برگزاری 6 محفل شعر فارسی رضوی تا روز ولادت امام رضا(ع)
دبیر بیست و نهمین جشنواره بین المللی شعر فارسی رضوی از برگزاری 6 محفل در نقاط مختلف کشور تا ولادت امام هشتم(ع) خبر داد.به گزارش ستاد خبری بیست و یکمین جشنواره بین المللی فرهنگی و هنری امام رضا(ع)، سید محمد جواد شرافت گفت: در آستانه برگزاری این رویداد فرهنگی، برنامه‌ریزی‌های دقیق و هدفمند برای ترویج معارف دینی و رضوی تدارک دیده شده چرا که این جشنواره به عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای فرهنگی در حوزه شعر فارسی، همواره سعی داشته است تا زمینه‌ساز تبادل فرهنگی و ادبی در سطح بین‌المللی باشد.

 

اسماعیل آذر مشاعره را به کانون می آورد
امیراسماعیل آذر نویسنده، پژوهشگر و استاد زبان و ادبیات فارسی به دعوت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برای برگزاری نشست های مشاعره پاسخ مثبت داد.
به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، مجری نام‌آشنای برنامه‌های مشاعره محور صدا و سیما در این نشست به دعوت حامد علامتی برای همکاری در حوزه پرورش استعدادهای ادبی و شعری کودکان و نوجوانان ایرانی و ترویج فرهنگ و زبان فارسی در بین بچه‌ها پاسخ مثبت گفت و برای همکاری در این زمینه اعلام آمادگی کرد. این شاعر و مترجم روز هشتم اردیبهشت ۱۴۰۳ و در جمع مدیران کانون از اهمیت شعر و ادبیات در تربیت کودکان سخن گفت و تاکید کرد: اگر شعر در وجود کودکان نهادینه و جایگزین شود و بچه‌ها با این مفاهیم آشنا شوند، آن‌ها در زندگی آینده انسان‌های موفق‌تری خواهند شد. نتیجه یک بررسی گذرا نشان داد که این کودکان در زندگی خود انسان‌های آرام و دور از خشونت بودند و آنان محصول شعرها هستند.

جایزه جهانی کتاب سال فراخوان داد
فراخوان سی‌ودومین جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران توسط خانه کتاب و ادبیات ایران منتشر شد.به گزارش روابط عمومی خانه کتاب و ادبیات ایران، فراخوان سی‌ودومین جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران منتشر شد، مهلت ارسال آثار این جایزه تا ۳۱ شهریور ۱۴٠۳ است.سی‌ودومین دوره جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران با هدف شناسایی و معرفی کتاب‌های ارزشمند در دو حوزه مطالعات اسلامی و مطالعات ایرانی، در سه بخش تألیف، ترجمه و تصحیح که برای نخستین‌بار طی سال گذشته میلادی (۲٠۲۳) به زبان‌های گوناگون در کشورهای مختلف (غیر از ایران) چاپ شده است، در بهمن‌ماه ۱۴٠۳ برگزار می‌شود.

گسترش همکاری های فرهنگی هنری ایران و روسیه
 لیلیا ووتینوا (دبیر اول و رایزن فرهنگی) به همراه ایوان ریازانوف (وابسته فرهنگی سفارت روسیه در ایران) با محمد اله‌یاری فومنی (مدیر عامل بنیاد رودکی) دیدار و گفت و گو کردند و بر حضور رهبران ارکستر روسی برای ارکستر سمفونیک تهران تاکید شد.
 

