جواد نوائیان رودسری- روزنامه خراسان، با زندگی خراسانی‌ها، پیوندی ناگسستنی دارد؛ چه در دوره مشروطه که از اسفند سال 1287، میان مردم پرشور این خطه، ولوله آزادی خواهی به پا کرد و با درج شعر «کار ایران باخداست»، اثر ملک‌الشعرای بهار، پرچم مبارزه با استبداد را همچنان برافراشته نگه داشت و چه از نخستین روز تیر سال 1328 که با انتشار نخستین شماره دور جدید خود به تریبون مردم مشهد مبدل و با کلام و درد دل‌های آن ها، هم‌نوا شد. اکنون 71 سال است که روزنامه خراسان به خراسانی‌ها وفادار است و خراسانی‌ها، دوستدار روزنامه خراسان هستند. طی بیش از هفت دهه‌ای که روزنامه به صورت مستمر، میزبان خانه‌های مردم خراسان بزرگ بوده‌است، تنها در ایام اوج‌گیری انقلاب اسلامی، آن‌هم، همراه و هم‌سو با دیگر مطبوعات کشور و در اعتراض به اقدامات ضدمردمی رژیم پهلوی، چند روزی خود را از دیدگان خوانندگانش پنهان کرد. امروز، نخستین روز تیر سال 1398، هفتاد و یکمین سالروز انتشار مستمر روزنامه خراسان است؛ روز روزنامه خراسان، بهانه‌ای است برای سخن گفتن از وقایع شیرینی که در پیشینه قدیمی‌ترین روزنامه محلی و همچنان فعال ایران رقم خورد و در تاریخ مطبوعات این خطه، جاودانه شد. امسال می‌خواهیم سری به اولین‌های خراسان بزنیم. نخستین‌هایی که شاید بسیاری از شما خوانندگان قدیمی و صمیمی از آن باخبر نباشید.امیدواریم که مورد توجه مخاطبان عزیز روزنامه قرار گیرد.
 

نخستین مصاحبه
مصاحبه سهم مهمی در مندرجات یک روزنامه تأثیرگذار دارد. روزنامه خراسان، طی دوران 71 سال انتشار مستمر خود، با افراد سرشناس بسیاری مصاحبه و گفت‌وگو داشته است که در میان آن ها می‌توان به شهید نواب صفوی، عبدالکریم قاسم، محمدعلی کلی و ... اشاره کرد. اما نخستین مصاحبه این روزنامه با «سائیم آریکا»، مربی اهل ترکیه تیم ملی کشتی ایران انجام شد. وی که در مرداد سال 1328، برای برگزاری مسابقه استعدادیابی به مشهد آمده بود، دعوت خبرنگار خراسان را برای مصاحبه پذیرفت. این مصاحبه در شماره 26 روزنامه خراسان، مورخ شش مرداد 1328، درج و با استقبال مردم کشتی‌دوست خراسان روبه‌رو شد. او در این مصاحبه، تصریح کرد که از چهارم آبان سال 1326، به طور رسمی توسط فدراسیون کشتی ایران استخدام شده است. «آریکا»  مشکل اصلی کشتی‌گیران خراسانی را، اضافه وزن یا سرِ وزن نبودن دانست.

نخستین شاگرد اول پسر
اجازه بدهید در میان نخستین‌های روزنامه خراسان، ابتدا به سراغ اولین شاگرد ممتازی برویم که نام و تصویرش، زینت بخش جریده مردمی خراسان شد؛ جمعه، سوم تیر سال 1328، روز مد نظر ماست؛ در صفحه چهار این روز، یعنی صفحه آخر سومین شماره روزنامه، زیر ستون پرخواننده «در کشور ما» که به اخبار سراسری اختصاص داشت، تصویر شاگرد اول مدرسه ملی سیروس مشهد، درج شد.
مهدی امیری، دانش‌آموز کلاس ششم این مدرسه بود که توانست با معدل 16.65، گوی سبقت را از دیگر رقبا برباید و شاگرد اول مدرسه شود. بد نیست بدانید که او همین چند سال پیش، در حالی که از 80 سالگی عبور کرده بود، با روزنامه خراسان گفت‌وگویی انجام داد و معلوم شد که در کارنامه درخشانش، سابقه آشنایی و شاگردی مرحوم عابدزاده را هم داشته است و خاطرات شیرینی از این شاگردی دارد.

نخستین آگهی استخدام
آگهی استخدام یکی از مهم ترین مندرجات یک روزنامه، بوده و هست. افرادی که از معضل بیکاری رنج می‌برند، مطالعه روزنامه به ویژه بخش آگهی‌های استخدام را، یکی از راه‌های برون رفت از این بحران و نجات خودشان می‌دانند. اولین آگهی استخدام مندرج در روزنامه خراسان، روز چهارم مرداد 1328، در شماره 24 این جریده به چاپ رسید. این آگهی مربوط به استخدام در ارتش بود. لشکر 8 خراسان، برای جذب داوطلب استخدام در ارتش و طی دوره آموزشی در آموزشگاه‌های خود، به روزنامه خراسان آگهی داد. نکته قابل توجه در این آگهی، آن بود که بانوان دارای مدرک کلاس پنجم دبیرستان هم، می‌توانستند داوطلب استخدام در ارتش و کار در بهداری آن به عنوان پرستار شوند. طبق مندرجات آگهی، برای ورود به آموزشگاه گروهبانی توپخانه، سوار و پیاده، حداقل معلومات کلاس چهارم دبستان کافی بود.

نخستین آگهی حصر وراثت
تعجب نکنید! این‌که یک روزنامه در سال 1328، محل درج آگهی حصر وراثت باشد، مهم است! در آن زمان، معمولاً این آگهی‌ها در روزنامه‌هایی درج می‌شد که دادگستری تعیین می‌کرد؛ روزنامه‌هایی که ظاهراً باید به لحاظ قانونی، دارای ویژگی‌های خاصی می‌بودند. به هر حال، خراسان خیلی زود این ویژگی‌ها را پیدا کرد؛ روز 28 شهریور سال 1328، حدود سه ماه بعد از آغاز به کار روزنامه، نخستین آگهی حصر وراثت، مربوط به اموال مرحوم کربلایی اسدا... رجبی بود که در اول بهمن 1325، در محل اقامت دایمی خود واقع در قریه «سربیشه»، دارفانی را وداع گفت.
طبق مندرجات متن آگهی که توسط داوود ارشادی، رئیس وقت دادگاه بیرجند به روزنامه خراسان داده شده بود، معصومه اکبری، خورشید رجبی، محمد رجبی و شهربانو سهرابی، تنها وراث شناخته شده مرحوم اسدا... رجبی بودند.

نخستین مقاله با نام
در روزنامه خراسان تا دو سه دهه قبل، معمولا رسم نبود که نام خبرنگاران، نویسندگان یا مترجمانی را که کارمند روزنامه بودند، در کنار مطالبشان درج کنند. البته در این زمینه، استثنائاتی هم وجود داشت؛ مثلا تعدادی از مقالات دکتر شریعتی در روزنامه با نام وی درج شد. اما درخصوص «مقالات وارده»، وضع فرق می‌کرد؛ این مقالات را معمولاً صاحب‌نظران و اهل علم ساکن مشهد می‌نوشتند و در اختیار روزنامه قرار می‌دادند. وقتی صفحات خراسان قدیم را ورق می‌زنید، می‌توانید نام‌های بزرگی مانند زنده‌یاد دکتر غلامحسین یوسفی را در زمره نگارندگان مقالات وارده بیابید. نخستین مقاله وارده در روزنامه خراسان، در شماره 73 این جریده، مورخ 30 شهریور 1328 و با قلم زنده‌یاد دکتر حسین سامی‌راد، نخستین رئیس فقید دانشکده پزشکی مشهد با عنوان «تعلیم و تربیت نسل امروزی» منتشر شد.

