اوقاف: هیرکانی و اراضی دماوند طبق قانون موقوفه است
منابع طبیعی و محیط زیست: سند این  اراضی اگر وقفی هم باشد، طبق قانون باطل است  
 

عبدالهی – تصور این بود که با تشکیل کارگروه ملی برای تعیین‌تکلیف وقف بودن یا نبودن بخش‌هایی از دماوند و جنگل‌های هیرکانی، ماجرا ختم به خیر شود اما گفت‌وگوی ما با مسئولان سازمان اوقاف و سازمان جنگل‌ها حاکی از آن است که همچنان اختلاف بنیادی بین دو مجموعه وجود دارد. ماجرا مربوط به 4 پلاک دماوند و 5600 هکتار از جنگل‌های هیرکانی است؛ اراضی مهمی که طبق برخی اسناد و ادله سازمان اوقاف، جزو اراضی موقوفه است اما سازمان جنگل‌ها تاکید دارد که طبق قانون، اسناد وقفی این موارد باطل و اراضی مدنظر جزو اراضی ملی است. البته صحبت‌های رئیس سازمان حفاظت از محیط‌زیست کشور در گفت‌وگو با ما قابل‌توجه است که معتقد است سازمان اوقاف باید صحت و سقم اسنادی را که دارد ثابت کند، در غیر این صورت نمی‌شود زمین‌های بیت‌المال را وقف کرد.
اوقاف: دماوند و هیرکانی موقوفه هم که باشد، بیت‌المال است
«مجتبی باقرزاده» مدیرکل اسناد و ثبتی سازمان اوقاف به خراسان می‌گوید : طبق قانون، اراضی موقوفه و حریم آن که قبل از سال 65 احیا شده باشد، همچنان موقوفه خواهد بود. از طرف‌دیگر طبق قوانین شرعی و قانونی، حریم موقوفه تابع خود موقوفه است و این موضوع درباره هیرکانی و دماوند هم صدق می‌کند. در آق‌مشهد (بخشی از هیرکانی) دامداران از مرتع جنگل استفاده می‌کردند و حق اجاره می‌دادند، حتی برخی دستگاه‌های دولتی هم در دهه‌های قبل مکاتباتی داشته‌اند که برای صنایع چوب و کاغذ از این منطقه استفاده می‌کردند و اجاره آن را به موقوفه می‌دادند. درآمدهای حاصل از موقوفه ملار در دماوند هم به روستای ملار و مردم آن منطقه می‌رسد و برای عزاداری، بهداشت عمومی، عمران و آبادی همان منطقه هزینه می‌شود، در آق‌مشهد هم عوایدش به مردم همان‌جا برمی‌گردد.
باقرزاده بر نظارت‌های گسترده سازمان اوقاف روی موقوفات هم تاکید دارد و درباره خبر قطع درختان هیرکانی می‌گوید : این کار بدون دریافت مجوز از سازمان جنگل‌ها امکان‌پذیر نیست و این سازمان هم با انجام آن مخالفت کرده است، ما هم اجازه کار غیرقانونی را به متولیان و مستاجران اوقاف نمی‌دهیم، شاهد این حرفمان هم این است که اگر شما جنگل‌های موقوفه را با سایر جنگل‌ها مقایسه کنید، خواهید دید که در برخی از همین جنگل‌های مازندران که وقفی نیست چه تعرضات و تصرفاتی رخ داده است، اتفاقا قوانین و مقررات وقف سفت و سخت‌تر است و اجازه تعرض بی‌رویه در موقوفات را نمی‌دهد.
این اراضی قبل از این‌که جزو منابع طبیعی باشد، وقف بوده است
از باقرزاده درباره مهم‌ترین سوال اذهان عمومی می‌پرسم؛ این‌که «چطور ممکن است اراضی ملی وقف شده باشد؟»پاسخ او این است : این زمین‌ها قبل از این‌که بخواهد جزو منابع طبیعی باشد، موقوفه بوده است. در زمان گذشته حتی برای جنگل‌ها و مراتع هم به نام اشخاص عادی سند مالکیت صادر می شده و خرید وفروش می‌کردند. به همین دلیل کسی که در آن زمان این اراضی را وقف کرده واقعا مالک بوده است. بعدها قانون اراضی ملی آمده که طبق همان قانون، آن‌چه تا قبل از سال 65 احیا شده به همراه حریمش جزو موقوفات است، مابقی هم اراضی ملی است و درآیین‌نامه‌های مربوط هم بر حفظ وضعیت موجود موقوفه تاکید شده، ضمن آن که در همان قانون ملی‌شدن جنگل‌ها و مراتع قید شده است که مراتع فاقد درخت مستثنا هستند، پلاک‌های اختلافی دماوند هم جزو مراتع غیرمشجر است که مشمول بند ب ماده 4 همان قانون می‌شود. باقرزاده درباره این‌که برخی مسئولان، وقفی‌بودن این اراضی و احکام قضایی سابق در حمایت از این موضوع را اشتباه می‌دانند، می‌گوید: «چرا اشتباه؟ موضوع به دادگاه رفته و رای صادر شده، دیوان عالی کشور هم حکم به وقف‌بودن داده است، سازمان منابع طبیعی که طرف دعوا بوده تمام مستندات خودش را ارائه کرده و در نهایت هم چند نفر از قضات عالی‌رتبه کشور رای به وقف‌بودن داده‌اند، البته حالا قوه‌قضاییه اعمال ماده 477 و رسیدگی مجدد را درخواست داده که باید منتظر نتیجه آن ماند».
سوال مهم دیگر این است که «چرا باید دامداران محلی در این مناطق برای استفاده از مراتع اجاره پرداخت کنند، درحالی که این‌ها جزو اراضی ملی است؟» پاسخ باقرزاده این است که :
 مردم بابت استفاده از این مراتع به موقوفه اجاره پرداخت می‌کنند، اگر تصدی این اراضی تغییر کند تفاوتی ندارد، تنها تفاوتش این است که به جای موقوفه باید به منابع طبیعی اجاره بدهند، پس در مجموع فرقی نمی‌کند که متصدی کدام سازمان باشد.