 الهه آرانیان-  سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، 19اردیبهشت افتتاح می‌شود و دوباره کتاب‌خوان‌ها، کتاب‌دوست‌ها و کتاب‌بازها دور هم جمع می‌شوند. روزهای قبل از آغاز به کار نمایشگاه، روزهای جست‌وجو برای انتخاب و خرید کتاب است. خیلی‌ها از همین حالا مشغول کامل‌کردن فهرست کتاب‌های مدنظرشان برای خرید از نمایشگاه کتاب هستند. خبر خوب این‌که امسال هم در نمایشگاه کتاب، تازه‌ترین آثار چهره‌های نام‌آَشنا و استادان ادبیات عرضه می‌شود. اگر علاقه‌مند به کتاب‌های حوزه ادبیات، از شعر و داستان گرفته تا سفرنامه هستید، این مطلب به شما در انتخاب کتاب کمک می‌کند.

«نامه‌ای به آسمان» و «رباعیاتی از نیشابور»
اثر جدید استاد محمدرضا شفیعی کدکنی، یکی از آثار خبرساز سال گذشته بود. آذرماه 1402 خبری از قول مدیرکل دفتر توسعه کتاب و کتاب‌خوانی وزارت ارشاد منتشر شد مبنی بر این‌که کتاب شعر تازه استاد، منتظر صدور مجوز است. همین کافی بود تا موجی از انتقادها وزارت ارشاد را نشانه بگیرد. این کتاب شعر که «نامه‌ای به آسمان» نام دارد، سرانجام در دی ماه 1402مجوز انتشار گرفت و در آخرین روزهای اسفند سال گذشته به‌چاپ رسید. این کتاب با قیمت نجومی 590هزار تومان در سی‌وپنجمین نمایشگاه کتاب تهران از سوی انتشارات سخن در دسترس علاقه‌مندان قرار می‌گیرد. «نامه‌ای به آسمان» مجموعه شش دفتر شعر دکتر محمدرضا شفیعی‌کدکنی است. علاوه بر این کتاب «رباعیاتی از نیشابور» سروده این استاد برجسته ادبیات نیز سال گذشته بی‌سروصدا به‌چاپ رسید که مجموعه رباعیات شفیعی‌کدکنی است. او درباره این دفتر شعر گفته‌: «شاید چندتا از این رباعی‌ها را در نیشابور و کدکن گفته باشم. بقیه را در تهران و در فرهنگستان سروده‌ام، با این همه عنوان «رباعیاتی از نیشابور» را برای این مجموعه بسیار می‌پسندم. نیشابور بیش از آن که نقطه‌ای روی نقشه‌ جغرافیای خراسان باشد نوعی حال‌وهوای روحی است. درست مثل مجموعه «در کوچه‌باغ‌های نشابور» که نیم قرن پیش از این انتشار یافت». قیمت این کتاب 490هزار تومان است.

سه‌گانه سجادیه به قلم سیدمهدی شجاعی
کتاب‌خوان‌ها سیدمهدی شجاعی را با داستان‌ها و رمان‌های دینی و آیینی‌اش می‌شناسند. این نویسنده پیش کسوت که عمری در راه نشر معارف دینی قلم زده‌است، امسال با سه‌گانه سجادیه در نمایشگاه کتاب تهران حضور دارد. شجاعی در این سه‌گانه، سه روایت داستانی از امام سجاد(ع) نوشته‌است. اولین جلد این مجموعه «تویی به جای همه» نام دارد و شجاعی در توضیح آن نوشته‌است: «او را بیمار و نحیف و رنجور شناساندیم و بعد در میان سطور تاریخ، گمش کردیم. تنها مرد یک قبیله را که یک‌تنه و دست‌تنها اما عالمانه و امیدوارانه صدها داغ دیده و مصیبت چشیده را اداره کرد». جلد دوم سه‌گانه سجادیه، «اگر غم لشکر انگیزد» و جلد سوم «جز حکایت دوست» نام دارد. انتشارات نیستان این سه‌گانه را به‌چاپ رسانده‌است. برای خرید این سه‌گانه باید یک‌میلیون و 45‌هزار تومان هزینه کنید.