نخستین شاگرد اول دختر
دختران و بانوان مشهدی  به ویژه از دوره مشروطه به بعد، نشان دادند که در صورت وجود امکانات، می‌توانند در عرصه‌های مختلف علمی و فرهنگی، مانند آقایان و گاه حتی بهتر از آن ها، فعال باشند. نخستین آگهی شاگرد اولی مربوط به دانش‌آموزان دختر را در روزنامه خراسان، دبستان «بانوان» سفارش داد.
«دوشیزه هزاره»، نخستین دختر خانمی بود که به عنوان شاگرد اول معرفی شد. روزنامه خراسان، آگهی این موفقیت را در شماره 9 خود، مورخ 10 تیر 1328، در صفحه چهار و زیر عکس محوری این صفحه، درج کرد. با این که محل درج آگهی، بهتر از آگهی مربوط به دانش‌آموز پسر شاگرد اول بود اما چند ایراد عمده داشت؛ نخست این‌که بنا به مصالح و شاید فرهنگ رایج آن دوران، فقط نام خانوادگی دانش‌آموز را درج کرده بودند و دوم آن‌که معدل وی درج نشده بود.

روزنامه خراسان با تغییرات جدیدی در اختیار شما  مخاطبان گرامی  قرار می گیرد. روزنامه خراسان از امروز، اول تیرماه با حذف و اضافه شدن چند صفحه جدید منتشر می شود.  در این تغییرات از امروز چهار صفحه به صورت ثابت به همراه 20 صفحه فعلی روی کیوسک قرار می گیرد. نام و موضوع این چهار صفحه بدین شرح است:
طنزینگ: در این صفحه با اخبار روزانه شوخی می شود تا روزنامه از شکلی کاملا خشک و جدی خارج شود. در این صفحه علاوه برمطالب طنز ، عکس نوشت های جذاب وکاریکاتور را خواهیم دید .
 گزارش ویژه و بازتاب فضای مجازی : تا قبل از این ما در همین صفحه در ستون بازتاب به بازنشر موضوعات خبرساز یا ترند فضای مجازی می پرداختیم که با استقبال شما نیز همراه بود. حالا و از این به بعد در صفحه گزارش ویژه و بازتاب بیشتر به این موضوع می پردازیم و همچنین در  یک گزارش ویژه زیر و بم  یک  موضوع  و مسئله با عنوان «گزارش ویژه»  را موشکافی می کنیم.
بررسی حوادث:صفحه حوادث همواره یکی از پر مخاطب ترین صفحات روزنامه بوده است. بنابراین  از این پس در صفحه جدید بررسی حوادث سعی می کنیم ضمن انتشار اخبار و پرونده های جذاب این حوزه و گفت وگو با متهمان و شناخت انگیزه های آن ها از ارتکاب این جرایم  به بررسی ریشه های بروز جنایات از نگاه کارشناسی نیز بپردازیم.
سرگرمی: جدول ها همیشه یکی از پرطرفدارترین بخش های روزنامه هاست. ما در صفحه سرگرمی به صورت روزانه جداول و بازی هایی را به دست شما می رسانیم تا در اوقات فراغت هم کنارتان باشیم.
صفحه روزانه کودک و نوجوان
شایان ذکر است با توجه به اهمیت قشر کودک و نوجوان از این به بعد صفحه فرفره (مخصوص کودکان) و جوانه (مخصوص نوجوانان) که تا قبل از این فقط هفته ای یک بار منتشر می شد به صورت یک روز در میان منتشر می شود. به این شکل تلاش می کنیم قشر کودک و نوجوان را با روزنامه مان بیش از پیش همراه کنیم.
همچنین با توجه به انتشار صفحه طنز، شاید ادامه صفحه همشهری سلام بدون طنز باعث می‌شد محتوای مدنظر شما تامین نشود.
بنابراین بخشی از محتوای همشهری سلام را در صفحه حرف حساب در روزنامه خراسان رضوی و بخش دیگر را در صفحه فعلی طنز خواهیم داشت.
توجه بیشتر به حوزه بانوان
علاوه بر این، از این تاریخ در صفحات سلامت و مشاوره بیشتر از قبل به موضوعات و مسائل بانوان توجه می شود و ما به صورت روزانه در ستون های ثابتی در صفحات سلامت و مشاوره به موضوعات کاربردی برای بانوان عزیز می پردازیم تا محصولی که هرروز به دست شما عزیزان می رسد، بسته متنوع تری   از مطالب را همراه خود داشته باشد. امیدواریم از اصلاحات و تغییرات فعلی روزنامه راضی باشید. لطفا نظرات و پیشنهادهای خود را به صورت پیامک به شماره 2000999 و در شبکه های اجتماعی به شماره 0903333701 ارسال کنید.شایان ذکر است که  از امروز اصلاحاتی در شکل و محتوای صفحات دیگر هم صورت می گیرد.

 حضور در شبکه‌های اجتماعی و گشت‌وگذار در کانال‌ها و گروه‌های تلگرامی، مساوی است با رو‌به‌رو شدن چندین و چندباره با پیام‌های تبلیغاتی مختلف. تبلیغاتی که در بعضی موارد سعی می‌کنند با استفاده از ادعاهای شگفت‌انگیز و انتشار خبرهای جنجالی شما را ترغیب کنند که آن‌ها را دنبال کنید و روی لینک مد نظرشان کلیک کنید. در این میان، بعضی از این تبلیغات هم با چاشنی شوخی یا اغراق‌های عجیب و غریب سعی می‌کنند حس کنجکاوی شما را هر طور شده برانگیزانند و شما را به کانال خودشان بکشانند. همان‌طور که احتمالا تجربه هم کرده‌اید، بعضی از این لینک‌ها به محض ورود، شما را خودبه‌خود عضو کانال می‌کنند و بالاخره درصدی هم احتمال دارد که شما دیر کانال را ترک کنید یا کانال را بین کانال‌های دیگر خودتان گم کنید و به این ترتیب به عضویت این کانال‌ها دربیایید! تازه اگر به کانال هم نپیوندید دست کم اتفاقی که می‌افتد این است که تعداد بازدید آن‌ها افزایش می یابد و این برای چنین کانال‌هایی که با تعداد بازدید و عضوهای شان درآمدزایی می‌کنند، بسیار حائز اهمیت است. در پرونده امروز چند مورد از این تبلیغات عجیب و غریب را بررسی می‌کنیم.

