کاردار- در اهمیت لیتیوم شکی نیست. ماده‌ای که هرروز موارد استفاده از آن بیشتر و بیشتر می‌شود؛ از انواع باتری‌های ریز و درشت گرفته تا صنایع رایانه و خودرو و حتی هوافضا. با این حال کمبود معادن آن باعث شده این عنصر به یک ماده حیاتی و استراتژیک در جهان تبدیل شود. به گمان برخی کارشناسان حتی ممکن است جنگ جهانی بعدی بر سر این عنصر باارزش باشد. از دیگر سو پایان یافتن ذخایر نفت جهان هم مزید بر علت شده و بر اهمیت لیتیوم که از سوی بسیاری «نفت قرن ٢١» نامیده می‌شود، افزوده است. در این میان انتشار خبر کشف یک معدن بزرگ لیتیوم در ایران، باعث شده بیشتر درباره چند و چون آن بنویسیم.

تعطیلات زمستانی دانشجویان افغانستانی دیروز دوشنبه، ۶ مارس به پایان رسید. دانشگاه‌های افغانستان در حالی فعالیت خود را از سر گرفتند که تنها پسران به کلاس‌ها بازگشته‌اند و دختران بنابر قانون جدید طالبان که ورود آنان به مقاطع تحصیلات عالی را ممنوع می‌کند از ادامه تحصیل بازمانده‌اند. ممنوعیت ورود به دانشگاه یکی از ده‌ها مورد محدودیتی است که از زمان بازگشت طالبان به قدرت در اوت ۲۰۲۱ به اجرا گذاشته شد و خشم جهانی را از جمله در کشورهای مسلمان‌نشین برانگیخت. این حکم در اواخر سال گذشته میلادی صادر شد و مقامات طالبان روز سه‌شنبه ۲۱ دسامبر ۲۰۲۲ طی نامه‌ای به تمام دانشگاه‌های دولتی و خصوصی این کشور اعلام کردند از این پس تحصیل دختران در دانشگاه‌های کشور افغانستان ممنوع است. همزمان گروهی از دختران دانشجو در کارزاری از دانشجویان پسر و استادان مرد خواسته‌اند، کلاس‌های درس بدون حضور دختران را «تحریم» کنند. در نامه سرگشاده این دانشجویان دختر آمده است: «میلیون‌ها دختر از سراسر افغانستان روز دوشنبه ۱۵ حوت با چشمان اشکبار به سوی شما خواهند نگریست و شجاعت و همراهی شما را تحسین خواهند کرد. دانشجویان عزیز پسر دانشگاه‌های سراسر افغانستان، ما سر شما صدا بلند می‌کنیم که دانشگاه‌ها را تحریم کنید». راحله 22 ساله از ولایت غور افغانستان به فرانس پرس گفت: «متاثرکننده است که پسران را ببینیم به دانشگاه می‌روند در حالی که ما مجبوریم در خانه بمانیم.» او گفت: «این تبعیض جنسیتی علیه دختران است، چراکه اسلام به ما اجازه داده تا تحصیل کنیم. هیچ کس نباید ما را از آموزش بازدارد.» چندین مقام طالبان گفته‌اند که ممنوعیت تحصیل زنان «موقتی» است، با این حال و به رغم وعده‌ها، مدارس متوسطه برای دختران که بیش از یک سال است تعطیل شده‌اند، هنوز بازگشایی نشده‌اند. علاوه بر منع آموزش دختران در مقطع متوسطه و آموزش عالی، زنان در افغانستان از مشاغل دولتی و موسسات خارجی اخراج شده‌اند. آن‌ها همچنین از رفتن به پارک‌ها، نمایشگاه‌ها، سالن‌های ورزشی و حمام‌های عمومی منع شده‌اند و باید در ملأعام صورت خود را بپوشانند. گروه‌های حقوق بشری بارها این محدودیت‌ها را محکوم کرده‌‌اند و سازمان ملل آن را «آپارتاید جنسیتی» نامیده است. جامعه بین الملل «حق تحصیل برای زنان» را از جمله شروط اصلی برای کمک و به رسمیت شناختن طالبان خوانده است. تاکنون هیچ کشوری طالبان را به عنوان حاکمان قانونی افغانستان به رسمیت نشناخته است.