عکاسی با کلمات در «خاکستر گنجشک‌ها»
حامد عسکری، شاعر و نویسنده نام‌آشنا امسال در غرفه دفتر نشر معارف با دو کتاب تازه میزبان مخاطبان است. اولی کتاب «خاکستر گنجشک‌ها» شامل 44داستان کوتاه از مظلومیت مردم غزه است. این کتاب بعد از بمباران بیمارستان «المعمدانی» غزه نوشته شده‌است. عسکری در بخشی از مقدمه کتاب نوشته‌است: «امروز که دارم این مقدمه را می‌نویسم، روز بیست‌ و دوم جنگ است. غزه دریای خون است، ولی الان که این کتاب را به‌دست گرفته‌اید، ممکن است کشوری به نام اسرائیل وجود نداشته باشد. راستش ما تا زنده بودیم، کشور نمی‌دانستیمش، ولی در زمان و جهان شما نمی‌دانم. ما همه زورمان را زدیم و هرجور می‌توانستیم، از فلسطین حمایت کردیم. شاید شما یادتان نیاید، ولی ما حتی روز قدس هم داشتیم و آخرین جمعه ماه رمضان را با زبان روزه بیرون می‌آمدیم و در گرما و سرما مرگ بر اسرائیل می‌گفتیم. من این کتاب را نوشتم، با همه‌ وجود و اعتقادم هم نوشتم. این‌هایی که می‌خوانید، نه داستانند با تعریف علمی و آکادمیک جهان که با عینک نقد داستان نگاهشان کنید، نه ناداستان، نه روایت اند، نه گزارش. من با کلمه عکاسی کرده‌ام، هر عکس و فیلمی که این روزها دیده‌اید، یک فریم قبل یا بعدش را نوشته‌ام». دومین کتاب حامد عسکری در نمایشگاه امسال «حانیه» است. این کتاب برشی ادبی از زندگی حضرت فاطمه‌زهرا(س) است. مجموع قیمت دو کتاب حامد عسکری در نمایشگاه، 155 هزارتومان است.

«دو دستی»، مسافری از ژاپن
منصور ضابطیان، برنامه‌ساز و سفرنامه‌نویس مشهور، باز هم با یک سفرنامه جدید همراه مخاطبان است. این کتاب که «دو دستی» نام دارد، سفر منصور ضابطیان به کشور ژاپن را به همراه عکس روایت می‌کند. این کتاب را نشر «مون» به‌چاپ رسانده و می‌تواند انتخاب خوبی برای علاقه‌مندان سفرنامه باشد. «دو دستی» خواننده را با فرهنگ و خرده‌فرهنگ‌های ژاپنی‌ها آشنا می‌کند. در بخشی از متن کتاب آمده: «عروس و داماد و همراهان وارد معبد می‌شوند و مقابل محراب کفش‌هایشان را درمی‌آورند. عروس کفش‌های لژدار بلندی دارد که قدش را بلندتر از آن چه هست نشان می‌دهد و داماد هم، یک جفت صندل سفیدرنگ به پا کرده است. حالا که کفش‌هایشان را درمی‌آورند، جوراب‌های سفیدشان بیش‌ازپیش به چشم می‌آید. اکنون مهمان‌ها دو بخش شده‌اند. خانواده درجه‌ اول عروس کنار او رو به روی محراب می‌نشینند و روبه‌رویشان داماد و خانواده‌اش قرار می‌گیرند. اعضای درجه‌ 2 و دوستان و جوان‌ترها هم روی نیمکت‌هایی که پایین محراب چیده شده نشسته‌اند. برای این که غریبه‌ای وارد نشود، در هر ورودی معبد نوار قرمزی گذاشته‌اند که یعنی ورود ممنوع. به یکی از خانم‌های برگزارکننده می‌گویم که دوست دارم بروم داخل و روی نیمکت بنشینم و قول می‌دهم که هیچ مزاحمتی ایجاد نکنم، اما او می‌گوید که مهمان‌ها برنامه‌ریزی شده‌اند و جا برای شخص دیگری نیست. اما من می‌بینم که جا هست؛ درعین‌حال به او حق می‌دهم. تفکر و عادت ژاپنی برای اتفاقی که در لحظه می‌افتد، هیچ راه‌حلی ندارد. همه‌چیز باید برنامه‌ریزی شود». قیمت «دو دستی» 280هزار تومان است.

