مأمول/ معمول
مأمول به معنی «آرزو شده، خواسته شده» و «آرزو و حاجت» است:
شب دراز دو چشمم بر آستان امید/ که بامداد در حجره می‌زند مامول (سعدی)
معمول به معنی «رایج و متداول» است:
سفر ایرانیان به قفقاز در آن روزگار شیوه‌ای معمول بود (یوسفی: دیداری با اهل قلم)
 
مجزّا/ مجزّی
مجزّا به معنی «تقسیم شده» است و املای آن به همین صورت یعنی با «الف» درست است:
بالاخره تاریکی از روشنایی به کلی مجزا خواهد شد و عالم، آرام قطعی خواهد یافت. (اقبال: نمونه‌هایی از نثر فصیح معاصر )

برگرفته از کتاب«فرهنگ درست نویسی سخن»، تالیف استاد حسن انوری

درحالی که سخنگوی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، از منتفی شدن حضور هند و معرفی یمن به عنوان مهمان‌ ویژه این دوره از نمایشگاه خبر داد، رئیس نمایشگاه می‌گوید هنوز حضور کشوری به عنوان مهمان ویژه را قطعی نمی‌داند. به گزارش ایسنا، سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران قرار است از ۱۹ تا ۲۹ اردیبهشت‌ماه در مصلی برگزار شود و در حالی که از ماه‌های آخر سال ۱۴۰۲ کشور هند به عنوان مهمان ‌ویژه معرفی می‌شد، اما با اتفاقات و تنش‌هایی که در منطقه رخ داد، کشور هند محدودیت‌هایی را برای سفر شهروندانش به ایران اعمال کرد. در نتیجه این موضوع، گمانه‌هایی مبنی بر این که هند نتواند در این دوره مهمان‌ ویژه نمایشگاه کتاب باشد، وجود داشت که در نهایت هشتم اردیبهشت‌ماه، علی رمضانی، قائم‌مقام و سخنگوی سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در صفحه خود در شبکه ایکس نوشت: «علی‌رغم تلاش جامعه فرهنگی هند، نظر به ادامه محدودیت حضور اتباع این کشور در ایران پس از عملیات وعده صادق و اتمام فرصت رفع محدودیت بعد از دیدار اخیر سفیر هند، حضور این کشور منتفی شد و یمن مهمان ویژه سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران خواهد بود».  این خبری بود که ستاد خبری نمایشگاه برای رسانه‌ها هم ارسال کرد و حتی در پی آن مصاحبه‌ای را با مدیر دانشجویان در انجمن همبستگی یمن در ایران با تیتر «پیام مقاومت یمن را در نمایشگاه کتاب تهران مخابره می‌کنیم» انجام داد و در اختیار رسانه‌ها گذاشت. اما حالا یاسر احمدوند، رئیس این دوره از نمایشگاه در مصاحبه‌ای با یکی از خبرگزاری‌ها «حضور کشوری به عنوان مهمان ویژه را به جای «هند» قطعی ندانسته» و گفته است: «حتما شهر یا کشور جایگزین را خواهیم داشت، بین کشورهای منطقه در حال ارزیابی هستیم تا کشور مناسب حضور اعلام شود، هنوز تصمیم نهایی اخذ نشده و در حال مذاکره با کشورهای همسایه هستیم». انتخاب کشوری به عنوان مهمان‌ ویژه در نمایشگاه کتاب در سال‌های گذشته با هدف گسترش تعامل فرهنگی بین دو کشور انجام شده و پیشتر، کشورهای عمان، افغانستان، ایتالیا، روسیه، صربستان، چین، قطر و تاجیکستان به عنوان «مهمان‌ ویژه» در نمایشگاه بین‌‎المللی کتاب تهران حضور داشته‌اند.

شاید ظاهر دو یا چند رشته هنری به هم شباهتی نداشته باشند، اما با جزیی‌نگری در مولفات مهم می‌توان به این تشابهات رسید. البته این شباهت‌ها و نقاط مشترک صرفا به آثار هنری و ظاهر آن‌ها محدود نیست. گاه نوع تفکر یا نحوه مواجهه هنرمند است که این شباهت‌ها را رقم می‌زند. زنده‌یاد محمدرضا شجریان پیش از خواننده شدن، قاری قرآن بوده و قبل از آنکه به کلاس‌های آواز برود، سنتور می‌نواخته است. برخی می‌گویند سنتورنوازی شجریان در حد استادی بوده است! درباره قاری بودن و نوازنده بودن شجریان کم و بیش شنیده‌ایم اما کمتر کسی مطلع است که او خوشنویس نیز بوده است. از سویی افراد کمی را می‌توان سراغ داشت که درباره خطاطی شجریان به ذکر خاطراتی پرداخته باشند. استاد یدا... کابلی هنرمند خطاط و مدرس خوشنویسی که سال‌ها و دهه‌ها سابقه فعالیت دارد، یکی از معدود افرادی است که خوشنویسی شجریان را تایید می‌کند. او که به گفته خودش علاقه‌مند به آواز و موسیقی است، سال‌ها با شجریان رفاقت داشته است.