این روزها شایعات زیادی درباره حضور یحیی گل محمدی در باشگاه پرسپولیس به گوش می رسد.تا  حدی که مجری برنامه «ورزش و مردم» ، دیروز بر اساس شنیده ها اعلام کرد که یحیی گل محمدی با پرسپولیس به توافق نهایی دست یافته و حتی از مربی سابق پرسپولیس و پدیده (ایگور پانادیچ) به عنوان گزینه حضور دوباره روی نیمکت پدیده شهر خودرو نام برد  و در تلاش بود با اعلام این که آن‌ها (برنامه ورزش و مردم) پیش از این نیز درباره استراماچونی به عنوان سرمربی استقلال خبر درستی را اعلام کرده بودند، صحت خبر خود درباره یحیی و پرسپولیس را نشان دهد.  خبری که خیلی زود از سوی مالک باشگاه تکذیب شد.به هر حال کشمکش بزرگی بین دو باشگاه شکل گرفته است و مدیران باشگاه پرسپولیس از  یحیی به عنوان گزینه اول خود نام می برند.موضوعی که باعث نگرانی  بین هواداران مشهدی شده است.البته تاکنون خود شخص یحیی گل محمدی در این باره هیچ اظهار نظری نکرده و همین مسئله باعث شایعات زیادی شده است که جای تامل دارد. با این شرایط باید همچنان منتظر ماند و دید در پس شایعات مبنی بر مذاکره ایرج عرب با یحیی گل محمدی در روز گذشته و موافقت این مربی با حضور در پرسپولیس و دریافت فهرست بازیکنان مدنظر و همچنین دریافت رضایت نامه از پدیده شهر خودرو و تکذیب های پیاپی مدیران و مالک باشگاه پدیده شهر خودرو چه اتفاقی رخ خواهد داد.همچنین در این زمینه باشگاه شهر خودرو بیانیه تندی منتشر و اعلام کرد که  باشگاه شهر خودروی خراسان به صورت کاملا رسمی اعلام می کند که نه باشگاه پرسپولیس و نه هیچ باشگاه دیگری حق مذاکره با آقای یحیی گل محمدی سرمربی قانونی تیم شهر خودروی خراسان را تا دو فصل دیگر که ایشان با تیم ما قرار داد دارد ، نخواهد داشت و در صورت مسجل شدن پیشنهاد سرمربیگری باشگاهی به سرمربی  تیم شهر خودرو،قطعا آن را از طریق مراجع ذی صلاح تا احقاق حق پیگیری خواهیم کرد.
شکایت می کنیم
مالک باشگاه شهرخودرو در خصوص خبر پیمان یوسفی در برنامه ورزش و مردم مبنی بر این که، گل محمدی سرمربی پرسپولیس شده است ، گفت: این خبر را تکذیب می کنم، صحبتی که در برنامه ورزش و مردم شده صحت ندارد. من امروز(جمعه) به ایران رسیدم . وی در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است با گل محمدی مذاکره ای شده باشد و او بی اطلاع باشد، افزود: من بعید می دانم چون این کار حرفه ای نیست. ضمن آن که از امروز تمرینات ما آغاز خواهد شد و یحیی گل محمدی هم نفرات خود را معرفی و انتخاب کرده است.مالک باشگاه پدیده تاکید کرد: نمی دانم این اخبار از کجا آمده است؟ کل تیم ما بر اساس افکار گل محمدی برای دو سال بسته شده است. متاسفانه وقتی من نبودم حتی جایگزین گل محمدی را هم برای تیم ما انتخاب کرده اند.وی در خصوص این که دو بازیکن جدید برزیلی برای تیم اش انتخاب کرده است، گفت: طی روزهای آینده برای دو بازیکن برزیلی که انتخاب کرده ایم به جمع بندی خواهیم رسید.
حمیداوی تصریح کرد: باشگاه پرسپولیس اگر با گل‌محمدی مذاکره کرده باشد، کار غیراخلاقی بوده و مطمئن باشید اگر این مذاکره به ما اثبات شود، از پرسپولیس قطعا شکایت خواهیم کرد. وی خاطرنشان کرد: باشگاه پرسپولیس همان کار غیراخلاقی را انجام می‌دهد که باشگاه الاهلی عربستان انجام داد. باشگاه الاهلی عربستان در یک کار غیراخلاقی با برانکو که قرارداد داشت مذاکره کرد و حالا مسئولان باشگاه پرسپولیس هم همین کار را انجام می‌دهند. امیدوارم  این مسئله صحت نداشته باشد، وگرنه ما قطعا از پرسپولیس شکایت می‌کنیم.
 

سجادپور- سه عضو یک خانواده شیرازی که از چند روز قبل به مشهد مسافرت کرده بودند، به دلیل نامعلومی در چنگ «قاتل نامرئی» گرفتار شدند و در مسافرخانه ای جان باختند که هنوز داشتن یا نداشتن مجوز فعالیت آن در پرده ابهام قرار دارد.
به گزارش خراسان، ماجرای کشف اجساد قربانیان این حادثه اسفبار، صبح روز گذشته از آن جا آغاز شد که متصدی مسافرخانه ای که هویت آن برای پذیرش مسافر هنوز مشخص نشده است، به دیده نشدن چند مسافر در فضای عمومی مسافرخانه مشکوک شد زیرا زن 50 ساله قرار بود مدت اقامت خود و دو دخترش را دو روز دیگر تمدید کند ولی خبری از او و خانواده اش نبود. متصدی این مسافر خانه که با شنیدن صدای آب از اتاق مسافران نگران شده بود، بلافاصله با نیروهای امدادی و آتش نشانی تماس گرفت.
گزارش خراسان حاکی است: با به صدا درآمدن زنگ تلفن 125، نیروهای امداد و نجات از ایستگاه شماره 2 مشهد عازم خیابان عنصری شدند و بی درنگ عملیات نجات را با گشودن قفل در اتاق آغاز کردند اما همزمان با بازشدن در اتاق مسافرخانه، صحنه هولناکی مقابل نیروهای امدادی قرار گرفت و آن ها درحالی با اجساد  اعضای یک خانواده روبه رو شدند که ساعت های زیادی از مرگ مادر و دو دختر جوانش می گذشت و اجساد دچار فساد نعشی شده بود.
ماموران امداد و نجات ایستگاه شماره 2 آتش نشانی مشهد که در میان آن ها بانوان آتش نشان نیز حضور داشتند، بلافاصله ماجرا را به نیروهای انتظامی اطلاع دادند و این گونه همزمان با رسیدن ماموران کلانتری به محل وحفظ صحنه حادثه، قاضی ویژه قتل عمد نیز در جریان موضوع قرار گرفت و تحقیقات گسترده ای با دستور قاضی علی اکبر احمدی نژاد آغاز شد. آثار و علایم ظاهری اجساد و همچنین معاینات مقدماتی پزشک قانونی نشان می داد که مادر و دخترانش بر اثر مسمومیت ناشی از استنشاق گاز منواکسید کربن (قاتل نامرئی) جان باخته اند. به همین دلیل بررسی های کارشناسان آتش نشانی با استفاده از تجهیزات تخصصی ادامه یافت و در نهایت درجه دستگاه گازسنج از 80 پی. پی. ام نیز فراتر رفت و بدین ترتیب وجود «قاتل نامرئی» در این مسافرخانه تایید شد. بنابراین گزارش، جسد دختر 25 ساله در کنار حمام، مادر 50 ساله در راهرو و جسد دختر 32 ساله  روی تخت اتاق افتاده بود و شواهد موجود حکایت از آن داشت که بیش از 30 ساعت از مرگ آن ها می گذرد.
با انتقال اجساد قربانیان قاتل نامرئی به پزشکی قانونی برای تعیین علت دقیق مرگ ، روند تحقیقات قضایی نیز وارد مرحله جدیدی شد.
به دستور قاضی شعبه 208 دادسرای عمومی و انقلاب مشهد، این مسافرخانه درحالی پلمب شد که فقط یک مسافر دیگر داشت. در همین حال، بررسی علت و چگونگی وقوع این حادثه مرگبار، توسط کارشناسان و متخصصان امور فنی درحالی ادامه دارد که داشتن یا نداشتن مجوزهای قانونی متصدی این مسافرخانه برای پذیرش مسافران هنوز مشخص نشده است. با این حال، مقام قضایی با چند فرضیه تخصصی برای حضور وحشتناک «قاتل نامرئی» در این مسافرخانه روبه روست چرا که برخی احتمالات از غیراستاندارد بودن لوله های دودکش آبگرمکن، بسته بودن برخی روزنه‌های خروج گاز یا تغییر ساختمانی در فضای اتاق حکایت داردو همه آن ها باید مورد توجه و واکاوی تخصصی قرار گیرد.
بنابر گزارش خراسان، معاون عملیات آتش نشانی مشهد باتایید خبر مرگ سه زن در یک مجتمع اقامتی در خیابان عنصری مشهد گفت: بررسی های مقدماتی کارشناسان آتش نشانی نشان می دهد که سه زن مذکور دچار گازگرفتگی شده اند.
آتشپاد دوم مهدی رضایی افزود: مسافران این مجتمع اقامتی سه روز قبل از یکی از شهرهای جنوبی کشور به مشهد مسافرت کرده بودند که به طرز غم انگیزی جان باختند و حادثه تلخ دیگری در مشهد رقم خورد بنابراین متصدیان و مالکان این گونه مراکز که در این فصل با حضور مسافران زیادی مواجه می شوند باید به رعایت نکات ایمنی و توصیه های تخصصی کارشناسان آتش نشانی ملزم شوند و این توصیه ها را برای حفظ جان مردم جدی
بگیرند.
این گزارش حاکی است: در همین حال قاضی علی اکبر احمدی نژاد نیز با تاکید بر پلمب مسافرخانه مذکور به منظور انجام تحقیقات بیشتر و حفظ جان مسافران دیگر به خراسان گفت: تحقیقات در این باره آغاز شده است و کارشناسانی از مراکز تخصصی درحال بررسی  علت گازگرفتگی هستند تا با تجزیه و تحلیل فرضیه های احتمالی به علت قطعی و دقیق بروز این حادثه تلخ برسیم. وی اضافه کرد: روند قضایی پرونده با صدور دستورات ویژه ای برای بررسی همه جوانب این ماجرا، همچنان ادامه دارد.