«تاکسی‌سواری» با سروش صحت
کارگردان محبوب «لیسانسه‌ها»، علاوه بر فیلم نامه‌، داستان هم می‌نویسد. اگر از دنبال‌کننده‌های صفحه سروش صحت در اینستاگرام باشید، حتماً روایت‌های داستانی او را در تاکسی خوانده‌اید. نشر چشمه به‌تازگی داستان‌های کوتاه سروش صحت را در کتابی به نام «تاکسی‌سواری» چاپ کرده‌است. این کتاب 124 داستان را دربرمی‌گیرد و قیمت آن 180هزار تومان است. در معرفی این کتاب آمده‌است: «سروش صحت بدون این‌که در دام اطناب و کلیشه بیفتد، خواننده را مستقیم با نقطه‌ اوج روایتش روبه‌رو می‌کند و او را به درنگ وا می‌دارد. در این کتاب ما به همراه راوی در یک تاکسی نشسته‌ایم و هر روز مسیری کم‌وبیش ثابت را طی می‌کنیم. طی این مسیر اما هر بار مسافران جدید، رانندگان جدید و اتفاقات جدیدی منتظرمان هستند و راوی نکته‌پرداز و طناز کتاب ما را از وقایع آن روز آگاه می‌کند. از دعوای زن و شوهری راننده تاکسی گرفته تا زلزله‌ای که آن روز آمده، از موضوع مرگ مارادونا تا مهاجرت اجباری جوانان، از خبر قتل یا خودکشی صفحه حوادث روزنامه، غم‌های کوچک و بزرگ و حتی عشق‌های نوجوانی و جوانی».

محمد بهبودی نیا- در دل هر کلمه‌ای که بر زبان جاری می‌شود، لایه‌ای عمیق از هویت، فرهنگ و تاریخ نهفته است. لهجه‌ها پل‌های میان گذشته و حال و میراث دیرپای ملل را به نمایش می‌گذارند، علاوه بر این کلمات، روح اجتماعات و جوامع را شکل می‌دهند. تنوع صوتی لهجه‌ها که از دل تاریخ برخاسته و با نغمه‌ای خاص به گوش ما می‌رسد، روایتگر قصه‌ها، آداب‌ورسوم و پیچیدگی‌های فرهنگی هر کشوری است.
در جهان پرسرعت روزگار ما که به عصر ارتباطات معروف شده، با جهانی‌شدن و گسترش ارتباطات، لهجه‌ها رو به کم‌رنگی می‌روند و این تهدیدی جدی برای تنوع زبانی و فرهنگی به شمار می‌آید اما همه می‌دانیم که از جهانی‌شدن گریزی نیست و باید برای جلوگیری از نابودی لهجه‌ها چاره‌اندیشی کرد. نابودی لهجه‌ها می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به دنبال داشته باشد، ازجمله:
فراموشی دانش بومی: بسیاری از لهجه‌ها حامل دانش بومی و سنتی هستند که از نسلی به نسل دیگر منتقل‌شده‌اند. از دست دادن هر لهجه می‌تواند به معنای فراموشی این دانش‌ها باشد.
افول هویت فرهنگی: لهجه‌ها عناصری کلیدی در شکل‌گیری هویت‌های فردی و جمعی هستند. بلعیده شدن لهجه‌ها توسط زبان‌های دیگر کشورها، می‌تواند به کاهش حس تعلق‌خاطر فرهنگی و ملی منجر شود.
اختلال در پیوندهای اجتماعی: لهجه‌ها نه‌تنها نشان‌دهنده منطقه جغرافیایی هستند بلکه عوامل مهمی در ایجاد و حفظ پیوندهای اجتماعی درون یک جامعه به شمار می‌روند. از بین رفتن این لهجه‌ها می‌تواند به ضعف این ارتباطات منجر شود.
کاهش تنوع زبانی: هر لهجه‌ای که محو می‌شود، گونه‌ای زبان دچار آسیب می‌شود و با ایجاد چنین خلأهایی در هر زبان بی‌تردید شاهد تضعیف زبان و کاهش دایره لغات هر زبان خواهیم بود.
با توجه به موضوعات مطرح‌شده و هشدارهایی مبنی بر در معرض خطر بودن 13 لهجه در ایران با دکتر محمدحسن مقیسه پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی و استاد دانشگاه گفت‌وگو کرده‌ایم.

