اینترنت) از فیلترشکن استفاده می‌کنند که در نظرسنجی اسفندماه این عدد به 66.88 درصد مردم (83.6 درصد کاربران اینترنت) رسیده است.» البته که پیش از این نیز، مرکز آمار اعلام کرده بود، ۶۰ میلیون نفر از ایرانی‌ها از شبکه‌های اجتماعی فیلتر شده استفاده می‌کنند. از طرف دیگر برآورد مرکز پژوهش‌های مجلس نیز حاکی از آن بوده است که حدود ۹۰ درصد ایرانیانی که از اینترنت استفاده می‌کنند، فیلترشکن پولی یا رایگان دارند. انجمن تجارت الکترونیک تهران نیز در گزارشی که در تیر 1402 از وضعیت اینترنت منتشر کرده بود، اعلام کرد که ۹۶ درصد مردم از فیلترشکن استفاده می‌کنند.  

 

اینترنت، دولت سیزدهم و کمی بلاتکلیفی

در این میان، اما دولت سیزدهم با وجود خدمات گسترده ای که در حوزه اینترنت ثابت و توسعه فیبر نوری آغاز کرد و در بخش هایی آن را به نتیجه رساند، در بخش سیاست فیلترینگ آن طور که باید شفاف عمل نکرد. در کوران التهابات سال 1400 ، رئیس جمهور وعده داد چنان چه شرایط کشور آرام شود، می توان در سیاست فیلترینگ تجدید نظر کرد اما به این وعده تا امروز و در شرایط پایدار اجتماعی و سیاسی و امنیتی، عمل نشد.

 

حمایت از پیام رسان های داخلی با انحصار؟

امروز پیام رسان ها و شبکه های اجتماعی، وجه مهم و پرکاربرد فضای مجازی به شمار می آیند که در سال های اخیر، تدابیری برای حمایت از آن ها در سازوکارهای قانونی مشخص شده است. براساس سیاست‌گذاری شورای عالی فضای مجازی، نرخ ترافیک داخلی باید حداقل نصف قیمت بین‌الملل در نظر گرفته شود اما این سیاست با فراز و فرود، بیشتر با گران کردن ترافیک خارجی از اهداف خود فاصله گرفته است. طبیعی است با این رویکرد و از سویی فیلترینگ پیام رسان های خارجی و ایجاد انحصار برای جولان پیام رسان های داخلی، نه تنها کمکی به توسعه آن ها نشده بلکه آن ها را از گردونه رقابت نیز خارج کرده است.

 

آقای رئیس جمهور آینده، اینترنت تدبیر می خواهد

بر اساس برنامه هفتم توسعه، سهم اقتصاد دیجیتال از 7.9 درصد باید به ۱۵ درصد برسد که این هدف گذاری با مسیر پر از سنگلاخ کنونی بعید به نظر می رسد محقق شود مگر آن که با تدابیر منطقی، همه جانبه و با نگاه به توسعه زیرساخت ها بتوان به این چشم انداز نایل آمد که اگر همچنان کندی و کاهلی کنیم، بازارهای بین المللی، زیست بوم و متخصصان اقتصاد دیجیتال را نزدیک است که بیش از این از دست بدهیم.

 