تصمیم گیران عرصه های نظامی، زمانی تصمیم به شروع  حمله می گیرند که در یک ضرب و تقسیم دقیق از هزینه ها و فایده های حمله نظامی، کفه فایده ها را به مراتب سنگین تر از هزینه هایش بدانند چرا که تمام بار سیاسی چنین مواجهه نظامی به دوش شروع کننده حمله است و مسئولان کشور حمله کننده باید بتوانند به صورتی کاملا ملموس دستاوردهای تصمیم خود را برای مردم کشورشان نشان دهند و به رخ مخالفانشان بکشانند لذا تا زمانی که به صورت دقیق و با بررسی  جزئیات سناریوهای مختلف مواجهه نظامی، از برنده شدن کامل خود یقین نکنند، دست به حمله ابتدایی نمی زنند.
زیربنای چنین محاسبه ای اشراف قابل توجه از توان نظامی و پیش بینی چگونگی مقابله کشور مقابل است و مشکل بزرگی که آمریکایی ها در بررسی دقیق حمله به ایران دارند، مبهم بودن توان نظامی ایران و نداشتن  اطلاعات روشنی از چگونگی شیوه های پاسخ متقابل نظامی ایران است که این مسئله باعث می شود آن ها نتوانند پیش بینی حتی حداقلی نیز از ایران داشته باشند. تجربه جنگ های نیابتی 33 روزه، 22روزه، 2 روزه و یمن ، کارشناسان نظامی پنتاگون را به این مسئله رسانده بود که ایران ممکن است دارای برخی توانمندی های نظامی  که هزینه غیرقابل پیش بینی سنگینی برای نیروهاو ارتش آمریکا ایجاد کند، باشد و  به همین دلیل هم بود که بعد از مقابله های اخیر از طریق چند واسطه مثل کشور عراق پیام دادند که  به هیچ وجه دنبال حمله نظامی به ایران نیستند.
اما ماجرای شکار پهپاد فوق پیشرفته آمریکایی که از نظر برخی کارشناسان نظامی افسانه ای غیرقابل ردگیری و انهدام معرفی می شد، دو اثر مستقیم بر بازدارندگی آمریکا در مواجهه نظامی با ایران می گذارد که حتی احتمال حملات محدود را هم به صفر نزدیک می کند.
اولین دستاوردی که اکثر کارشناسان  در دنیا  به آن اذعان کردند این مسئله بود که این اتفاق سطح پیش بینی ناپذیری توان دفاعی ایران را به قدری بالا برد که چندان اغراق نیست اگر  به تعبیر رسانه روسی، صفت افسانه ای را برای آن به کار ببریم و در چنین شرایطی پنتاگون وقتی با چنین قدرت تکنولوژی روبه رو می شود هزینه مواجهه نظامی با ایران را بسیار بالا محاسبه می کند و به خصوص در محاسبه هزینه فایده خود ، برای هزینه غیرقابل پیش بینی چنان وزنی  در نظر می گیرد که هیچ کفه ترازویی نمی تواند سنگینی آن را جبران کند.
دومین دستاورد که از جهاتی از دستاورد اول برای بازدارندگی دشمن مهم تر است، شفاف شدن ساختار ذهنی نظام محاسباتی مسئولان و مردم ایران برای آمریکاست
 به دلیل اختلاف سلیقه هایی که در ماجرای برجام بین مسئولان کشور و برخی طیف های مردم وجود داشته  و ممکن است خدای نکرده در آینده دوباره بروز کند، نگرانی اصلی این بود که آمریکا به این فکر بیفتد که با حملات محدود نظامی، در ایران شکاف ایجاد کند به عبارت دیگر با این که از نظر نظامی توانمندی ایران قدرت بازدارندگی کاملی  دارد اما استفاده از این توانمندی نیاز به تصمیم سیاسی دارد که این نگرانی وجود داشت که دشمن در محاسبات خود دچار خطا شود و با تشخیص نادرست به این طمع بیفتد که می تواند حمله نظامی محدودی داشته باشد بدون این که تصمیم گیران ایران در پاسخ متقابل به اجماع برسند. شکار مقتدرانه پهپاد آمریکایی در گام اول روشن کرد، نیروی نظامی ایران در کشیدن ماشه های دفاعی خود در حفظ حریم کشور  کوچک‌ترین تردید و ترسی به خود راه نمی دهد و اتفاق بسیار مهم‌تر در گام دوم بود که این اقدام از سوی نظامیان ، از سوی تمام دولتمردان و تمام مردم ایران در داخل و خارج کشور با سلیقه های سیاسی مختلف نیز مورد حمایت قرار گرفت و بی تردید تحلیل گران سیاسی آمریکا که با دقت تمام رفتارهای مسئولان و مردم ایران را با جزئیات رصد می کنند، با تحلیل واکنش های صورت گرفته از فعالان سیاسی، مردم عادی، واکنش آرام بازار ، بی توجهی و حتی تمسخر تهدید رئیس جمهور آمریکا، به روشنی این پیام را دریافتند که مردم ایران  بر سر حفظ حریم کشورشان ، متحد هستند و بهتر است حتی به فکر ماجراجویی های محدود هم نیفتند چرا که مردم ایران امروز یکپارچه  افسانه آرش را به واقعیت تبدیل  می کنند.
 