از دوستی‌تان با محمدرضا شجریان بگویید. آیا در گذشته با یکدیگر همدوره بوده‌اید؟
 من از روزی که یادم هست تا سال‌های آخر که ایشان بیمار بود به دیدارشان می‌رفتم و طی این همه سال اغلب با ایشان بودم. ما با هم رفاقت داشتیم. در رابطه با خوشنویسی هم باید بگویم ایشان از دُردانگان استاد حسین میرخانی بودند و بنده هم شاگرد استاد حسین و استاد حسن میرخانی بودم.

 آنچه باعث رفاقت شما و آقای شجریان شد، «خوشنویسی» بود یا «آواز»؟
بگذارید به گونه‌ای دیگر پاسخ سوالتان را بدهم. در ایران دو هنر داریم که از سرچشمه معنا سیراب می‌شوند. یکی دنیای «آواز» است که به شدت به آن عشق دارم و دیگری «خوشنویسی» است. هر دوی این ها از شعر الهام می‌گیرند و با شعر به پرواز درمی‌آیند. بی‌دلیل نیست که می‌شنویم استاد شجریان را خسرو آواز ایران خطاب می‌کنند. و این‎که مگر ما چقدر خواننده داریم؟ آن هم خواننده‌ای که در عرصه‌های دیگر هم موفق عمل کرده باشد.
آواز، دقیقا چیزی شبیه «خوشنویسی» است. شما دیوان حافظ را که نگاه می‌کنید با تعدادی حروف سربی مواجه می‌شوید که از اول تا آخر هیچ زیبایی و تجلی در درون شما ایجاد نمی‌کنند؛ اما به محض این‎که آن اشعار خوشنویسی می‌شوند، بیت بیت آن در شما حس خوب ایجاد می‌کند. حافظ می‌گوید: «اگرت سلطنت فقر ببخشند‌ ای دل/کمترین ملک تو از ماه بود تا ماهی» استاد شجریان اتفاقا این بیت را با قلم جلی نوشته بودند و بر دیوار خانه‌شان نصب کرده بودند. همان طور که می‌دانید ایشان خوشنویس بسیار والایی بوده‌اند. خوشنویس زمانی که به کتاب نگاه می‌کند، ضمن انتخاب شعر در ذهنش تمامی آن را می‌نویسد.

شاید یکی از دلایلی که شجریان کلام شعر و مفهوم آن را درک می‌کرده و معنا را در آواز و تحریرها با تکیه‌هایی که داشته لحاظ می‌کرده، اشرافش بر خوشنویسی بوده است.
به قطع یقین یکی از دلایل تمایل استاد شجریان به خوشنویسی، گرایش به سمت معنا بوده است. یعنی باید گفت شجریان در خوشنویسی ممارست داشت و می‌دانم تا آخرین روزهای زندگی‌اش هم خوشنویسی کرد. اما خب سهم زندگی‌اش را به فعالیت در عرصه موسیقی اختصاص داده بود.

طی صحبت‌هایی که با استاد شجریان داشتید، ایشان نظرشان درباره خوشنویسی چه بود؟
یادم هست که استاد شجریان می‌گفت چیزی در عرصه آواز نبوده که بروم و حریفش نشوم، اما در انتها حریف نونِ نستعلیق نشدم. در عین حال که او می‌داند چقدر برای موسیقی کوشش کرده، اما شانیت هنر خوشنویسی را هم بیان می‌کند. شما نمی‌توانید هیچ آواز بدی را کنکاش کنید و به شعر برسید؛ چون هیچ وقت نمی‌توان شعر بد را خوب خواند و هیچ وقت هم نمی‌توان شعر بد را نوشت و خوشنویسی کرد. «جز عشق که اشرف بود از جمله کمالات/دیگر به کمالی نتوانم کرد مباهات». در نهایت کار و اثر باید از دل هنرمند برآید تا مخاطب آن را باور کند و بپذیرد و برایش خوشایند باشد.