 هفته بیست و پنجم لیگ برتر انگلستان، منچستر که تا هفته بیست‌‌وچهارم 49 امتیاز دارد و فقط 28 گل خورده، باید به مصاف لیورپولی برود که از همین تعداد بازی 39 امتیاز دارد. اختلاف 10 امتیازی دو تیم باعث می‌‌شد پیش‌‌بینی‌‌های فوتبالی مبتنی بر پیروزی منچستر باشد. به ویژه که در هفته‌‌های اخیر این منچستر بود که بهتر نتیجه می‌‌گرفت. لیورپول هم به‌‌نظر می‌‌رسید هنوز در شوک باخت سنگین 5 بر 2 مقابل رئال باشد، آن‌‌هم در شرایطی که 2 بر صفر جلو بود. با این اوصاف پیش‌‌بینی نتیجه این بازی با نگاه فوتبالی به دلایل زیادی سخت نبود. اما یکی از عجیب‌‌ترین نتایج تاریخ فوتبال رقم خورد. لیورپول تیمی را 7 بر صفر شکست داد که 10 امتیاز بیشتر، روند بهتر و روحیه بالاتر داشت. خب برای همین است که فوتبال را دوست داریم. یک سرگرمی فراگیر، جذاب و پرهیجان که به‌‌شکل عادلانه‌‌ای همه را به یک اندازه سرگرم می‌‌کند. فوتبال مثل یک تردستی شیک است و ما مخاطبی هستیم که می‌‌دانیم قرار است شوکه شویم؛ اما هیچ‌‌وقت نمی‌‌فهمیم چطور، چه وقت و کجا قرار است این اتفاق بیفتد. اتفاقی که می‌‌افتد هم شبیه جادوست، مثل نتیجه همین بازی اخیر که حتی در رویایی‌‌ترین فانتزی‌‌های طرفداران لیورپول که به نباختن هم راضی بودند وجود نداشت و فوتبال بازهم برای این قشنگ است که گاهی از رویاها هم جلو می‌‌زند. شعبده فوتبال این است که خودش را هم غافلگیر می‌‌کند چون  گاهی همه‌‌چیز به تلاش بیشتر، توانایی فنی، تکنیکی و تاکتیکی وابسته نیست و گرنه فاصله منچستر با لیورپول هیچ‌‌وقت 7 گل نبود. اما فوتبال چگونه جادو می‌‌کند؟ چه‌‌وقت خرگوش را از کلاهش خارج می‌‌کند؟ در این پرونده به این موضوع می‌‌پردازیم.      

فوتبال، فانتزی‌‌ترین واقعیت
نتایج عجیب دنیای فوتبال چطور رقم می‌‌خورد؟
استثناها قشنگ هستند چون دنیای روزمره ما را به هم می‌‌ریزند و به‌‌ما یادآوری می‌‌کنند همیشه ممکن است درلحظه‌‌ای که انتظار نداری جادویی در کار باشد. بازی منچستر و لیورپول از آن اتفاقات خاص بود که باعث شد بار دیگر به جادوی فوتبال ایمان بیاوریم. جادویی که واقعاً اتفاق می‌‌افتد. در سینما هر درام خوبی باید تناسبی با واقعیت داشته باشد، حتی کارتون «فوتبالیست‌‌ها» با آن نقض عجیب قانون جاذبه و... منطق خاص خودش را داشت و  چنین نتیجه عجیبی در آن رقم نمی‌‌خورد. اصولاً اگر قرار باشد اتفاقی فراتر از روال زندگی در یک فیلم بیفتد، دیگر ژانرش درام نیست و فانتزی می‌‌شود. برای همین سینما هم سعی می‌‌کند تا حدی از روند طبیعی زندگی پیروی کند، درحالی‌‌که فوتبال گاهی این مرز را به‌‌شدت و به‌‌طرز عجیبی رد می‌‌کند.

فوتبال فراتر از شعبده
اگر بازی 7 بر صفر لیورپول و منچستر صدبار دیگر با همین بازیکنان تکرار شود بعید است دوباره این نتیجه رقم بخورد. همان‌‌طور که اگر بازی معروف برزیل و آلمان در جام 2014،  به ویژه جهنم نیمه اولش تکرار شود محال است برزیل ظرف 18 دقیقه یعنی در دقایق 11 تا 29، 5 گل بخورد. هیچ فیلم نامه‌‌نویسی هم جرئت ندارد چنین بلایی سر داستانش  بیاورد. در شعبده چیزی را که دیدیم اما درست نیست باور می‌‌کنیم اما در جادوی فوتبال چیزی را که دیدیم و درست است باور نمی‌‌کنیم. اما چاره‌‌ای نیست. نمی‌‌شود جلوی هیجان فوتبال و اتفاقات عجیبش مقاومت کرد هر چند این عجایب هم دلیل دارد.