فقط ممکن است تصدی اراضی تغییر کند
باقرزاده معتقد است برخی شیطنت‌ها سبب شده تصور نادرستی درباره موقوفه بودن یا نبودن بخش‌هایی از هیرکانی و دماوند به وجود آید. او می‌گوید : در نهایت تصمیم کارگروه ملی هرچه باشد فرقی نمی‌کند، سازمان اوقاف و سازمان جنگل‌ها دو سازمان زیرمجموعه وزارت ارشاد و وزارت جهاد کشاورزی هستند و هر دو ذیل یک دولت و یک نظام. اموالی هم که درباره آن‌ها صحبت می‌شود هر دو  جزو اموال حکومتی است، نه اوقاف و نه سازمان جنگل‌ها هیچ کدام مالک دماوند و هیرکانی نیستند، پس تصدی آن بر عهده هر کدام که باشد، فرقی ندارد و در نهایت جزو بیت‌المال است. وی می‌افزاید : این طور نیست که بگوییم اگر موقوفه‌بودن این اراضی تایید شد، دیگر بیت‌المال نیست، هم موقوفات و هم اراضی ملی هر دو بیت‌المال است فقط تفاوتش این است که تصدی‌گری آن تغییر می‌کند.
جمع‌بندی صحبت‌های مدیرکل اسناد و ثبتی سازمان اوقاف این است که کار تخصصی کارگروه ملی درباره هیرکانی و دماوند زمان‌بر است و نتیجه آن طی هفته‌های آینده مشخص می‌شود.
سازمان جنگل‌ها: سازمان اوقاف به دنبال درآمدزایی است اما ما به دنبال حفاظت
طرف دیگر این دعوای حقوقی، سازمان «جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری» کشور است. «رضا افلاطونی» مدیرکل دفتر حقوقی این سازمان است و در گفت‌وگو با خراسان می‌گوید: درباره جنگل هیرکانی، قوانین موجود بر اصل حفاظت از منابع طبیعی متمرکز است و هیچ‌گونه واگذاری در این جنگل‌ها وجود ندارد؛ همچنین به موجب قانون برنامه ششم توسعه هرگونه بهره‌برداری نیز از جنگل ممنوع است. در مراتع نیز واگذاری مدیریت و اجرای طرح‌های مدیریت منابع طبیعی فقط و فقط برای جلب مشارکت مردم پیش‌بینی شده است. بنابراین نگاه اقتصادی در این حوزه بسیار کم و محدود است، تفاوت مالکیت ما و سازمان اوقاف هم در همین‌جاست، سازمان اوقاف طبق وقف‌نامه‌ای که دارد به دنبال مباحث اقتصادی و درآمدزایی از موقوفه است اما سازمان جنگل‌ها به هیچ‌وجه به دنبال منافع اقتصادی نیست.
مگر تا به حال در 9 پلاک دیگر دماوند از مردم اجاره گرفته‌ایم که حالا بگیریم؟
مبحث مهم دیگری که با افلاطونی در میان می‌گذارم، صحبت‌های نماینده حقوقی سازمان اوقاف است و این‌که گفته شده است در صورت تغییر تصدی اراضی دماوند از اوقاف به منابع طبیعی، باز هم مردم باید اجاره بدهند و فقط دریافت‌کننده اجاره‌ها تغییر می‌کند. افلاطونی با رد این ادعا می‌گوید : درباره واگذاری  مراتع دماوند باید پرسید مگر ما 9 پلاک دیگر دماوند را واگذار کرده و  اجاره دریافت می‌کنیم که حالا بخواهیم از پلاک‌های مورد اختلاف آن پول دریافت کنیم؟ در همه پلاک‌های اراضی ملی دماوند طرح‌های مدیریت منابع طبیعی در حال اجراست و این طرح‌ها باید در دیگر پلاک‌ها هم اجرا شود.
کجای هیرکانی و دماوند احیا شده که به آن استناد می‌کنند؟
او درباره استناد مسئولان سازمان اوقاف به تبصره قانون اراضی ملی هم می‌گوید : قانون این را به رسمیت نمی‌شناسد که اراضی ملی وقف شود، این نکته هم در قانون آمده که «ولو این‌که شخص حقیقی و حقوقی سند هم داشته باشد این اسناد باطل است و باید جزو اراضی ملی باشد». قبول داریم که طبق همین قانون اگر این اراضی دارای سابقه احیا قبل از سال 1365 باشد، می‌تواند به شرط احیا شدن آن‌ها مالک داشته باشد اما کجای جنگل هیرکانی و دماوند احیا شده که بشود به این تبصره قانونی استناد کرد؟ وی تصریح می‌کند: البته در مجموع هنوز کارگروه ملی درباره هیرکانی و دماوند به جمع بندی نرسیده و باید منتظر تصمیم‌گیری در جلسات آتی باشیم.
چشم‌ها به کارگروه ملی
با این اظهارنظرها مشخص است که اختلافات درباره مسائل حقوقی وقفی بودن یا نبودن بخش‌هایی از هیرکانی و دماوند همچنان وجود دارد و به نظر می‌رسد کارگروه ملی هم کار دشواری را برای تعیین‌تکلیف آن داشته باشد. اگرچه هر دو طرف بر تبعیت از قانون و تصمیمات کارگروه ملی تاکید دارند، اما این سوال که «قانون‌های مورد اشاره چگونه تفسیر خواهد شد و این کارگروه طرف کدام سازمان را خواهد گرفت؟»، سوال مهمی است که افکار عمومی منتظر پاسخ آن است.

 معاون رئیس‌جمهور در گفت‌وگو با خراسان:
اراضی ملی و بیت‌المال را نمی‌شود وقف کرد
«عیسی کلانتری» معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت از محیط‌زیست کشور هم در گفت‌وگو با خراسان درباره این ماجرای  پرحاشیه توضیحاتی ارائه و تصریح می‌کند: طبیعتا متصدی مناطق جنگلی سازمان جنگل‌هاست و شکی در این مسئله نیست، قانون هم در این خصوص صراحت دارد. اگر هم در گذشته اسنادی برای مالکیت خصوصی و دولتی وجود داشته، طبق قانون این اسناد و وقف‌نامه‌ها باطل است.در داخل جنگل‌ها موارد استثناء زیادی داریم که چه متعلق به مردم و اشخاص حقیقی باشد و چه متعلق به اوقاف، مدنظر خواهد بود. ما که نمی‌توانیم اموال مردم را غصب کنیم. زمین‌هایی وجود داشته که بعد جزو مناطق حفاظت شده و ملی شده است. در موضوع دماوند هم برای قله 4 هزار به بالا که هیچ بحثی نیست و ملی بودن آن قطعی است، برای بخش‌های پایین‌تر هم آن‌طور که آقای خاموشی (رئیس سازمان اوقاف کشور) در جلسه مشترک با آقای جهانگیری اعلام کرد، حدود 22 هکتار از مراتع این منطقه سند وقفی دارد. حالا اگر آن‌ها می‌گویند که اسناد وقفی دارند ارائه دهند تا ثابت شود، ما هم ادعایی نخواهیم کرد اما زمین دولت و بیت‌المال را که نمی شود وقف کرد. اول باید ثابت کنند اسناد اولیه درست و قانونی بوده، بعدا از وقف صحبت کنند.