سرنگونی پهپاد جاسوسی آمریکا در حریم هوایی کشورمان با استقبال کاربران شبکه های اجتماعی روبه رو شد. بسیاری از مسئولان و فعالان رسانه ای با هشتگ هایی مثل پهپاد، گلوبال هاوک و سپاه توئیت های خود را منتشرکردند. در میان چهره های سیاسی نیز چهره های سیاسی هردوجناح از این اقدام شجاعانه نیروهای مسلح کشورمان تجلیل کردند.
* محمود صادقی عضو فراکسیون امید مجلس: پهپاد آمریکایی دست از پا خطا کرده و وارد حریم سرزمینی ایران شده و بلافاصله سیستم دفاع سوم خرداد مزدش را کف دستش گذاشته!
* حسام الدین آشنا: آن جا که عقاب پر بریزد از پشه لاغری چه خیزد.
* محسن رضایی: امروز ناظرین و تحلیل‌گران متوجه شدند که ما عراقِ صدام حسین نیستیم. آمریکایی‌ها و متحدین آن ها بدانند که شیرها دندان‌های خود را برای لبخند به نمایش نمی‌گذارند.
* سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی: «اسقاط ایرباس مسافری ایران توسط آمریکایی‌ها و شهادت ۲۹۰ مسافر از یادمان نرفته است. برای آن هیچ عذرخواهی و غرامتی در کار نبود، مدال هم دادند. آن روز به آسمان نگریستم و گلریزان شهیدان را دیدم و گریستم اما امروز آسمان ایران برایشان ناامن شد. اندکی از آن بغض فرو نشست.»
* عبدا... گنجی مدیرمسئول روزنامه جوان: در بین همه پیام های سرنگونی پهپاد آمریکایی دو پیام از همه برجسته تر است: ۱-تکنولوژی خیره کننده دفاع هوایی ایران ۲-اثبات پایان بزن و دررو.
توئیت قابل تامل خبرنگار بی بی سی
البته برخی ایرانیان خارج نشین هم درباره این اتفاق توئیت های قابل تاملی منتشر کردند؛ از جمله:
* عطاء ا... مهاجرانی وزیر ارشاد دولت اصلاحات: دیوید میلر به نکات مهمی اشاره کرده است: ١- آمریکا بعد از جنگ دوم جهانی در هر چهار جنگی که در کره، ویتنام، عراق و افغانستان برپا کرده است، به پیروزی نرسیده و اهدافش محقق نشده است. ٢- ایران بسیار بزرگ تر و قدرتمند تَر از آن است که آمریکا بتواند آن را سرنگون کند. پهپاد هم شاهد!
* خبرنگار بی.بی.سی:  جالبه همون مسائلی که دولت آمریکا می خواد ایران کنار بذاره - قدرت موشکی و «نیروهای تحت حمایتش در منطقه» - عواملی بودند که باعث شد مشاوران ترامپ در وزارت دفاع برای توجیه حمله نکردن به ایران بهش استناد کنند و ترامپ رو از حمله منصرف کنند.
* علی علیزاده: نام پهپاد ۲۰۰میلیون دلاری آمریکا که  توسط سپاه ایرانیان شکار شد گلوبال هاوک بود. فارسیش می شود عقاب جهانی. نمادی از خودبزرگ‌بینی امپراتوری که جهانی شدن یعنی سلطه بر همه جهان را می خواست. صدای سقوط و خرد شدن استخوان های این عقاب را شنیدی؟ منتظر سقوط عقابی باش که نماد دولت آمریکاست.
* یک کاربر: اصلاً فتح‌الفتوح با سوم خرداد گره خورده است. از آزادسازی خرمشهر گرفته تا ساقط شدن گلوبال هاوک. پ‌ن: تا چند روز قبل فقط حزب بعثی‌ها با سوم خرداد خاطره داشتند و حالا دیگر رژیم آمریکا هم خاطره دارد.
* فیصل قاسم گوینده تلویزیون الجزیره: مى ترسم فردا ترامپ فاکتور هواپیمایى رو که ایرانیا زدن بفرسته براى عربستان بگه پولش رو بدین ... دویست میلیون دلاره ها ... ارزون نیست.
* یک کاربر: شک ندارم خیلی ها با دیدن ویدئوی زدن پهپاد آمریکایی گریستند به یاد روزهایی که صدام روزی 10 تا اسکاد-بی می زد به تهران و به قول ظریف دور دنیا التماس می‌کردیم کسی بهمون موشک بفروشه و کسی نمی‌داد.
* جمیله کدیور: بعضی خبرها در انسان ایجاد غرور می کند: مثل خبر سرنگونی پهپاد آمریکایی  بعد از تجاوز به فضای سرزمینی ایران. فقط نمی دانم خبر به این مهمی، در توئیتر چرا ترند نمی شود؟!

 امیرحسین یزدان پناه- «ما دیگر با دشمن در میدان جنگ مبارزه نمی کنیم، ما او را مانند یک خرگوش شکار می کنیم»؛ این جمله را «گریگوری چامایو» نظریه پرداز فرانسوی در کتاب خود با عنوان «نظریه هواپیماهای بدون سرنشین» آورده است. کسی که معتقد است ایالات متحده با کاربرد این هواپیماها در مناطق غیرنظامی و بدون هماهنگی با دولت های محلی در حقیقت «با نقض قوانین بین المللی و قواعد اخلاقی، مردم را از راه دور می کشد» و این «تکنولوژی ساده بر قواعد دموکراسی در جنگ ها اثرگذاشته است».  (1)