سر و کار با عددهای بزرگ
وقتی تعداد دفعات یک اتفاق زیاد باشد ممکن است حالت‌‌های خاصی در آن اتفاق بیفتد که ما را شگفت زده کند. فوتبال یک ماتریس پیچیده است شامل کیفیت فنی بازیکنان، امکانات و زیرساخت باشگاه‌‌ها، هوا، رطوبت، سطح از دریا، دانش فنی مربیان، تماشاگران، تا حد کمی داوری و... که هر کدام طی فراگردی روی دیگری اثر می‌‌گذارد و از آن اثر می‌‌پذیرد. عناصر این اتفاق همگی فعال هستند و متاثر از هم. حالا چه می‌‌شود اگر بدترین روز یک بازیکن مصادف باشد با بهترین روز بازیکن تیم مقابل؟ خب این اتفاق به‌‌ندرت می‌‌افتد، برای همین جذاب است و حداقل برای منچستر طی 92 سال اخیر بی‌‌سابقه بوده. اما 92 سال هم مدت زیادی است، پس عجیب نیست طی این‌‌همه سال، این همه بازی و اتفاق، یک‌‌بار نوبت رخ دادن این برسد که زنجیره‌‌ای از اشتباهات را در دفاع این تیم ببینیم، حتی اگر در طول فصل عملکرد خوبی داشته باشند. جالب‌‌تر این‌‌که با مرور گل‌‌های لیورپول می‌‌بینیم آن‌‌قدری که منچستری‌‌ها اشتباه داشتند، لیورپولی‌‌ها خلق موقعیت و ضربه‌‌های شاهکار در چارچوب نداشتند. اما همه‌‌چیز از یک اشتباه شروع می‌‌شود تا این دومینو با فروپاشی روحی یک تیم به فاجعه‌‌ای تمام عیار ختم شود. درس فوتبال هم از همین‌‌جا شروع می‌‌شود.    
هیچ‌‌وقت برنده و بازنده محض نیستی
خیلی از ما با محاسبات روزمره‌‌مان سعی می‌‌کنیم نتیجه و اثر کارها و فعالیت‌‌های‌‌مان را پیش‌‌بینی کنیم. با بررسی شرایط معمول شاید برای فلان مصاحبه شغلی شانسی نداشته باشیم؛ شاید برای آن یکی تصمیم بازنده باشیم یا شاید برای شروع یک کار کاملاً مطمئن باشیم که از هر لحاظ آماده‌‌ایم و موفق می‌‌شویم. اما سلسله‌‌ای از اتفاقات ریز را که به هم وصل هستند تا نتیجه ما را غافلگیر کند ، نادیده می‌‌گیریم. نباید دل به استثنا بست و برایش قاعده متصور شد، اما نباید به‌‌طور کامل هم در را به سوی هر احتمالی ولو خیلی ضعیف بست. تلاش تا لحظه آخر، دلسرد نشدن، مغرور نشدن و... همه از عواملی است که باعث می‌‌شود شانس کار خودش را بکند. اگر شانس سمت ما بیاید و ما به تصور از پیش بازنده بودن نشسته باشیم فرصت را از دست داده‌‌ایم. حتی نتیجه جالب این بازی نکاتی هم درباره کار تیمی دارد. این‌‌که چطور یک مجموعه در ظاهر منسجم به‌‌خاطر یک حلقه ضعیف ناگهان به‌‌شکل باورنکردنی نابود می‌‌شود و نتیجه‌‌ای شکل می‌‌گیرد که در بدبینانه‌‌ترین حالت هم نمی‌‌شود تصورش را کرد. فوتبال و هیجانش به ما یاد می‌‌دهد در زندگی هرچیزی ممکن است به شرط آن‌‌که برای لحظات حساس آماده باشیم.          