کارزار انتخابات ریاست جمهوری آمریکا طی روزهای گذشته با نزدیک شدن به برگزاری اولین مناظره بین دونالد ترامپ و جو بایدن وارد مرحله جدیدی شده است. نظرسنجی یاهو که به تازگی نیز منتشر شده نشان می‌دهد در نظرسنجی‌ها بایدن از ترامپ 2درصد پیشی گرفته است. با این حال طبق اطلاعات real clear politics مجموع نظرسنجی‌های ماه گذشته نشان می‌دهد ترامپ 45.1درصد در مقابل بایدن 44.8درصد قرار دارد. این اعداد از رقابت تنگاتنگ این دو برای کسب صندلی ریاست‌جمهوری در انتخابات پیش رو حکایت دارد.این در حالی است که شماری از سیاه‌پوستان جوان آمریکایی در یک جشنواره موسیقی در فیلادلفیا نسبت به هر دو نامزد پیشنهادی حزب دموکرات و جمهوری‌خواه برای انتخابات پیش‌رو ابراز نارضایتی و اظهار کردند که مخالف روی کار آمدن دوباره دونالد ترامپ یا ماندن جو بایدن در کاخ سفید به عنوان رئیس‌جمهور این کشور هستند. اکثر رای‌دهندگان در این جشنواره موسیقی اظهار کردند که از ترامپ برای ریاست‌جمهوری حمایت نمی‌کنند اما بایدن را هم دوست ندارند. بسیاری از رای‌دهندگان هم بر این موضوع تاکید کردند که به دلیل مخالفت با هر دو نامزد ریاست‌جمهوری، امسال در انتخابات این کشور شرکت نمی‌کنند. رای‌دهندگان بایدن را برای ماندن در کاخ سفید بسیار پیر دانستند و ترامپ را هم فردی بیش از حد نژادپرست خواندند. یکی از مخالفان سیاه‌پوست هر دو نامزد انتخاباتی را افرادی دروغگو خواند و گفت: ما به کسی نیاز داریم که واقعا روی قول خودش بماند. برخی از مخالفان سیاه‌پوست ترامپ و بایدن در ایالت فلوریدا هر دو نامزد انتخاباتی را افرادی «کثیف» دانسته و با روی کار آمدن مجدد آن ها در قدرت به مخالفت پرداختند. برخی دیگر هم دلیل حمایت نکردن خود از ترامپ را این طور اعلام کردند که به اعتقادشان رئیس‌جمهور سابق آمریکا هیچ اقدامی برای سیاه‌پوستان انجام نخواهد داد. در حالی که رای‌دهندگان سیاه‌پوست از گذشته از حامیان اصلی نامزدهای حزب دموکرات بوده‌اند، با این حال نتایج جدیدترین نظرسنجی‌ها شکاف‌هایی را در این حمایت‌ها نشان می‌دهد. در همین راستا، آخرین نظرسنجی انجام شده توسط سی‌ان‌ان نشان داد، میزان حمایت رای‌دهندگان سیاه‌پوست از دونالد  ترامپ به نسبت انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2020 ،حدود دوبرابر شده است. این در حالی است که طبق نتایج این نظرسنجی‌ها محبوبیت بایدن در میان رای‌دهندگان سیاه پوست به نسبت زیادی کاهش پیدا کرده است.