 

دبیر شورای عالی فضای مجازی با اشاره به برخی تقسیم وظایف در حوزه راه اندازی شبکه ملی اطلاعات، گفت: خدمات پایه از جمله پیام رسان ها و موتور جست وجو و ایمیل را یا دولت، خودش اجرا کند یا از طریق واگذاری طرح های مزبور به بخش های خصوصی و عمومی، مسئولیت آن را بپذیرد که قرار شد طرح های خدمات پایه شبکه ملی اطلاعات را دولت انجام دهد و   باید برای شبکه ملی اطلاعات  تلاش بیشتری کند. دکتر سید ابوالحسن فیروز آبادی شنبه شب با حضور در برنامه نگاه یک سیما، با اشاره به تاریخچه و اهداف تشکیل این شورا در اسفند سال 1390 افزود: کار اصلی شورای عالی فضای مجازی عملاً در دولت یازدهم آغاز شد و با توجه به تاکیدات مقام معظم رهبری درباره لزوم راه اندازی شبکه ملی اطلاعات، نخستین بحث این شورا شبکه ملی و اینترنت سالم بوده است.
تعریف و هدف شبکه ملی اطلاعات
وی با اشاره به تعریف شبکه ملی اطلاعات گفت: بر اساس این شبکه، ارتباطات و نیازهای اطلاعاتی ایرانیان در مسیری در داخل کشور باید تامین شود و از مسیر خارج عبور نکند و کسب استقلال در فضای مجازی و غلبه خدمات و محتوای ایرانی بر خدمات و محتوای خارجی از اهداف این شبکه است. وی با اشاره به این که فضای مجازی نوپدید و بر فناوری و تحولات بسیار سریع مبتنی است، اضافه کرد: این فضا روابط اجتماعی و اقتصادی را با سرعت بسیار زیادی متحول کرده است بنابراین بسیاری از کشورها تدبیر کرده اند تا شوراهایی در این باره وجود داشته باشد تا بتوانند در مقابل تحولات فضای مجازی، تصمیم بگیرند. این تحولات بسیار عمیق هستند و به تصمیم گیری هوشمندانه با کمک همه دست اندرکاران دولتی ، حکومتی و مردم نیاز دارند. فیروزآبادی با اشاره به این که حکمرانی شبکه اینترنت از ابتدا از آمریکا آغاز شد ،افزود:   به تدریج کشورها متوجه شدند که باید این موضوع از انحصار شرکت های آمریکایی خارج شود و تدابیری اتخاذ کنند از جمله چینی ها همه نرم افزارها (اپلیکیشن ها) و موارد به کارگیری وسیع روی شبکه اینترنت را شبیه سازی و موارد مشابه آمریکایی را فیلتر کردند. وی گفت: به تازگی در اروپا هم با تاخیر حدود 8 ساله نسبت به ایران، به فکر افتادند که چگونه شبکه مجازی را مدیریت کنند و قوانینی را در این باره وضع کردند و در کنار اینترنت چینی، اینترنت اروپایی در حال شکل گیری است.
پلتفرم های خارجی فیلتر می شوند؟
فیروزآبادی گفت: بر اساس اینترنت ایرانی یا شبکه ملی اطلاعات ایران قرار است همه شبکه های مجازی دنیا با رعایت قوانین داخلی کشورمان، در دسترسی مردم قرار گیرد و قصد شبکه ملی اطلاعات ایران در ابتدا فیلتر کردن نیست اما اگر از قوانین کشورمان تبعیت نکنند و مسائل اجتماعی و امنیتی ما را در نظر نگیرند در آن زمان تدابیری برای پالایش آن پلتفرم ها انجام خواهد شد. وی با اشاره به این که پیش از شیوع کرونا جلسه شورای عالی فضای مجازی هر ماه یک بار برگزار می شد، افزود: پارسال فقط 9 جلسه تشکیل شد اما در سال 1397، یازده جلسه داشتیم و بر اساس آیین نامه ها،حداقل هر ماه یک جلسه باید تشکیل شود اما مقام معظم رهبری تاکید داشتند این مقدار کم است و جلسات باید بیشتر برگزار شود. آقای فیروزآبادی افزود: سران سه قوه، 7 وزیر و نیروهای لشکری، امنیتی و فرهنگی و دو نفر از نمایندگان مجلس و حدود 8 نفر از نخبگان دانشگاهی در ترکیب شورای عالی فضای مجازی حضور دارند.
مصوبات شورا باید ضمانت اجرایی داشته باشد
وی با اشاره به این که مصوبات شورای عالی فضای مجازی باید ضمانت اجرایی داشته باشد گفت: باید در ساختار کلان کشور در رابطه با شوراهای عالی فکر اساسی شود و در رابطه با شورای عالی فضای مجازی هم باید تمهیدات بیشتری اندیشیده شود زیرا از اهمیت زیادی برخوردار است.   فیروزآبادی افزود: در دولت دوازدهم تجهیزاتی که برای توسعه شبکه ملی اطلاعات در دولت قبلش در دوران وزارت آقای واعظی خریداری شده بود نصب و راه اندازی شد و عملا وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، خود را موظف به اجرای سند تبیین الزامات نمی دانست اما موظف به اجرای شبکه ملی ارتباطات کشور می دانست. وی گفت: وزارت ارتباطات ، شبکه ارتباطی کشور را تا حد بسیار خوبی در کشور توسعه داد و اکنون شبکه ارتباطی به نسبت خوبی در کشورمان دایر است البته نقاط ضعفی هم دارد که در حال برطرف کردن آن هستیم . وضع کشورمان در بخش ارتباطات از بسیاری از کشورهای منطقه بهتر است.