باخت‌های باورنکردنی آلمان، یونایتد، رئال و برزیل
مروری بر عجیب‌و‌غریب‌ترین بازی‌های غول‌های فوتبال جهان که یک طرفه‌ترین نتایج در آن‌ها رقم خورده است
مجید حسین زاده - 8 گل در چارچوب و 7 گل زده! باورکردنی نیست اما لیورپول برای تحمیل سنگین‌ترین شکست تاریخ منچستریونایتد در لیگ از سال 1930 میلادی تا امروز، فقط به هشت شوت در چارچوب و به‌هم خوردن تمرکز منچستریونایتدی‌ها نیاز داشت. در حالی که نیمه اول این دیدار با تنها یک گل به سود لیورپول به پایان رسید، شاگردان یورگن کلوپ در نیمه دوم شش بار دروازه حریف را باز کردند تا شبی به یادماندنی را برای هواداران‌شان رقم بزنند. کودی خاکپو، محمد صلاح و داروین نونیز هر یک دو گل در  این دیدار  برای لیورپول زدند و روبرتو فیرمینو هم با زدن گل هفتم، در این پیروزی نقش داشت. اما این نتیجه که طرفداران شیاطین سرخ را شوکه کرد، برای تیم‌های سرشناس دیگری هم در سال‌های اخیر اتفاق افتاده است. در ادامه به چند مورد از این نتایج عجیب در مصاف غول‌های فوتبال جهان اشاره خواهیم کرد.

بایرن 8- بارسا 2 (2020)
مرحله یک چهارم نهایی لیگ قهرمانان اروپا، اوج شروع همه گیری کرونا، بازی‌های بدون تماشاگر و نتیجه‌ای عجیب بود که همه را غافلگیر کرد. در این بازی که در شهر لیسبون پرتغال برگزار شد، سنگین‌ترین شکست بارسا بعد از 69 سال رقم خورد. همه گیری کرونا باعث شده بود بازی‌ها تک حذفی باشد و شهری بی‌طرف میزبانی را به عهده بگیرد، اما با این شرایط هم کسی تصور نمی‌کرد بارسا 8 گل بخورد. با این حال درخشش لواندوفسکی، توماس مولر، سرژ گنبری و... نتیجه‌ای باورنکردنی را رقم زد.بخش تلخ ماجرا برای بارسا دبل کوتینیو در 5 دقیقه آخر بود. کوتینیو که به‌دلیل ضعف فنی از بارسا به بایرن قرض داده شده بود در این بازی در دقایق 85 و 89 دو گل زد تا شکست تلخ بارسا تکمیل شود. بارسا در این بازی ستاره‌هایش مثل ترشتگن، پیکه، مسی، سوارز، بوستکتس و... را هم داشت. این باخت دوران کوتاه حضور کیکه ستین در بارسا را کوتاه‌تر هم کرد.
اسپانیا 6 –آلمان صفر(2020)
در آخرین بازی از مرحله گروهی لیگ ملت‌های اروپا2020، ماتادور‌ها میزبان صدرنشین گروه‌شان بودند و برای صعود باید حداقل با یک گل به برتری می‌رسیدند. آن‌ها دقیقه ۱۷ به این هدف دست یافتند اما می‌دانستند که حفظ یک گل در فوتبال از استرس‌زاترین کار‌های دنیاست! بنابراین دست از حمله برنداشتند و در دقیقه ۳۳ و ۳۸ دوبار دیگر به گل رسیدند تا آلمان بعد از ۶۲ سال مقابل تیمی در یک نیمه، سه بار دروازه خود را باز شده ببیند. سرانجام در این بازی خط دفاع پر اشتباه و آسیب‌پذیر آلمان در دقایق ۵۵، ۷۱ و ۸۹، تسلیم مهاجمان تکنیکی اسپانیا شد و سنگین‌ترین شکست تاریخ آلمان در ۸۹ سال اخیر رقم خورد.
بارسلونا 6 ‌- پاری‌سن‌ژرمن1 (2017)
در حالی که بارسلونا در دیدار رفت در پاریس به شدت بد بازی کرد و شکستی سخت را متحمل شد اما آن‌ها در دیدار برگشت شبی رویایی را در تاریخ برای خود و هواداران شان رقم زدند که شاید حالا حالاها کسی نتواند به رکورد «کام‌بک» آن‌ها دست درازی کند. بارسلونا بازی رفت را 4 بر صفر مقابل حریف متمول خود در فرانسه شکست خورده بود و با آغاز بازی آن‌ها سر تا پا حمله بودند و در خوش بینانه‌ترین حالت آن‌ها باید 4 گل می زدند و هیچ گلی دریافت نمی‌کردند تا بازی به وقت‌های اضافه برود. تا دقیقه 88 بازی در مجموع 5 بر 3 به نفع پاریسی‌ها بود اما همه چیز در چند دقیقه پایانی عوض شد. نیمار کاشته خود را به گل تبدیل کرد، سوارز با زیرکی یک پنالتی از قاضی میدان گرفت و در لحظه پایان سرجی روبرتو تیر نهایی را زد و نیوکمپ منفجر شد و بارسلونا به مرحله بعدی راه یافت.