مقام‌های موزه «لوور» اعلام کردند ممکن است نقاشی «مونالیزا» شاهکار مشهور «داوینچی» در یک اتاق اختصاصی و به صورت مجزا به نمایش گذاشته شود. به گزارش ایسنا، «لورنس دس کارس»، مدیر موزه «لوور» در گفت‌وگو با یکی از رسانه‌های فرانسوی اعلام کرد که با جابه‌جایی «مونالیزا»، بسیاری از بازدیدکنندگان موزه که اغلب برای تماشای این نقاشی به «لوور» می‌آیند، بازدید بهتری را تجربه خواهند کرد». موزه لوور با میزبانی از نزدیک به ۹ میلیون بازدیدکننده در سال ۲۰۲۳، محبوب‌ترین موزه جهان است. به گفته مدیر این موزه،‌ ۸۰ درصد از این بازدیدکنندگان یعنی ۲۰,۰۰۰ نفر روزانه از میان جمعیت عبور می‌کنند تا بتوانند نگاهی به لبخند اسرارآمیز «مونالیزا»‌ بیندازند و شاید در مقابل آن سلفی بگیرند. «مونالیزا» در سالن «Salle des tats»  که بزرگ‌ترین سالن موزه «لوور»‌ است، نصب شده و یک شیشه محافظ نیز برای آن در نظر گرفته شده است، با این حال این شاهکار «داوینچی» تنها اثری نیست که در این سالن به نمایش گذاشته شده است. گمان می‌رود این نقاشی که به تصویرگری‌های رنسانس از مریم مقدس بسیار شباهت دارد، چهره زنی به نام «لیزا گراردینی»‌،‌ همسر یک تاجر لباس و ابریشم به نام «فرانسسکو ژوکوندو» را به تصویر کشیده است. به نظر می‌رسد این نقاشی در اتاقکی به نام «لوجیا»‌ که دست کم یک دیواره ندارد،‌ خلق شده باشد. «مونالیزا» در ماه ژانویه دو بار هدف اعتراض معترضان محیط زیستی قرار گرفت که با ریختن سوپ روی آن خواستار «غذای سالم و پایدار» شده بود. این نقاشی که پشت یک شیشه ضدگلوله قرار دارد، در جریان این اعتراض‌ها دچار آسیب نشد.

الهه آرانیان- 50ساله است و روشندل؛ متولد روستای معدن «آق‌دربند» شهرستان سرخس است و زنده‌یاد پدرش، کارگر زحمتکش معدن زغال‌سنگ همین روستا بوده‌است. موسی عصمتی، 12ساله بوده که مبتلا به مننژیت می‌شود و بینایی‎اش را از دست می‌دهد. او به همین دلیل چهار سال از تحصیل بازمی‌ماند. اما بعد به پیشنهاد خانواده در مدرسه نابینایان شروع به تحصیل می‌کند و در دانشگاه رشته زبان و ادبیات فارسی را انتخاب می‌کند و این رشته را تا مقطع کارشناسی‌ارشد ادامه می‌دهد. موسی عصمتی، شاعر خوش‌قریحه و خوش‌ذوقی است که «بی‌چشمداشت» و «بریل‌های ناگزیر» از جمله آثار اوست. نابینا بودن این شاعر که ما را به یاد رودکی سمرقندی می‌اندازد، موجب تمایز شعرش با دیگر شاعران شده‌است؛ او با چشم دلش می‌بیند و حس می‌کند و می‌سراید. موسی عصمتی که یکی از شرکت‌کنندگان رقابت تخصصی «سرزمین شعر» بود و تا مرحله سوم هم پیش رفت، به دلیل بازدید میلیونی ویدئوی شعرخوانی‌اش در شبکه‌های اجتماعی، به‌طور ویژه در قسمت پایانی این برنامه موردتقدیر قرار گرفت. شعر پربازدید موسی عصمتی، شعری درباره پدرش بود که اشک همه را درآورد:
«پدرم را خدا بیامرزد، مرد سنگ و زغال و آهن بود/ سال‌های دراز عمرش را کارگر بود، اهل معدن بود/ از میان زغال‌ها در کوه، عصرها روسفید برمی‌گشت/ سربلند از نبرد با صخره، او که خود قله‌ای فروتن بود/ پابه‌پای زغال‌ها می‌سوخت، سرخ می‌شد دوباره کُک می‌شد/ کوره‌ای بود شعله‌ور در خود، کوره‌ای که همیشه روشن بود/ بارهایی که نانش آجر شد، از زمین و زمان گلایه نکرد/ دردهایش یکی دو تا که نبود، دردهایش هزار خرمن بود/ از دل کوه‌های پابرجا، از درون مخوف تونل‌ها/ هفت‌خان را گذشت و نان آورد، پدرم که خودش تهمتن بود/ پدرم مثل واگنی خسته از سرازیر ریل خارج شد/ بی‌خبر رفت او که چندی بود، در هوای غریب رفتن بود/ مرد دشت و پرنده و باران، مرد آوازهای کوهستان/ پدرم را خدا بیامرزد، کارگر بود، اهل معدن بود». در ادامه گفت‌وگوی ما را با موسی عصمتی می‌خوانید.