  فیروزآبادی افزود: اختلاف دیدگاهی که وجود دارد این است که ما در مرکز ملی فضای مجازی و برداشتی که از سند شورای عالی فضای مجازی داشتیم اصرار شدید بر استقلال و خدمات فضای مجازی داخلی بومی است اما دوستان در آن جا این مسائل را از حیطه وظایف خود خارج می دانند در حالی که مجری طرح شبکه ملی اطلاعات هستند. وی گفت: به همین علت اصرار داشتیم خدمات پایه از جمله پیام رسان ها و موتور جست وجو و ایمیل را یا دولت، خودش اجرا کند یا از طریق واگذاری طرح های مزبور به بخش های خصوصی و عمومی  مسئولیت آن را بپذیرد که قرار شد طرح های خدمات پایه شبکه ملی اطلاعات را دولت انجام دهد و   باید برای شبکه ملی اطلاعات، تلاش بیشتری کند.
ماجرای توئیتر و تلگرام
دبیر شورای عالی فضای مجازی گفت: نظرمان در این شورا به هیچ وجه بر فیلتر کردن شبکه های اجتماعی نیست مگر شبکه های اجتماعی که سابقه امنیتی نامساعدی داشتند مانند توئیتر که در حوادث سال 1388 مداخله آشکار مبتنی بر اهداف کاخ سفید داشت. آقای فیروزآبادی افزود: پیام رسان تلگرام هم قول هایی را مبنی بر همکاری داده بود اما شاهد روزانه ده ها شکایت کلاهبرداری، مفسده و حتی عملیات های تروریستی در کشور بودیم که از بستر تلگرام استفاده شد و طبیعی بود که با آن برخورد شود. وی با تاکید بر این که مردم به پیام رسان ها و شبکه اجتماعی نیاز دارند، گفت: مردم به رسانه ای کاربرمحور نیاز دارند و این مورد قبول شورای عالی فضای مجازی است . آقای فیروزآبادی افزود: در ابتدای بستن تلگرام، پیام رسان های داخلی اقداماتی را انجام دادند و در آمادگی سخت افزاری و نرم افزاری برای ارائه خدمات قابل اعتماد به همه مردم ایران مشکلاتی داشتند به همین علت با هماهنگی قوه قضاییه اجازه داده شد پوسته هایی موقت فعال باشند. وی افزود: این پوسته ها اثرات خوبی داشتند زیرا هدف ما این بود مردم از فیلتر شکن هایی که دستگاه های ارتباطی مردم را آسیب پذیر می کند نجات یابند و از تلگرامی استفاده کنند که موارد ضد اجتماعی و ضد فرهنگی نداشته باشد که مدتی از این پوسته ها استفاده شد اما آمریکایی ها از این مسئله نگران شدند. آقای فیروزآبادی افزود: آن ها توطئه هایی در حوزه های ارز و گرانی و اعتصابات سراسری از طریق تلگرام داشتند اما وجود این پوسته ها، اجرای توطئه های آن ها را با مشکل مواجه کرد بنابراین به حذف آن ها اقدام کردند. وی افزود: این اقدام تهاجمی آن ها بی سابقه بود زیرا وارد 30 میلیون دستگاه تلفن همراه کاربر ایرانی شدند و این نرم افزارها (اپلیکیشن ها) را پاک کردند و این حادثه زنگ خطری بود که بسیاری از کشورها را هوشیار کرد که نمی توانند نسبت به پلتفرم ها و سیستم عامل های آمریکایی بی توجه باشند. آقای فیروزآبادی گفت: 99 درصد سیستم عامل هایی که در خدمات موبایل در جهان استفاده می شود به دو شرکت آمریکایی "گوگل" و "اپل" تعلق دارد که این زنگ خطری است و آمریکایی ها با چینی ها در این زمینه درگیر هستند.
 پیام رسان فراگیر ملی به زودی
دبیر شورای عالی فضای مجازی گفت: با مذاکراتی که با شرکت های همراه اول و ایرانسل شروع کرده ایم امیدواریم به زودی این دو اپراتور، یک پیام رسان فراگیر ملی را عرضه کنند.
آقای فیروزآبادی افزود: مصوبات شورای عالی فضای مجازی بر اساس شبه اجماع انجام می شود و نگاه دولت برای فراهم کردن یک پیام رسان نبوده  بلکه حمایت از بخش خصوصی در صورت ورود به این بخش را داشته است که این کافی نیست. وی افزود: سرمایه گذاران ، حاضر به سرمایه گذاری در بخش پیام رسان ها نشدند چون جنبه سیاسی، اجتماعی و فرهنگی پیام رسان ها از جنبه اقتصادی آن پر رنگ تر بود.
مردم نگران امنیتشان در پیام‌رسان‌های داخلی نباشند
وی درباره امنیت اطلاعات و حریم شخصی افراد در پیام رسان های داخلی نیز گفت: مردم نگران امنیتشان در پیام رسان های داخلی نباشند و باوجود اخبار جعلی که در فضای مجازی منتشر می شود حتی یک مورد از نقض حریم خصوصی افراد هم گزارش نشده است.
نیازهای مردم در پیام رسان های داخلی برطرف نمی شود
آقای فیروزآبادی گفت: هم اکنون حدود 20 میلیون کاربر ایرانی در پیام رسان های داخلی مشغول فعالیت هستند ولی به علت این که همه نیازهای آن ها برطرف نمی شود همزمان در پیام رسان های خارجی هم فعال هستند. وی گفت: با تمهیداتی که آمریکایی ها در دنیا پیاده سازی کردند امکان اشراف مبسوط الید دولت ها را از بین برده اند و با هدف این کار انجام شده است و گمنامی را در اینترنت پیاده سازی کردند یعنی کاربرانِ اینترنت در دنیا احراز هویت نمی شوند.
وی تأکید کرد: از مردم و مسئولان انتظار داریم که از پلتفرم های ایرانی حمایت کنند و همچنین به مسئولان توصیه کرد که در کنار استفاده از پلتفرم خارجی از پلتفرم ایرانی هم استفاده کنند. وی در بخش پایانی صحبت هایش درباره زیرساخت های شبکه ملی اطلاعات گفت: هم اکنون این شبکه حدود 25 درصد پیشرفت داشته است.