آلمان 7-برزیل1(2014)
شاید بتوان گفت تعجب‌آورترین نتیجه تاریخ فوتبال در جام‌جهانی 2014 برای میزبان رقم خورد. تا پیش از این دیدار بسیاری برزیل را قهرمان جام می‌دانستند و خود را آماده جشن قهرمانی برزیل می‌کردند اما  برزیل در دیدار نیمه‌نهایی خوش‌شانس بود که تعداد گل‌های آلمان دو برابر نشد! آن‌ها در این بازی یاد گرفتند که خود را از پیش برنده دانستن می‌تواند به چه فاجعه‌ای منجر شود. برزیل در این بازی با نتیجه 7 بر یک از آلمان در مقابل چشم‌های طرفداران خودش  شکست خورد و تحقیر شد، بازی که هیچ‌گاه از ذهن فوتبال دوستان پاک نخواهد شد.
منچستریونایتد 8‌- آرسنال2(2011)
یونایتدی که به تازگی در برابر لیورپول تحقیر شده، روزگاری نه چندان دور یک شکست سنگین را به رقیب سنتی‌اش یعنی آرسنال تحمیل کرد. هرچند خیلی ها آن نتیجه را کاملا عجیب و غریب توصیف می‌کنند و می‌گویند که منچستر یونایتد در این بازی تیم برتر میدان بود ولی نه با اختلاف 8 گل. آن‌ها 25 شوت به سمت دروازه حریف روانه کردند در حالی که آرسنال 20 شوت زد. یونایتدها 5 موقعیت از حریف گرفتند و آرسنال 3 موقعیت. حتی تعداد کرنرهای آرسنال از منچستر یونایتد بیشتر بود. با این حال این نتیجه عجیب تایید کرد که دیگر آرسنال جزو تیم‌های برتر لیگ جزیره در آن فصل نخواهد شد.
بارسلونا 5 -رئال مادرید صفر(2010)
برای تیمی که همیشه بهترین بازیکنان جهان را جمع می‌کند و بیشترین افتخارات را در اروپا و جهان دارد، شکست سنگین در برابر حریف سنتی به هیچ‌وجه قابل قبول نیست و چنین نتیجه‌ای هم قطعا شوک‌آور است. تیم ژوزه مورینیو تا پیش از این دیدار بدون شکست در صدر جدول لالیگا قرار داشت. لیونل مسی در این دیدار به جز گل زنی هر کاری کرد، رونالدو از شدت عصبانیت در طول بازی بارها پرخاشگری می‌کرد و در یک صحنه با گواردیولا درگیر شد. راموس با خطایی بد روی مسی از زمین بازی اخراج شد. در پایان این فصل بارسلونا قهرمان لالیگا شد.
ایران 6 –کره جنوبی2 (1996)
رقابت تیم‌ملی ایران و کره‌جنوبی همیشه حساسیت زیادی داشته است. سال 1375، ورزشگاه آل مکتوم شهر دبی، میزبان این بازی حساس بود. دقیقه ۱۱، کره‌جنوبی موفق به گلزنی شد تا شانس تیم‌ملی کشورمان  برای برد کم رنگ به‌نظر برسد. با گل‌های دقیقه ۳۱ کریم باقری و ۳۵ شین‌تائه‌یونگ بازی با نتیجه ۲ بر یک به سود کره‌جنوبی در نیمه اول به پایان رسید تا بازیکنان ایران به عنوان بازنده راهی رختکن شوند. مطابق پیش‌بینی‌ها، کار سختی در انتظار ملی‌پوشان بود اما با شروع نیمه‌دوم، تیم‌ملی کشورمان به جای ناامیدی، ورق را برگرداند و آتش‌بازی به راه انداخت. چهار گل دایی(پوکر در یک نیمه) و تک گل عزیزی در نیمه دوم اشک مربی کره را در آورد و به پیروزی ایران ختم شد.