پهپادها ابزاری برای اعمال سیاست
تحولات دو دهه اخیر در عرصه نظامی دنیا نشان داده که پهپاد (پرنده هدایت پذیر از راه دور) همان قدر که سلاحی موثر برای «کشتار هدفمند» و «کم هزینه» است، یکی از ابزارهای موثر در تغییر سیاست های کشورها در امور مختلف نیز هست. نمونه اخیر آن استفاده ارتش و نیروهای مردمی یمنی از پهپادهای تهاجمی انتحاری و بمب افکن علیه مواضع عربستان سعودی و امارات است که توانسته معادلات این جنگ نابرابر را تغییر دهد و تاحدی جلوی کشتار زنان و کودکان بی گناه یمنی را در حملات عربستان و متحدانش بگیرد. بنابراین پهپادها نه فقط یک سلاح موثر در میدان نبرد سخت، بلکه ابزاری برای پیاده سازی اصول و سیاست کشورهای دارنده آن هستند.
ورود پهپادها به جنگ سخت
اساسا روبات ها یا تجهیزاتی که بدون حضور نیروی انسانی بتوانند به صورت هوشمند یا با کنترل از راه دور، اقداماتی را انجام دهند در زمینه های گوناگون صنعتی، درمانی، حمل و نقل، نظامی و ... کاربردهای زیادی داشته اند. با این حال در جنگ افغانستان (2001) و پس از آن در جنگ عراق (2003)، آمریکایی ها این روبات ها را وارد جنگ سخت کردند و از این جا تغییرات عمده و اصلی درباره روبات ها ایجاد شد. طبق گزارشی که یک اندیشکده اسرائیلی در سال 2012 منتشر کرد، «در سال ۲۰۰۱ میلادی و همزمان با آغاز جنگ آمریکا در افغانستان و تهاجم به این کشور، ارتش آمریکا حدود ۶۰ پهپاد را راه‌اندازی و از آن ها در میدان جنگ استفاده کرد.تا سال ۲۰۱۲ میلادی، تعداد پهپادهای آمریکا به بیش از هفت هزارپهپاد رسید.» (2) با این حال پس از جنگ های افغانستان و عراق، آمریکایی ها دامنه استفاده از پهپادها را گسترش دادند و حتی در این باره قوانین بین المللی و قواعد اخلاقی را نیز زیر پاگذاشتند و کاربرد این هواپیماهای بدون سرنشین را به دیگر کشورها هم کشاندند و بدون اجازه یا هماهنگی با دولت های مستقر در کشورهایی نظیر پاکستان، یمن، سومالی و لیبی دست به بمباران مناطقی زدند که به ادعای کاخ سفید محل «اختفای تروریست ها» بوده است. مسئله ای که رسما حق حاکمیت کشورها را نقض و تعداد زیادی از غیرنظامیان را با بمب های این هواپیماها قطعه قطعه می کرد. براساس یافته های یک مقاله که دانشگاه «بیرمنگام» در سال 2015 منتشر کرد.(3) «آمریکایی ها می گویند دلیل استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین آن است که دولت ها «قادر نیستند یا نمی خواهند» پای یک توافق برای مقابله با آن چه واشنگتن آن را تهدید می داند بیایند.»
 چرا پهپادها تا این اندازه مهم هستند؟
براساس مقاله ای که نشریه «آبزرور» در سال 2016 منتشر کرد، طبق اطلاعاتی که به صورت عمومی در دسترس قرار دارد، در آمریکا هواپیماهای بدون سرنشین و قدرت آتش آن ها در اختیار دو بخش است؛ ارتش آمریکا و سیا. با این حال مطالعاتی که درباره تاثیرات حملات پهپادها انجام می شود محرمانه است. این سلاح های مخرب ویژگی های متعددی دارند که سبب شده در راهبردهای کلان امنیتی و نظامی آمریکا جایگاه قابل توجهی پیدا کنند.
روزنامه گاردین در ارزیابی و نقد کتاب «نظریه هواپیماهای بدون سرنشین» نوشته «گریگوری چامایو» چهار ویژگی را برای این سلاح های مهم و موثر بر می شمارد:
1.  عملیات های قابل اندازه گیری دارند.
2. خطر تلفات انسانی برای استفاده کننده ندارند
3. قدرت تخریب آن ها بسیار زیاد است
4. حس ناامنی همیشگی را برای دشمن ایجاد می کنند. در توضیح این ویژگی، گاردین به نقل از رئیس یکی از قبایل پاکستانی درباره مدت زمانی که یک پهپاد آمریکایی در یک منطقه بالای سر مردم پرواز می کند تا تسلیحاتش را تخلیه کند، می نویسد: «آن ها همیشه بالای سر ما قرار دارند، آن ها نه گاهی اوقات و نه ساعت ها بلکه روزها بالا سرما هستند و  مردم را تبدیل به بیماران روانی کرده اند.»(4) برای درک بهتر این جمله باید تصور کنیم که در منطقه ای زندگی می کنیم که دولت و حکومت توان دفاع از ما را ندارد و آمریکا پهپادهایش را برای زدن تروریست های ادعایی اش به منطقه و شهر و روستای ما می فرستد و آن ها روزها یمتمادی بالای سرما چرخ می زنند تا در یک زمان که ما نمی دانیم چه وقت خواهد بود یک کوچه و خیابان شهر یا روستای ما را بمباران کنند! تصوری که البته برای ما که در کشوری امن زندگی می کنیم، بسیار سخت است.
این البته تمام ویژگی هایی نیست که این هواپیماها برای آمریکا دارند.  مقاله ای که «آبزرور» با عنوان «نقش سیاسی حملات پهپادها در استراتژی بزرگ ایالات متحده» منتشر کرده است، ویژگی های دیگری را نیز برای این پرندگان استراتژیک بر می شمارد.
1. آن ها اهداف دقیق تری را نسبت به پرواز های مسلحانه دارای خدمه هدف اصابت قرار می دهند.
2.  آن ها اغلب ارزان تر از ابزارهای مجهز مانند هواپیماها و کشتی ها هستند.
3. پهپادها در مناطقی که اطلاعات و یافته های کمتری درباره آن ها وجود دارد، امکان عملیات دارند.
4. این هواپیماها مانند تکاوران ویژه آمریکایی می توانند در نقاط دوردست عملیات کنند با این تفاوت که این عملیات جان نیروهای ویژه آمریکایی را به خطر نمی اندازد.
5. با استفاده از پهپادها نیازی به اعزام نیروی نظامی آمریکا به دیگر کشورها نیست و در نتیجه احساسات ناسیونالیستی کمتری را در داخل این کشور برمی انگیزد.
6. حملات پهپادی هزینه های نیروهای نظامی زمینی، هوایی و دریایی را ندارد و این یک دستاورد سیاسی برای آمریکا محسوب می شود.
7. هواپیماهای بدون سرنشین همچنین حس قلدری و زورگویی آمریکایی را در دنیا نسبت به زمانی که از نیروی نظامی انسانی استفاده می شود، کاهش می دهد.
سرمایه گذاری هنگفت آمریکایی ها روی تجهیزات نظامی در حالی است که براساس گزارشی که اندیشکده مطالعات امنیت ملی رژیم صهیونیستی در سال 2012 منتشر کرد در این سال «حدود ۳۱ درصد از کل وسایل و تجهیزات هوایی ارتش آمریکا» را پهپادها  تشکیل می داد و این نسبت احتمالا اکنون بیشتر شده است. همچنین براساس همین گزارش، «بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳ میلادی دولت آمریکا بودجه‌ای معادل ۲۶ میلیارد دلار را به این حوزه اختصاص داد.»(5) با این حال سامانه پدافندی بومی ایرانی سوم خرداد همه این سرمایه گذاری ها و جایگاه پهپادها در سیاست های کلان آمریکا را با چالش جدی و نابودکننده ای مواجه کرد.
افسانه ای که بر باد رفت
پهپاد آمریکایی که در بامداد پنج شنبه سی ام خرداد پس از چندبار اخطار رادیویی در منطقه کوه مبارک استان هرمزگان  توسط نیروی هوافضای سپاه منهدم شد، از نوع پهپادهای غول پیکر پنهان شونده است که سرمایه گذاری های هنگفتی روی طراحی و توسعه آن انجام می شود. «بیل اوربان» سخنگوی فرماندهی مرکزی آمریکا، در بیانیه ای  که پنج شنبه منتشر شد اعلام کرد هواپیمایی که هدف اصابت موشک ایرانی قرار گرفته «4A Global-RQ Hawk» بوده است. با این حال در تصاویری که روز گذشته سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از بقایای این هواپیما منتشر کرد نام آن «4C -MQ» ذکر شده است. این دو هواپیما شباهت های بسیار زیادی هم از نظرظاهری و هم از نظر تجهیزات و کارکرد باهم دارند با این تفاوت که «4A -RQ» یک پهپاد جاسوسی قدیمی تر نسبت به «4C -MQ» است. هردوی این هواپیماها از گران قیمت ترین هواپیماهای آمریکایی هستند تاجایی که هزینه طراحی و توسعه «MQ-4C» حدود 190 میلیون دلار برآورد می شود که 10 برابر هزینه یک «اف 16» و حدود 2 برابر یک فروند «اف 35» است. این هواپیمای فوق مدرن پنهان کار به صورت رسمی در می 2018 یعنی اردیبهشت 1397 (یک سال پیش) وارد ناوگان نیروی دریایی آمریکا شد و برخی منابع نوشته اند که از این هواپیما که به روز ترین فناوری های رادیویی، راداری و رادارگریزی و پنهان  کاری دنیا را دارد، فعلا به اندازه انگشتان یک دست تولید شده است.  «4A -RQ» که نوع قدیمی تر آن است از سال 1998 در ارتش آمریکا به کار برده می شود و برخی منابع تعداد ساخته شده از آن را 30 تا 40 فروند ذکر کرده اند. هردوی این هواپیماها از نوع پرندگان بلند پرواز با دوره پرواز طولانی هستند و می توانند تا ارتفاع 55 تا 60 هزار پایی (16 تا 18  کیلومتری) از سطح زمین بالا بروند و با یک بار سوخت گیری می توانند 16 تا 22 هزار کیلومتر را طی کنند. در حقیقت با انهدام این پهپاد پنهانکار 200 میلیون دلاری که چون شبحی خود را به لبه های مرزی کشورها می رساند و به جمع آوری اطلاعات مشغول می شود، ایران با سامانه پدافند هوایی بومی «سوم خرداد»، خط و نشان جدی برای مدرن ترین هواپیماهای رادارگریز آمریکایی کشید تاجایی که خبرگزاری روسی اسپوتنیک نوشت: سرنگونی پهپاد پیشرفته آمریکایی نشان می‌دهد ایرانی‌ها نوعی موشک فوق‌ افسانه‌ای در اختیار دارند که می‌تواند افسانه‌های آمریکایی‌ها را بر باد دهد.»