فعالیت سازمانی برای ازمیان بردن لهجه ها!
دکتر محمدحسن مقیسه گفت: درصورتی‌که لهجه‌ها آسیب ببینند، به زبان ما نیز آسیب جدی وارد می‌شود چون لهجه‌ها به‌عنوان اضلاع زبان به شمار می‌آیند. اگر هر یک از این کلمات از زیر خیمه زبان برداشته شود، به ناگاه آن خیمه فرومی‌ریزد. متأسفانه در سال‌های گذشته خواسته یا ناخواسته این حرکت شدت بیشتری گرفته که لطمات زبانی را به همراه داشته است. بعضی افراد و حتی سازمان‌های آموزشی وجود دارند که آگاهانه یا ناآگاهانه کلاس‌هایی برای از بین بردن لهجه‌های مناطق مختلف کشور برگزار می‌کنند به این معنی که در گفتار، همه افراد را به سمت صحبت کردن به لهجه تهرانی سوق می‌دهند تا کسی متوجه نشود این افراد اهل کدام شهرستان هستند اما این افراد متوجه نیستند که از بین بردن لهجه‌ها آسیب شدیدی به زبان وارد می‌کند.
این پژوهشگر ادبی افزود: وزارت فرهنگ و ارشاد، حوزه هنری، سازمان تبلیغات، فرهنگستان زبان و ادب فارسی و دیگر نهاد‌های مسئول باید روی این موضوع حساس‌تر باشند زیرا زبان، برخاسته از بطن تاریخی یک جامعه است و لهجه نیز در پیوند با فرهنگ مردم یک منطقه است. لهجه‌ها در طول تاریخ ساخته‌شده و دارای پشتوانه فرهنگی، هنری و رفتاری هستند. این واژگان به گنجینه واژگانی ما کمک و در تقویت زبان نقش مؤثری ایفا می‌کنند. چند سال پیش که دریکی از دانشگاه‌ها تدریس می‌کردم، در این دانشگاه اقدامات شایسته‌ای برای حفظ لهجه‌ها انجام می‌شد به این شکل که پیش از ورود دانشجویانی که به‌تازگی در دانشگاه پذیرفته می‌شدند اردوهایی برگزار می‌شد و در این اردوها بر اهمیت لهجه‌ها تأکید داشتند درنتیجه ما در این کلاس‌ها شاهد هیچ‌گونه رفتاری مبنی بر به سخره گرفتن لهجه‌ها نبودیم.

نقش فراموش‌شده خانواده برای حفظ لهجه‌ها
مقیسه تصریح کرد: امروز ما با این آسیب روبه‌رو هستیم که تعداد زیادی از خانواده‌ها در نقاط مختلف کشور سعی می‌کنند در محیط خانواده با لهجه تهرانی صحبت کنند تا فرزند آن‌ها در آینده به دلیل داشتن لهجه در معرض تمسخر قرار نگیرد. این خانواده‌ها باید به این باور برسند که داشتن لهجه یک هنر است و این هنر علاوه بر این که به نرم و آهنگین شدن و ساختارمند شدن زبان کمک می‌کند، گستره گنجینه واژگانی مارا نیز افزایش می‌دهد.