شاداب- رقابت‌های بین‌المللی کشتی فرنگی رنکینگ اتحادیه جهانی کشتی جام امره پولیاک و یانوس وارگا درحالی از روز شنبه به میزبانی بوداپست مجارستان آغاز شد که نتایج رقم خورده در روز پایانی این این رقابت‌ها برای ایران سراسر حاوی هیجان و اتفاقات پیش‌بینی نشده بود؛ از ناکامی برادران گرایی گرفته تا رکوردداری خوزستانی‌ها در کسب سهمیه المپیک. تیم منتخب کشتی فرنگی ایران با 14 نماینده در 10 وزن راهی مجارستان شد. پویا دادمرز(55)، امیررضا ده‌بزرگی و مهدی محسن‌نژاد(60)، میثم دلخانی(63)، محمدرضا گرایی و سعید اسماعیلی(67)، دانیال سهرابی(72)، محمدعلی گرایی و محمدرضا مختاری(77)، اشکان سعادتی‌فر(82)، محمدحسین محمودی(87)، شایان حبیب زارع و محمدهادی ساروی(97) و فردین هدایتی(130) درحالی به‌عنوان نمایندگان ایران راهی مجارستان شدند که پیش از اعزام تیم ملی کشتی فرنگی به این مسابقات، تکلیف ملی‌پوشان سه وزن مشخص شده بود. علیرضا مُهمدی در 87 کیلو، محمدهادی ساروی در 97 کیلو و امین میرزازاده در 130 کیلوگرم که هر سه خودشان سهمیه المپیک را کسب کرده بودند، با عبور از رقبای مستقیم خود صاحب دوبنده تیم ملی در پاریس شده بودند اما تکلیف ملی‌پوشان 3 وزن دیگر قرار بود در مسابقات رنکینگ بوداپست مشخص شود که این اتفاق درنهایت رقم خورد. در وزن 60 کیلوگرم مهدی محسن‌نژاد درحالی موفق به کسب مدال نقره شد که توانست با عبور از امیررضا ده‌بزرگی، صاحب دوبنده تیم ملی در المپیک شود. اما یکی از جذاب‌ترین رقابت‌ها در اوزان 77 و 67 کیلوگرم بود. در مهم‌ترین مبارزه روز گذشته، محمدعلی گرایی در وزن 77 کیلوگرم بعد از یک دور استراحت، 7-2 فریتچ مجارستانی را برد اما در مصاف با سانان سلیمانوف آذربایجانی با نتیجه  6-یک شکست خورد تا پرونده حضورش در المپیک بسته شود. پیش از این کادر فنی اعلام کرده بود که گرایی و مختاری تنها در صورتی که در مسابقات مجارستان صاحب نشان طلا شوند، به رقابت انتخابی با امین کاویانی‌نژاد خواهند رسید که گرایی به طلا نرسید و طبق چرخه از دور رقابت المپیکی خارج شد. محمدرضا مختاری هم که پیش از این پاول پوکلاویچ از کرواسی را برده بود، مغلوب نائو کوساکای ژاپنی شد. به این ترتیب امین کاویانی‌نژاد ملی‌پوش وزن 77 کیلوگرم ایران در بازی‌های المپیک لقب گرفت. دیگر رقابت دیدنی روز گذشته، مسابقه مدعیان وزن 67 کیلوگرم بود؛ جایی که محمدرضا گرایی و سعید اسماعیلی در مبارزه‌ای غیرمستقیم بر سر بلیت پاریس با هم جنگیدند؛ البته با این تفاوت که قرعه اسماعیلی به شدت سخت بود. محمدرضا گرایی دارنده نشان طلای المپیک 2020 توکیو و سه نشان طلا، نقره و برنز جهان در وزن 67 کیلوگرم، بعد از پیروزی مقابل حریفانی از تونس و فرانسه، در نیمه‌نهایی مقابل لری ابولادزه گرجستانی با نتیجه 6-یک شکست خورد. گرایی که کیلوهای زیادی را برای این رقابت‌ها کم کرده بود درنهایت از رسیدن به فینال بازماند به رده‌بندی رفت. این اتفاق درحالی رقم خورد که اگر سعید اسماعیلی می‌توانست به مدال طلای بوداپست برسد، صاحب دوبنده المپیکی این وزن می‌شد. اما در کشتی او یک اتفاق غیرمنتظره همه چیز را به هم ریخت. اسماعیلی درحالی در نیمه‌نهایی مقابل اورتا سانچز کوبایی قهرمان ۶۰ کیلوگرم المپیک توکیو و قهرمان وزن ۶۷ کیلوگرم سال ۲۰۲۳ جهان قرار گرفت که 7-5 از حریف پیش بود و خود را برنده دانست و مبارزه را رها کرد تا اورتا سانچز فقط در 2 ثانیه پرونده او را ببندد و کشتی را 9-7 به سود خود تمام کند. به این ترتیب گرایی و اسماعیلی چشم به نتایج کشتی‌هایشان در رده‌بندی دوختند اما با برنزی شدن هر دو، تکلیف نماینده المپیکی ایران در این وزن به رقابت رودرروی دو کشتی‌گیر موکول شد؛ رقابتی که شب گذشته در پایان مسابقات بوداپست برگزار شد. گفتنی است روز گذشته پویا دادمرز در وزن 55 کیلوگرم به مدال نقره رسید، شایان حبیب زارع(97) برنزی شد و محمدهادی ساروی هم به فینال رفت. دانیال سهرابی(۷۲) و محمدرضا مختاری(۷۷) دیگر مردان برنزی ایران در بوداپست بودند. نکته جالب توجه دیگر درخصوص توزیع سهمیه‌های المپیک بین فرنگی‌کاران ایران، رکوردداری خوزستانی‌ها بود. چراکه از سه کشتی‌گیری که پیش از مجارستان، مسافر پاریس شده بودند، مُهمدی و میرزازاده اهل خوزستان هستند و ساروی اهل مازندران. در ادامه رقابت‌ها هم مهدی محسن‌نژاد کشتی خوزستان را صاحب سومین دوبنده المپیک کرد. بعد از ناکامی محمدعلی گرایی و محمدرضا مختاری در بوداپست، سهمیه المپیک به امین کاویانی‌نژاد رسید که او هم خوزستانی است. رقابت خوزستانی‌ها برای درو کردن سهمیه‌های المپیک دیشب با تقابل محمدرضا گرایی شیرازی و سعید اسماعیل‌نژاد خوزستانی بر سر بلیت پاریس ادامه یافت.