پی نوشت:
1.   thenewpress.com
 2. گزارش «لیرن آنتبی» برای اندیشکده مطالعات امنیت ملی رژیم صهیونیستی
3. birmingham.ac.uk
4. theguardian.com
5. گزارش «لیرن آنتبی» برای اندیشکده مطالعات امنیت ملی رژیم صهیونیستی

حسین بردبار
روزنامه‌نگار

زمانی که داریوش مهرجویی در اوایل دهه 60 اثر ماندگار خود با نام اجاره نشین ها را ساخت و به مشکلات مستاجران در آن دوران پرداخت، تصور نمی کرد که اواخر دهه 90 نیز معضل اجاره نشینی همچنان برقرار باشد. هرچه گرمای این روزهای سال افزایش می یابد، حرارت بازار اجاره خانه و تب و تاب مستاجران بیچاره ای که باید سرمایه ای چند برابری برای تهیه یک سرپناه جورکنند ، نیز بیشتر می شود، بازاری که از حدود یک سال گذشته روندی صعودی به خود گرفته است و هنوز بنای توقف ندارد. البته قیمت ها در نقاط شمالی پایتخت نجومی است و آه از نهاد هر مستاجری برمی آورد هرچند که در جنوب تهران نیز قیمت‌ها نسبت به سال گذشته دریک بازه زمانی کمتر از یک‌سال طبق گفته برخی از بنگاه داران تا 2 برابر افزایش داشته است. مشاهدات خبرنگاران خراسان از مشهد نیز حاکی از افزایش شدید اجاره بهاست که در این گزارش نگاهی به آن‌ها می اندازیم:
اجاره 5/5 میلیونی با 80 میلیون پول پیش در برج !
تهیه گزارش را از شمالی ترین نقاط پایتخت شروع می کنیم؛ بالای میدان بهرود در کوی فراز سعادت آباد، این‌جا رهن کامل یک آپارتمان کلید نخورده در یک برج  نوساز با متراژ 58 متر و فول امکانات (پارکینگ، انباری و آسانسور) 250 میلیون تومان تمام می شود. قیمتی که در جنوب تهران می توان با آن یک واحد آپارتمانی درهمین حدود متراژ ولی چندسال ساخت خریداری کرد! اگر نخواهید رهن کامل کنید یا این میزان پول کنار گذاشته نداشته باشید نرخ های اجاره هم نجومی است.مثلا به گفته متصدی معاملات املاک این محله نرخ اجاره یک واحد دوخواب 80 متری در طبقه پنجم یک برج با 80 میلیون تومان ودیعه، 5/5 میلیون تومان است اگر درهمین برج بخواهید واحد یک خواب اجاره کنید علاوه بر 80 میلیون تومان ودیعه باید 5/4 میلیون تومان اجاره بها در ماه بپردازید! مخ هر کارمند یا کارگری سوت می کشد! هرچند که این نرخ ها برای برخی از مابهتران رقمی نیست!
اجاره برج های محله اوین نیز مشابه همین ارقام است، مثلا اجاره یک آپارتمان 70 متری ، 230میلیون تومان رهن کامل است.
یک واحد 58متری هم با 40 میلیون تومان پول پیش و 4 میلیون تومان درماه اجاره داده می شود.اجاره واحدهای آپارتمانی در شهرک آتی ساز تهران بالای اتوبان چمران نیز همین ارقام است: 75 متر یک خواب، 40 میلیون پیش و 4میلیون تومان اجاره ماهانه.

تفاوت 2 میلیونی کمی پایین تر!
از این ارقام سرسام آور می گذریم و مقداری به محلات پایین تر مراجعه می کنیم. خیابان سهروردی جنوبی در بافت تجاری و اداری مرکز تهران ، این‌جا اگر 40 میلیون تومان پول پیش داشته باشی، برای اجاره یک آپارتمان حدود 60 متری فول امکانات باید ماهانه 2 میلیون تومان اجاره بپردازید.
البته متراژ بالاتر گران تر است مثلا در همان حوالی در خیابان بهار شیراز با 40 میلیون تومان پول پیش باید برای اجاره معادل 3 میلیون تومان درماه بپردازید یا اجاره یک واحد 78 متری فاقد آسانسور اما دارای پارکینگ در خیابان سلیمان خاطر با 35 میلیون تومان ودیعه ؛ 3میلیون و 200 هزار تومان درماه تمام می شود.
.از متصدی املاک خیابان سهروردی جنوبی می پرسم که دلیل این نرخ های بالا چیست، می گوید که اینجا بافت اداری و تجاری تهران است و برخی از افراد می خواهند محل کار و سکونتشان نزدیک باشد بنابراین این‌جا نرخ های اجاره بالا است.

هنوز فصل مدارس است!
ازمتصدی یکی از بنگاه های معاملات املاک درباره این که تکلیف این گرانی در آینده چه می شود، می پرسم ؛می گوید: هنوز فصل مدارس است و خانواده ها درگیر امتحانات بچه هایشان هستند، چند روز دیگر که امتحانات تمام شود و گرمای تابستان بیاید، این‌جا شلوغ تر می شود و احتمالا قیمت‌ها هم افزایش پیدامی کند.
به حرکت به سمت جنوب در پایتخت ادامه می دهیم و به خیابان بهار جنوبی می رسیم.
این‌جا قیمت‌ها مقداری پایین تر است. مثلا اجاره یک واحد 65 متری در خیابان بهار جنوبی با پارکینگ و آسانسور در طبقه پنجم یک مجتمع معادل 150 میلیون تومان رهن کامل یا 100 میلیون تومان ودیعه با 5/1 میلیون تومان اجاره ماهیانه است.مقداری پایین تر بیایید ارزان‌تر هم می شود ، کرایه یک آپارتمان 50 متری با 15سال ساخت فاقد پارکینگ و آسانسور در حاشیه خیابان انقلاب نرسیده به پل چوبی با 30 میلیون تومان ودیعه 5/1 میلیون تومان درماه است.

رهن آپارتمان، متری یک میلیون تومان
اما محلات مناطق جنوبی تهران نرخ های معقول تری دارند هرچند که بازهم بالا ست اما نجومی نیست و به نظر می رسد مقداری نظام مند است. مثلا در انتهای خیابان قلعه مرغی در منطقه 17 تهران یا محله جوادیه در همان نزدیکی رهن آپارتمان متری یک میلیون تا یک میلیون و 200هزار تومان است، مثلا رهن کامل یک واحد 100 متری فاقد پارکینگ معادل 100 میلیون تومان تمام می شود یا اجاره یک واحد دوخوابه دارای پارکینگ 65 متری، 20 میلیون تومان ودیعه و یک میلیون و 800 هزارتومان ماهیانه است.
مقداری بالاتر در خیابان خیام جنوبی در جنوب بازار تهران نیز تقریبا همین قیمت‌ها حاکم است.مثلا یک واحد 60 متری دراین منطقه با 20 میلیون تومان ودیعه و یک میلیون و 200 هزارتومان اجاره داده می شود.

تمایل اجاره نشین ها به تمدید قرارداد
وضعیت اجاره بها در مشهد نیز سر به فلک کشیده است. اجاره بها و رهن در برخی مناطق از جمله مناطق بالاشهر مشهد تا 2 برابر هم افزایش داشته است.
 این افزایش به گونه ای است که مستاجران حاضر هستند با افزایش اجاره بها، محل اجاره را تمدید کنند. طبیعتا اجاره بهای تمدیدی با افزایش کمتری مواجه است.
 یکی از مشاوران املاک در بولوار شهید رستمی که جزو مناطق پایین شهر مشهد است می گوید: و امسال اجاره ها به قدری بالا رفته که مستاجران تمدید قرار داد با مالک قبلی را به نفع خودشان می دانند و سعی می کنند به هر طریقی شده اجاره نامه شان را تمدید کنند چون اکثر مردم به این نتیجه رسیده اند جابه جایی محل سکونت در وضعیت تورم های امروز و بالارفتن بی قانون و قاعده اجاره ها به نفع‌شان نیست.»
نگاهی به قیمت‌های اجاره بها در مناطق نسبتا رو به بالای شهر نیز افزایش قیمت‌ها را نشان می دهد. در بولوار پیروزی مشهد، مشاور املاک می گوید:« یک نمونه خانه اجاره ای 200 متری داریم که قیمت رهن آن 250 میلیون تومان است البته یک واحد 110 متری را می توانید با مبلغ 100 میلیون رهن و هر ماه 800 هزار تومان اجاره کنید.» در منطقه بالاشهر هاشمیه نیز یک واحد 80 متری قدیمی ساز با 10 میلیون رهن و ماهی یک میلیون و 200 هزار تومان اجاره قابل معامله است.