تجربه حضور در برنامه «سرزمین شعر» چطور بود؟
تجربه خیلی خوبی بود. حواشی بسیار شیرینی داشت؛ گفت‌وگوهای در حاشیه این برنامه جذاب بود و با دوستان شاعر جدید آشنا شدیم. شعرها را می شنیدیم و تحلیل می‌کردیم که کدام شعر حقش بود به مرحله بعد برود. مردم بعد از سال‌ها بیگانگی با شعر و ادبیات، از طریق این برنامه با ادبیات آشتی کردند و با شعر چهارچوب‌دار و استاندارد آشنا شدند. در سال‌های گذشته شعرهای ضعیف و زرد زیاد منتشر شده و مردم در این برنامه متوجه شدند که اشعار خوب هم سروده می‌شود.

از بازخوردهای ویدئوی شعرخوانی‌تان که در فضای مجازی بیش از یک میلیون بازدید داشت، بگویید.
غزلی بود درباره پدرم که کارگری بود در روستای معدن آق‌دربند سرخس. اهالی روستا در معدن زغال‌سنگ روستا کار می‌کنند. کارگرها قشر ضعیف جامعه هستند که گاهی هم در حقشان اجحاف می‌شود. بعد از این که پدر به رحمت خدا رفت، این شعر را سرودم که خوشبختانه در برنامه سرزمین شعر اجرا شد و پربازدیدترین شعری بود که بین 160شعر خوانده شد و در صفحه برنامه سرزمین شعر یک میلیون و 400هزار بار دیده شد.

نحوه تعامل اعضای گروه با سرگروهشان در این برنامه چطور بود؟
ما درباره انتخاب اشعار با هم صحبت می‎‌کردیم و استاد محمود اکرامی‌فر که سرگروه من بودند، از بین سه، چهار شعری که ارائه می‌دادم، یکی را انتخاب می‌کرد و پیشنهاد می‌داد که اگر فلان واژه عوض شود، بهتر است و... . مشاور اصلی و تعیین‌کننده در انتخاب شعر سرگروه‌ها بودند و من احترام می گذاشتم به نظر دکتر اکرامی‌فر که پیشرو و دانشمند هستند. ایشان شاعری فروتن و فرهیخته هستند و گفت‌و‌گوهای ما لحظه لحظه شعر بود.

پیشنهادی برای فصل بعد «سرزمین شعر» دارید؟
برنامه به همان شکل خیلی خوب است، اما جای یک داور خانم در برنامه خالی است. این برنامه می‌تواند با همین قدرت ادامه پیدا کند و امیدوارم شاعران فصل بعد هم در همین سطح باشند و انتظارات مردم فروکش نکند.

با توجه به این‌که شما از شاعران روشندل هستید، از دغدغه‌ها و مشکلاتتان بفرمایید.
در گذشته مهم‌ترین مشکل ما دسترسی به منابع شعری جدید بود که وقتی منتشر می‌شد با تأخیر به دستمان می‌رسید؛ چون باید کتاب را تبدیل به بریل می‌کردیم. اما در سال‌های اخیر شرایط خیلی بهتر شده و دستگاه‌های چاپ بریل در هر استانی موجود است؛ البته با بالارفتن قیمت کاغذ هزینه بریل‌کردن کتاب‌ها هم بالا رفته‌است. خوشبختانه با فضای مجازی و صفحه‌خوان‌هایی که متن‌ها را در تلفن همراه و رایانه می‌خوانند، دسترسی به شعرها و کانال‌های تلگرامی شاعران و سایت‌ها و صفحات در شبکه‌های اجتماعی مختلف بیشتر شده‌است. هرچند همان صفحه خوان‌ها با خوانش رباتیکشان اصل مطلب را ادا نمی‌کنند، اما در مقایسه با سال‌های دهه 70 دست ما خیلی بازتر شده‌است. خیلی از دوستان شاعر هم شعرهایشان را دکلمه و به شکل فایل صوتی ارسال می‌کنند و می‌شنویم و آن‌چنان دغدغه و مشکل خاصی نیست. فقط باید دنبال شعرگفتن اصولی باشیم و از استانداردهای شعر حراست کنیم.