رهبر معظم انقلاب اسلامی در پاسخ به درخواست رئیس قوه قضاییه مبنی بر تداوم فعالیت شعب ویژه دادگاه انقلاب اسلامی برای رسیدگی به پرونده‌های اخلالگران و مفسدان اقتصادی با لحاظ برخی اصلاحات، با این درخواست موافقت کردند.در همین حال اسماعیلی سخنگوی قوه قضاییه در نشست خبری گفت: یکی از اصلاحاتی که در این پیشنهاد تقدیم شد و مورد موافقت قرار گرفت این بود که دادگاه‌های ما که شعبه‌ای از دادگاه انقلاب بودند، توسعه صلاحیت پیدا کنند؛ یعنی هم صلاحیت دادگاه انقلاب و هم صلاحیت دادگاه‌های کیفری یک و دادگاه‌های کیفری ۲ را داشته باشند.اسماعیلی با بیان این که در اصلاحیه اخیر برخی از اشکالات و ایرادها و انتقاد‌هایی که به استجازه و مقررات قبلی بود، برطرف شد، افزود: از جمله این انتقادات این بود که چرا وکلا در این پرونده‌ها محدود هستند و یک انحصار وکالت برای جمعی از وکلا ایجاد شده است؛ در اصلاحیه جدید انحصار وکالت برداشته شد و همه وکلا چه وکلای کانون وکلا و چه وکلای مرکز وکلا و مشاوران قوه قضاییه می‌توانند در دادگاه‌های رسیدگی کننده به اخلال در نظام اقتصادی وکالت کنند و دیگر انحصار وکالت و شرایط مندرج در تبصره ماده ۴۸ قانون آیین دادرسی کیفری را نخواهند داشت.سخنگوی دستگاه قضا درباره نحوه اطلاع‌رسانی این دادگاه‌ها گفت: در این اصلاحیه مقرر شد اطلاع‌رسانی محاکم از انضباط دقیق قانونی در چارچوب قانون آیین دادرسی کیفری برخوردار باشد، البته دادگاه‌های ما علنی خواهد بود و انتشار جزئیات این دادگاه‌ها و  اسامی متهمان آن‌ها برابر قانون آیین دادرسی کیفری و ضوابطی است که در قانون پیش بینی شده ، بنابراین هر جا قانون این اجازه را داده باشد، جزئیات منتشر خواهد شد و آن جایی که قانون اجازه نمی‌دهد دقیقاً مطابق با ضوابط و مقررات قانونی رفتار خواهد شد.وی تأکید کرد: اراده قوه قضاییه بر این است که در اسرع وقت برای دایمی بودن دادگاه‌های مبارزه با مفاسد اقتصادی و همچنین دریافت مجوز‌های قانونی برای رسیدگی‌های خاص در پرونده‌های اخلال در نظام اقتصادی به زودی پیشنهادها و نیازمندی‌های قانونی خود را تسلیم مجلس کند و به حکم قانون اساسی، قانون‌گذاری را از مجلس بخواهد.

جرگلان یک سال تاریخی را گذراند. هم اکنون اگر به جرگلان سفر کنی این جمله ای است که بسیاری از جرگلانی ها آن را بیان می کنند. شروع ساخت هزار و 500 واحد مسکونی در جرگلان و پایان کار 900 واحد آن رویایی است که هم اکنون در کمتر از یک سال برای اهالی این بخش مرزی محقق شده است. طی این مدت طبق آن چه اعلام شده، بیش از 100 میلیارد تومان نقدینگی وارد این بخش شده و چهره روستاهای این بخش مرزی و محروم خراسان شمالی را دگرگون کرده است اما احداث منازل نو، مقاوم و زیبا تنها تغییر جرگلان نبوده و میزان نقدینگی که وارد این بخش شده باعث افزایش چشمگیر درآمد شده است.گزارش را در khorasannews.com بخوانید.

گزارش جدید یک نهاد مسئول به تعدادی از مدیران ارشد دولتی نشان می دهد علاوه بر آن که سرانه کشورمان در موضوع جنگل، حدود یک چهارم سرانه جهانی است، به طور میانگین سالانه حدود 15 هزار هکتار از جنگل های کشور طعمه حریق می شوند که نزدیک به 40 درصد از این آتش سوزی ها عمدی بوده و طی یک دوره 7 ساله، حدود 11 هزار حریق در عرصه های جنگلی و مرتعی کشور به ثبت رسیده و 125 هزار هکتار از جنگل ها و مراتع ایران از بین رفته است. همچنین فقدان تجهیزات اطفای حریق و نبود امدادرسانی هوایی در آتش سوزی ها، قابل تامل است.

پراید ۱۰۰ میلیون، سمند ۱۷۰ میلیون، دنا ۲۴۷ میلیون ؛ قیمت خودرو فقط  در  دو روز گذشته ۱۰ تا ۲۵ میلیون جهش داشته و نظارتی هم نیست

فهرست تازه‌ترین قیمت خودروهای داخلی و میزان رشد قیمت آن‌ها

قیمت خودرو در ادامه روند صعودی طی چند روز 10 تا 25 میلیون تومان افزایش یافت تا عملا خودروی زیر 100 میلیون از بازار داخلی رخت بربندد و همه انگشت به دهان از این گرانی سرسام آور عبارت معروف «خودرو کیلویی چند؟!» را به ذهن خود بیاورند. اگرچه اکنون دیگر باید گفت: «خودرو گِرَمی چند؟!» بازار خودرو در ادامه روند صعودی قیمت ها، این هفته جهش 10 تا 25 میلیون تومانی اغلب خودروها، به رغم تهی شدن بازار از معاملات را به نظاره نشست. این رشد قیمت همزمان با افزایش قیمت دلار در بازار رخ داده است. خبرگزاری ایرنا به نقل از موتمنی رئیس اتحادیه نمایشگاه داران خودرو، این روند را در ادامه شیب ملایم صعودی از حدود سه هفته پیش دانست که پس از تعطیلات ایام تاسوعا و عاشورا شدت گرفته است. وی در گفت وگو با تسنیم، از رشد 80 درصدی قیمت ها در هفت ماه گذشته خبر داد و افزود:  هنوز تصمیم مناسبی برای سامان دهی بازار توسط مسئولان گرفته نشده است. طبق گزارش این خبرگزاری، در دو روز ابتدایی این هفته، قیمت ها در بازار خودرو، عمدتاً بین 10 تا 25 میلیون تومان افزایش یافته اند . این در حالی است که بازار از معاملات تهی است و هیچ خرید و فروشی انجام نمی شود، و برعکس بازار آگهی های فروش خودرو در فضای مجازی هر لحظه در حال داغ تر شدن است.گزارش مذکور، نکته جالب دیگری را بیان می‌کند و می‌افزاید: در شرایط کنونی بازار با حجم زیادی از خودروهای صفر که کسی مایل به فروش آن ها نیست روبه روست!