نابودی لهجه‌ها و تأثیر آن بر ادبیات کهن
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: آثار فاخر ادبیات فارسی ازجمله تاریخ بیهقی، شاهنامه فردوسی، مثنوی معنوی، اشعار باباطاهر، دیوان فایز دشتستانی و... سرشار از کلماتی است که ریشه در لهجه‌های مناطق مختلف کشور دارند. برای فهم و درک عمیق‌تر این آثار فاخر، ما باید با لهجه منطقه محل زندگی خالق این آثار آشنایی داشته باشیم، حالا شما تصور کنید این لهجه‌ها به‌صورت کامل فراموش شوند، بی‌تردید ما برای درک این متون کهن و باارزش با مشکل مواجه می‌شویم کما این که تا امروز فراموشی برخی از کلمات در لهجه‌های مختلف این آسیب را به برخی از تألیفات فاخر کهن فارسی وارد کرده است.

روایتی از ناصرخسرو درباره تأثیر لهجه بر فهم متون ادبی
وی افزود: در روزگار ما برخی استادان غیر ایرانی زبان و ادبیات فارسی که به لهجه‌های مختلف ایران دسترسی ندارند وقتی به یکی از این کلمات که در قالب لهجه در متون فارسی آمده می‌رسند و معنای آن را درک نمی‌کنند از شرح معنی آن کلمه درمی‌گذرند و در بسیاری از موارد در فهم بخشی از این آثار دچار مشکل می‌شوند.
مقیسه بیان کرد: ناصرخسرو در قرن پنجم در بخشی از سفرنامه‌اش به تأثیر لهجه بر فهم متون ادبی اشاره‌کرده است. وقتی ناصرخسرو از منطقه شمال شرق به سمت مکه حرکت می‌کند در منطقه آذربایجان با شاعری قطران نام روبه‌رو می‌شود. قطران در حال خواندن دیوانی به زبان فارسی بود که معنی برخی از واژه‌های آن را نمی‌دانست. ناصرخسرو معنی این واژه‌ها را برای قطران توضیح می‌دهد و مشکل خوانش آن متون برطرف می‌شود. این خاطره تاریخی نشان می‌دهد که ما باید هر واژه‌ای را در منطقه جغرافیایی خودش بشناسیم و بعد آن را به دیگران بفهمانیم.

این کلمه از مصدر «چسبیدن» و به قیاس عربی ساخته شده است و در معنی «نچسب» و به مجاز در معنی «ناخوشایند و نامطبوع» به کار می‌رود. بهتر است در فارسی فصیح از به کار بردن آن پرهیز کنیم و به جای آن از مترادف‌های مناسب فارسی مانند: «نچسب، ناخوشایند، نامطبوع و ...» استفاده کنیم. هرچند این واژه ساختگی در آثار برخی از استادان زبان فارسی به کار رفته است:
دست در ریسمان پوسیده‌ مستندات و دلایل لایتچسبک می‌زنند. (اقبال: مجله یادگار)
این معنی ... خیلی بعید و ... لایتچسبک است. (قزوینی: یادداشت‌ها)
برگرفته از کتاب«فرهنگ درست نویسی سخن»،تالیف دکتر حسن انوری

زیر مجموعه خودم هستم
مثل مجموعه ای که سخت تهی است
در سرم فکر کاشتن دارم
گرچه باغ من از درخت تهی است
عشق آهوی تیزپا شد و من
ببر بی حرکت پتوهایم
خشمگین نیستم که تا امروز
نرسیدم به آرزوهایم
نرسیدن، رسیدن محض است
آبزی آب را نمی بیند
هرکه در ماه زندگی بکند
رنگ مهتاب را نمی بیند
دوری و دوستی حکایت ماست
غیر از این هرچه هست، در هوس است
پای احساس در میان باشد
انتخاب پرنده ها قفس است
وسعت کوچک رهایی را
از نگاه اسیر باید دید
کوه در رشته کوه بسیار است
کوه را در کویر باید دید
گرچه باغ من از درخت تهی است
در سرم فکر کاشتن دارم
شعر را، عشق را، مکاشفه را
همه را از نداشتن دارم...