از آثار جدیدتان بفرمایید. مشغول چه کاری هستید؟
در نمایشگاه کتاب امسال قرار است کتاب جدیدم به نام «سمرقند» که مجموعه رباعی‌های من است، از طرف انتشارات شاعران پارسی زبان منتشر شود. این مجموعه چهارمین کتاب شعر من است.

گروه ادب و هنر- دبیر پانزدهمین جشنواره شعر کودک و نوجوان رضوی از برگزاری نخستین کنگره ملی شعر آیینی کودک و نوجوان در مشهد خبر داد.
 به گزارش خراسان سید احمد میرزاده، دبیر پانزدهمین جشنواره شعر کودک و نوجوان رضوی  گفت: «شنبه، هشتم اردیبهشت ماه نشست دبیران و مدیران جشنواره امام رضا(ع) با وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بود و من در این جلسه به نمایندگی از دبیران جشنواره‌های شعر صحبت کردم. جشنواره امام رضا(ع) چهار جشنواره شعر برگزار می‌کند؛ بیست‌‌ونهمین جشنواره شعر فارسی، هجدهمین دوره جشنواره شعر ترکی آذری، چهاردهمین دوره جشنواره شعر عربی و پانزدهمین دوره جشنواره شعر کودک و نوجوان. در گزارشی که به  وزیرفرهنگ و ارشاد اسلامی دادم، از تحولات  امسال در جشنواره‌ها گفتم؛ تحولاتی از جمله کمیت آثار دریافتی که از 30 تا 100درصد افزایش داشته است. سال گذشته در جشنواره شعر فارسی هزار اثر دریافت شد که امسال به دوهزار اثر رسید. همچنین سال گذشته در جشنواره ترکی در بخش بین‌الملل فقط 20شعر دریافت شده بود که این رقم امسال به 120شعر ترکی رسید. پارسال کمتر از 200 اثر به جشنواره کودک و نوجوان ارسال شده بود که امسال به عدد 430 شعر از 115شاعر رسید. نکته دیگر گسترش محفل‌های استانی جشنواره‌های شعر است که در جشنواره شعر فارسی، هفت محفل استانی پیش‌بینی شده‌است؛ در شعر ترکی، 6محفل، در شعر عربی 6محفل و در جشنواره شعر کودک و نوجوان نیز 5محفل در نظر گرفته شده‌است. در جشنواره شعر کودک و نوجوان علاوه بر برگزاری محافل استانی و شعرخوانی شاعران کودک و نوجوان آن استان، یک کتاب شعر برجسته هم مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد».
میرزاده در ادامه از برگزاری نخستین کنگره ملی شعر آیینی کودک و نوجوان نیز خبر داد و گفت: «این کنگره همزمان با اختتامیه جشنواره شعر فارسی (29اردیبهشت) با حضور 40شاعر کودک و نوجوان در مشهد برگزار خواهد شد».

شعر اول
این‏جا
پرنده‏ ها نمی‏خوانند
و ناقوس‏ها خاموشند.
یونان ِلب فرو بسته
با تمامی ِ مرد‏گان ِ خود
بر خرسنگ‏های خاموشی
در کار ِ تیز کردن ِ پنجه‏های خویش است
چرا که
یکه و تنها
به خود نُوید داده
آزادی را.

شعر دوم
...و این آخرین حسرت را بر من ببخشید.
می‌خواهم یک بار دیگر
 با داس تیز ماه،مزرعه ذرت را درو کنم.
بعد در آستانه در بایستم
 با شاخه نازک گندمی میان دندان ها
خیره به دوردست.
بایستم در ستایش دنیایی که ترکش می‌کنم.
در ستایش آن‌که در باران طلایی
 در غروبی غمگین  از تپه ای بالا می‌رود
با وصله ای ارغوانی بر بازوی چپش
او بالا می رود و نمی‌شود به آسانی اورا دید.
می‌خواستم تنها همین تصویر  را نشانتان دهم
شاید بهتر باشد
 بیش از هر چیز مرا این گونه به خاطر بیاورید