ناصری- کرونا حدود 9 ماه است در جهان شیوع پیدا کرده و کشورها بعد از قرنطینه‌های سفت و سخت در روزها و هفته‌های اولیه، اکنون به همزیستی با آن تن داده‌اند و رفته‌رفته کسب و کارها دوباره پا گرفته‌اند. با این حال به نظر می‌رسید که با شروع سال تحصیلی جدید کشورها به سمت کلاس‌های آنلاین بروند اما با وجود این که 26 میلیون نفر به این ویروس مبتلا شده‌اند و بیش از 850 هزار نفر هم جان‌شان را از دست داده‌اند بازهم با نگاهی به عملکرد کشورها می‌بینیم که در حوزه آموزش با حفظ پروتکل‌های بهداشتی کلاس‌های درس دایر شده و دانش‌آموزان مقاطع پایین در کلاس‌های حضوری شرکت کرده‌اند. البته در این میان هم کشورهایی هستند که به صورت آزمایشی کلاس‌های آنلاین را شروع کرده‌اند. در ادامه علاوه بر نگاهی به آمار دانش‌آموزان ایران و جهان به عملکرد برخی از کشورها در شروع سال تحصیلی جدید پرداخته ایم.
 

            بازگشت به مدرسه در عصر کرونا
با توجه به گزارش سازمان ملل، کرونا باعث شد در سال گذشته 94 درصد دانش‌آموزان در بیش از 190 کشور از کلاس های درس دور شوند. در این زمان بود که بسیاری از کشورها به سراغ فضای آنلاین رفتند تا بتوانند کمی از آسیب های تعطیلی مدارس را جبران کنند. البته به گزارش بی‌بی‌سی طبق اعلام یونسکو حدود نیمی از 1.5میلیارد دانش‌آموز در جهان به کامپیوتر دسترسی نداشته‌اند و همزمان بیش از 40درصد هم به اینترنت دسترسی نداشته‌اند. طبق این گزارش که هفته قبل منتشر شده، 463میلیون دانش‌آموز، یعنی یک سوم دانش‌آموزان در جهان طی ماه‌های اخیر نتوانسته‌اند از هیچ ‌یک از انواع آموزش‌ از راه دور بهره بگیرند. این مسئله به 2دلیل بوده است؛ یکی این که یا خانواده‌های فقیر دسترسی به هیچ‌ یک از ابزارهای دیجیتال   ندارند، یا از فرصت حضور فرزندان‌شان در خانه استفاده می کنند و از آن ها برای کار کردن بهره می‌گیرند. یونیسف از دولت‌ها خواسته است با توجه به تبعات غیبت دانش‌آموزان از مدرسه، بازگشایی حضوری و امن مدارس را در دستور کار خود قرار دهند. در ایران هم 14 میلیون و 656 هزار و 999 دانش آموز در مقاطع مختلف در حال تحصیلند که حدود 3.5 میلیون نفر از آن ها هنوز در سامانه شاد ثبت نام نکرده اند که به نظر می رسد یا به اینترنت دسترسی ندارند یا گوشی و تبلتی که بتوان روی آن «شاد» را نصب کرد در اختیار ندارند.
            تجربه جهانی بازگشایی مدارس در سال جدید
چگونگی بازگشایی مدارس در کشورهای دیگر برخلاف کشور ما از قبل برنامه ریزی شده و هماهنگی لازم با مدارس و اولیای دانش آموزان شده بود. در ادامه به تصمیمات دیگر کشورها برای بازگشایی مدارس پرداخته ایم.
چین - همه چی عادی: در شهر ووهان، یعنی همان جایی که نخستین بار شیوع ویروس کرونا گزارش شد، زندگی به شکل باورنکردنی به حالت عادی بازگشته و طبق گزارش رسانه‌های دولتی چین، 2840مدرسه در مقاطع مختلف از روز اول سپتامبر یعنی سه‌شنبه هفته گذشته بازگشایی شده‌اند تا پذیرای حدود یک‌میلیون‌و400هزار دانش‌آموزی باشند که سخت‌ترین روزها را در شرایط قرنطینه این شهر گذرانده‌اند. دولت چین قصد دارد طی روزهای آینده مدارس را در تمامی نقاط این کشور به‌جز منطقه «شینجیانگ» که به‌دلیل شیوع دوباره ویروس به‌طور کامل تعطیل شده است، راه‌اندازی کند.
استرالیا -  آموزش ترکیبی:  استفاده از تبلت و لپ‌تاپ همیشه بخشی از شیوه آموزش در مدارس استرالیا بوده و تعطیلی اجباری مدارس به‌دلیل شیوع کرونا، بحران بزرگی در نظام آموزشی این کشور ایجاد نکرد. با کنترل ویروس در استرالیا، مدارس رفته رفته از چند‌ماه قبل در مناطق مختلف بازگشایی شدند و کلاس‌ها به‌صورت ترکیبی شامل حضوری و آنلاین برگزار می‌شود.
روسیه - واکسینه دانش آموزان و معلمان: طبق تصمیم وزارتخانه‌های آموزش و بهداشت روسیه، مدارس همچون سال گذشته، یعنی زمانی که هنوز ویروس کرونا جهان را به بحرانی این‌چنینی نکشیده بود، بازگشایی خواهند شد. با این حال، طبق توافق وزارتخانه‌های آموزش و بهداشت، یک پزشک به‌مدت 14روز در هر مدرسه مستقر خواهد شد. همزمان، برنامه واکسیناسیون معلمان و پزشکان با واکسن «اسپوتنیک-5» که ساخته روس‌هاست آغاز شده است.
ترکیه -  40 روز آزمایشی: مدارس ترکیه چند هفته پیش کارشان را شروع کردند اما نه مثل هر سال بلکه به شکل آنلاین. وزارت آموزش ترکیه اعلام کرده کلاس‌های درس این کشور به مدت 40 روز آنلاین برگزار خواهد شد و بعد از این مدت دوباره شرایط را ارزیابی خواهند کرد و اگر اوضاع بهتر شده بود کلاس‌های حضوری کم کم شروع می‌شو د.
ژاپن -  هر منطقه یک تصمیم: در ژاپن قرار شد که از تاریخ آغاز سال تحصیلی (سیزدهم فروردین) هر منطقه آموزشی، خودش درباره نحوه برگزاری کلاس‌ها تصمیم بگیرد. وزارت بهداشت این کشور هم یک دستورالعمل برای بازگشایی مدارس منتشر کرد که شامل بازکردن پنجره‌ها برای تهویه مستمر هوای کلاس، حفظ فاصله اجتماعی، سنجش روزانه دمای بدن و پوشیدن ماسک بود.
دانمارک  -  کلاس‌ها در فضای باز: در مدارس دانمارک نیمکت‌ها را با فاصله حدود دو متری از هم قرار دادند و ورود دانش‌آموزان را هم نوبتی با فاصله کردند. ورود والدین به مدارس دانمارک کاملا ممنوع است و قرار شد که معلم‌ها هم دایم فاصله دومتری را با دانش‌آموزان رعایت کنند. مدارسی که فضای کافی برای این کار نداشتند مجبور شدند که کلاس‌هایشان را در فضای باز تشکیل دهند حتی در پارک‌ها! جالب این‌که دبیرستان‌ها و دانشگاه‌ها در دانمارک هنوز آموزش حضوری را شروع نکرده‌اند.
نروژ  -  ضدعفونی روزانه کلاس: نخست وزیر نروژ اواخر بهار اعلام کرد که در هر کلاس حداکثر 15نفر باید نشسته باشند وگرنه کلاس در فضای باز تشکیل می‌شود. همچنین دانش‌آموزان باید هر روز قبل از شروع درس و بعد از آن میز و صندلی‌شان را کاملا ضدعفونی کنند. دانشگاه‌ها و دبیرستان‌ها همچنان تعطیل هستند.
آلمان - درها و پنجره‌ها باز: در آلمان هم قرار شد ظرفیت کلاس‌ها به نصف کاهش یابد و در سالن‌ها دانش‌آموزان در بازه‌های زمانی مختلف فقط در یک جهت حرکت کنند. همه معلمان ملزم به پوشیدن ماسک شدند و اعلام شد که درها و پنجره‌ها باید در تمام طول مدت کلاس باز بماند تا هوا تهویه شود.
انگلیس  -  بازگشایی به رغم مخالفت‌ها: بازگشایی مدارس، مهم‌ترین و پرحاشیه‌ترین گام دولت بوریس جانسون به سمت عادی‌سازی‌ زندگی در انگلیس بوده است. جانسون، بازگشایی مدارس را «وظیفه اخلاقی» دولت دانسته است. کرونا در انگلیس بیش از دیگر کشورهای اروپایی قربانی گرفته و طرح دولت برای بازگشایی مدارس با مخالفت‌های بسیاری روبه‌رو بوده است. دولت هیچ قاعده‌ای حتی درباره ماسک زدن برای مدارس وضع نکرده است و همه‌‌چیز در اختیار مدیران مدارس است.
آمریکا - تمایل خانواده ها:   آمریکا هم اکنون بیش از 6 میلیون نفر مبتلا به کرونا دارد که  حدود 190 هزار نفر از آن ها جان خود را از دست داده اند. طبق آماری که توسط نیویورک تایمز منتشر شده 74 درصد از والدین در آمریکا خواستار برگزاری حضوری کلاس‌های مدارس بوده‌اند که این اتفاق احتمالا به دلیل شاغل بودن پدر و مادرها در آمریکاست.
فرانسه  -  تعطیلی تنها 22 مدرسه: با ‌گذشت چند روز از بازگشایی مدارس فرانسه و ‌حضور ۱۲ میلیون دانش‌آموز در کلاس‌های درس و با وجود اجرای همه پروتکل‌ها باز هم شیوع کرونا باعث شد 22 مدرسه تعطیل شود با وجود این وزیر آموزش و‌ پرورش فرانسه تاکید دارد که اوضاع تحت‌ کنترل است و بقیه مدارس با رعایت پروتکل های قبلی به صورت حضوری کلاس‌های درس را برگزار می کنند.
کنیا -   تعطیلی مدارس: دولت کنیا، متفاوت‌ترین رویکرد را درباره آموزش دانش‌آموزان در پیش گرفته است. برخلاف دیگر کشورهای جهان، امسال در کنیا سال تحصیلی جدید وجود نخواهد داشت. دسترسی نداشتن اغلب دانش‌آموزان به کامپیوتر و اینترنت، باعث تعطیلی کامل مدارس و کلاس‌های درس شد. دولت ناتوان از تامین زیرساخت‌های لازم، ترجیح داده است به کلی از شروع سال تحصیلی جدید صرف‌نظر کند و منتظر تولید واکسن کرونا بماند.

* البته با نگاهی به آمار بازگشایی دانشگاه‌ها در کشورهای مختلف می‌بینیم که در بیشتر کشورها برخلاف مدارس کلاس دانشگاه‌ها   به صورت آنلاین برگزار می‌شود .

جواد نوائیان رودسری – نخستین شماره روزنامه خراسان، با مدیریت سیدحسین اردبیلی، روز پنج‌شنبه، 25 صفر سال 1327 برابر با 27 اسفندماه سال 1287، در مشهد منتشر شد؛ روزنامه‌ای متعلق به مشروطه‌خواهان که می‌خواست در گیرودار استبداد صغیر و بلوای پس از به‌توپ بسته‌شدن مجلس شورای ملی به دستور محمدعلی‌شاه، در دوم تیرماه سال 1287، چراغ مشروطه‌طلبی را در مشهد و ایضاً در خراسان، زنده نگه دارد. روزنامه خراسان دوره اول، پل ارتباطی مشروطه‌خواهان خطه توس با دیگر نقاط ایران بود و در تمام 24 شماره آن، گزارش‌ها، اعلامیه‌ها و اخبار فعالیت طرفداران مشروطه در دیگر بلاد را در قالب تلگراف خبری یا متن کوتاه منتشر می‌کرد. افزون بر این، روزنامه خراسان محل نخستین تکاپوهای مطبوعاتی بزرگانی همچون ملک‌الشعرا بهار هم محسوب می‌شد که پیشتر، در همین صفحه، به صورت مبسوط درباره آن و نیز ارتباط دوره اول انتشار روزنامه و دوره دوم آن که از تیرماه سال 1328 آغاز شد، اطلاعاتی را ارائه کرده‌ام.
ورود روزنامه به فاز درآمدزایی
نخستین دوره روزنامه خراسان، ابتدا به صورت زیرزمینی منتشر شد و البته، روند انتشار منظمی نداشت. گزارشی که زنده‌یاد ملک‌الشعرا بهار در جلد نخست «تاریخ مختصر احزاب سیاسی» آورده‌است، نشان می‌دهد که دست‌‌اندرکاران این روزنامه، دست‌کم در ابتدای کار، جرئت عرضه آشکار آن را نداشتند و حتی نام مدیر نیز، با عنوان موهوم «رئیس‌الطلاب» در صفحه اول درج می‌شد. با وجود این، مدتی بعد از انتشار روزنامه، در 23 فروردین سال 1288، هنگامی که شماره ششم آن در اختیار مخاطبان قرار گرفت، برای نخستین‌بار، آدرس دفتر آن، در صفحه چهار چاپ شد که پل ارتباطی مخاطبان و تحریریه روزنامه بود: «اشخاصیکه مایل باشتراک جریده «خراسان» هستند عنوان و آدرس خود را باداره بفرستند تا نامشان در دفتر اداره ثبت و شماره‌های جریده برای آنها مرتباً ارسال شود مرکز کلیه رجوعات اداره در بالاخیابان «مطبعه طوس» است».
درج آگهی جلب مشترک نشان می‌دهد که اوضاع مشهد در آن ایام، به‌تدریج تغییر کرده‌بود و می‌شد به‌صراحت از محل انتشار روزنامه سخن گفت. مطبعه یا همان چاپخانه «طوس» که زیرنظر «میرمرتضی موسوی» فعالیت می‌کرد، از همان ابتدای کار، چاپ روزنامه را برعهده داشت و انتشار آدرس، در واقع فاش‌کردن مکان انتشار بود. بعد از این اتفاق، محتوای روزنامه هم دچار تغییر شد؛ به این معنا که مقالات و متون پرتکلّف ادبی، جای خود را به نثر روان و اشعار عامیانه و نوشتارهای مردم‌پسندی مانند مقالات بهداشتی و تربیتی داد تا با جلب مخاطب، شمارگان روزنامه افزایش یابد و درآمد آن بالا برود. این رویکرد را می‌توان به تصمیم جدی مدیران روزنامه برای درآمدزایی در شرایط ضعف طرفداران استبداد در مشهد، تعبیر کرد که در فرصتی دیگر، درباره جزئیات و مستندات آن، اطلاعاتی را به شما همراهان و دوستداران روزنامه خراسان تقدیم خواهم کرد.
جذب نخستین آگهی
جذب و انتشار آگهی، یکی از اصلی‌ترین منابع درآمد روزنامه‌هاست. خراسان دوره اول نیز، نمی‌توانست از این مهم چشم بپوشد. انتشار نشانی دفتر روزنامه، درواقع نوعی چراغ‌سبز به کسانی بود که مایل بودند در خراسان آگهی منتشرکنند. طولی نکشید که سفارش چاپ نخستین آگهی داده شد؛ سفارش‌دهنده، کسی نبود جز «آقا نوروزعلی تاجر کتابفروش طهرانی». از شخصیت و زندگی وی اطلاعات زیادی در دست نداریم؛ اما با توجه به سفارش‌دادن آگهی به روزنامه خراسان، می‌توان فهمید که وی در زمره مشروطه‌خواهان شهر مشهد بوده‌است. ظاهراً آقانوروزعلی اصالتی تهرانی داشت و در مشهد، حجره‌ای را در صحن عتیق(انقلاب فعلی) حرم رضوی اجاره کرده و به کتاب‌فروشی مشغول بود. روز دوشنبه، 28 ربیع‌الاول 1327 (30 فروردین 1288)، روزنامه خراسان در هشتمین شماره خود، نخستین آگهی را که تبلیغ کتاب تاریخی مدنظر آقانوروزعلی بود، در صفحه چهار منتشر کرد: «اعلان؛ تاریخ «سنت‌هلن» از تواریخ متعلقه بناپلیون اول امپراطور مشهور فرانسه که بهترین تاریخی است که در عهد ناپلیون اول تألیف شده و شامل فوائد مهمه میباشد و بکار خاص و عام میاید تألیف «کنت دلاسکار» ترجمه شاهزاده علیخان بتازه‌گی از طهران رسیده در صحن عتیق حجره آقانوروزعلی تاجر کتابفر[و]ش طهرانی بقیمت مناسب بفروش میرسد». نکته جالب توجه این‌جاست که در همین شماره، یعنی شماره هشتم روزنامه، برای نخستین‌بار شعر مشهور ملک‌الشعرا بهار، «با شَهِ ایران ز آزادی سخن گفتن خطاست؛ کار ایران باخداست» هم، به زیور طبع آراسته شد.
اهمیت این سند تاریخی
اهمیت آگهی انتشار ترجمه کتابی درباره تاریخ زندگی ناپلئون بناپارت، از دو نظر حائز اهمیت است؛ نخست این‌که نشان می‌دهد رویکرد مدیران روزنامه، از ابتدای کار، توجه به مباحث فرهنگی و اهتمام به انتشار مطالبی بوده که در بالابردن سطح اطلاع آحاد جامعه مؤثر باشد؛ در واقع روزنامه خراسان از زمان شروع فعالیت، بیشتر مؤسسه‌ای فرهنگی بود تا خبری. دوم این‌که فروش کتاب تاریخ «سنت‌هلن»، نشان‌دهنده ذائقه طیف باسواد در جامعه آن روز است؛ می‌توان گفت که در سایه انقلاب مشروطه، توجه مردم به تاریخ جهان، به ویژه آغاز و انجام انقلاب‌های مشهور، مانند انقلاب کبیر فرانسه، افزایش یافته و اشتهای اهالی کتاب برای مطالعه چنین آثاری زیاد شده‌بود؛ از این لحاظ، توجه به موضوع نخستین آگهی منتشرشده در روزنامه، می‌تواند به پژوهشگران و علاقه‌مندان این دوره تاریخی و به‌طور اخص، تاریخ مشهد در دوره مشروطه، در شناخت فضای فرهنگی آن عصر کمک کند.