فرمول  دولت برای نجات مستاجران چیست؟
عباس فرهادیه، مدیرکل دفتر برنامه ریزی و اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی در گفت وگو با خبرنگار مهر درباره تعیین سقف اجاره بها اظهارکرد: آن‌چه قرار است در کمیته تعیین سقف اجاره بها اعلام کنیم، یک شاخص است مانند همان اتفاقی که در پایان هر سال برای تعیین حداقل حقوق و دستمزد کارگران می‌افتد و شورای عالی حقوق و دستمزد یک شاخص را برای کارفرمایان تعیین می‌کند بدیهی است بسیاری از کارگران با ارقامی پایین‌تر از حداقل دستمزد تعیین شده از سوی این شورای عالی با کارفرما قرارداد می‌بندند و تعدادی هم با ارقامی بالاتر از حداقل دستمزد تعیین شده؛ اما این شاخص، یک معیار (Guide Line) به مردم می‌دهد که بدانند دامنه نرخ مصوب چه رقمی است.
وی ادامه داد: درباره مسکن هم همین گونه است ما قرار است در این کمیته دامنه نرخ انتظاری را تعیین کنیم در حالی که اکنون چنین دامنه مصوبی برای اجاره بها وجود ندارد و برخی می‌گویند ازآنجایی که قیمت مسکن دوبرابر شده، باید اجاره بها هم دو برابر شود. درصورتی که چنین چیزی درست نیست و در هیچ سالی این تناظر یک به یک میان قیمت مسکن و اجاره بها اتفاق نیفتاده است.
ما این آمار را در ۲۰ سال اخیر رصد کرده‌ایم و به این نتیجه رسیده‌ایم که این تناظر میان قیمت مسکن و اجاره بها وجود نداشته است.

تعیین دستوری اجاره بها جواب نمی‌دهد
مدیرکل دفتر برنامه ریزی و اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی افزود: این‌که  در این کمیته، به صورت دستوری میزان افزایش اجاره بها را تعیین کنیم، جواب نمی‌دهد. اما در تیم ۹ نفره ای که قرار است دامنه قیمتی اجاره بها را تعیین کنند، هم سمت موجر را می‌بینند و هم مستأجر را؛ تصور ما بر این است که اگر حکم اعضای این کمیته را نهاد ریاست جمهوری بر اساس اصل ۱۳۸ قانون اساسی یا بر اساس مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا بدهد، یک ریل گذاری برای بخش اجاره خواهد بود.
به گفته فرهادیه، این کمیته ۹ نفره تعیین اجاره بها هر سال مانند شورای عالی کار که برای تعیین حقوق و دستمزد تشکیل می‌شود، تشکیل خواهد شد و محدوده قیمتی تعیین شده توسط آن، یک معیار برای موجر و مستأجر خواهد بود.وی ادامه داد: قطعاً نمی‌توانیم کنترل تنبیهی کنیم اما تشویق مالیاتی برای موجران را در دستور کار قرار خواهیم داد.

واحدهای زیر ۱۵۰ متر از مالیات اجاره بها معافند
فرهادیه یادآور شد: اکنون واحدهای زیر ۱۵۰ متر مربع از مالیات معاف هستند؛ اگر فردی هم ۳ واحد ۶۰ یا ۷۰ متری داشته باشد، واحد سوم از معافیت مالیاتی خارج خواهد شد.وی تأکید کرد: هنوز در این زمینه به جمع بندی نرسیده‌ایم اما احتمالاً از مشوق‌های مالیاتی بیشتر استفاده خواهیم کرد. قرار نیست سقف اجاره به صورت دستوری تعیین شود بلکه شاخصی به مردم می‌دهیم تا بازار اجاره مسکن از آشفتگی خارج شود چون اکنون مستأجر خواهان افزایش ۱۰ درصدی اجاره بهاست و موجر خواهان افزایش ۸۰ درصدی؛ اما هیچ‌یک درست نمی‌گویند و هر دو اشتباه می‌کنند.

سرنوشت ۲ پایه مالیاتی «عایدی مسکن» و «خانه های خالی» به کجا انجامید؟
مدیرکل دفتر برنامه ریزی و اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی اظهار کرد: معتقدم اجرای همزمان مالیات بر عایدی مسکن و مالیات بر خانه‌های خالی نیز در کنترل بازار مسکن مؤثر است.وی درباره سرنوشت این دو پایه مالیاتی گفت: سازمان امور مالیاتی در حال جمع بندی لایحه مالیات بر عایدی مسکن است، آن را آماده کرده و به دولت ارسال خواهد کرد. درباره مالیات بر خانه‌های خالی نیز که نیازمند ایجاد سامانه ملی املاک و اسکان است، من شخصاً در حال پیگیری برای راه اندازی این سامانه هستم که نهایی شود.

بازار مسکن منتظر سیاست‌های جدید درباره اجاره بها
در هر صورت می توان گفت که هرچند کنترل قیمت‌های اجاره بها درکلان‌شهرهایی مثل تهران تابع قوانین بازار است و به صورت دستوری امکان پذیر نیست اما دولت می تواند با فراهم کردن بسترها و ساختارهایی مثل مالیات بر عایدی سرمایه و مالیات بر خانه های خالی و مالیات‌های پلکانی بر اجاره بها ، امکان سودجویی برخی از افراد و سوداگران را کاهش دهد و از سوی دیگر با درنظر گرفتن سیاست‌های حمایتی در تولید و ساخت و عرضه مسکن فضا را برای کاهش قیمت مهیا و درنتیجه شرایط را برای مستاجران و افراد فاقد مسکن آرام تر و باثبات تر کند.

 

غفوریان - وقتی از مسیر زاهدان  به سمت شهر زابل می روی، به ویژه زمانی که گرد وخاک، دامنه دید را محدود می کند، حسرت آن روزهای پر آب تالاب زیبای هامون روح و روان‌ات را آزار می دهد. وقتی به شهر زابل می رسی، اگر مهمان باشی حتما خواهی دید که میزبان با آب وجارو به جان گردوخاک های ناخوانده حیاط خانه اش افتاده است. مردم محلی حالا ورد زبان شان شده که 20 سال است هامون با ما قهر است. قطع حقابه از رودخانه های مرزی توسط همسایه شرقی، هامون را به این حال و روز انداخته است.
اما هامون یعنی یکی از مهم‌ترین تالاب های جهان، حالا بلای دیگری به جانش افتاده است؛ درد امروز هامون «خاک دزدی» از سفره اوست. هامون زیبا که برای این  سرزمین تاریخ و تمدن ساخته است، حالا آن قدر نحیف است که خاکش را هم به یغما می برند.
برای اطلاع بیشتر با یک مطلع محلی تماس می گیرم. حرف هایش با غمی نهفته همراه است: «چندین میلیارد خاک از سطح هامون را دزدیده و فروخته اند که  برخی دستگاه ها هم درآن دخیل هستند. امسال که باران نسبتا خوب بود، حدود 35 درصد از تالاب را پر کرد که به مرور خشک شد و اکنون خاک هامون مرطوب است و آماده برای کار و مصالح ساختمانی. این خاک به دلیل غنی بودن برای گلخانه هم استفاده می شود که به شهرهایی مثل بیرجند می فرستند. در کل مجموعه تالاب هامون منطقه حفاظت شده و هر گونه بهره برداری حتی به اندازه  یک متر از آن بدون‌مجوز تخلف است. اما در برخی قسمت های آن به ویژه در منطقه «نیمروز» آن قدر برداشت کرده اند که چاله های عمیق درست شده است. متاسفانه این حفاری ها در منطقه حیات وحش صورت گرفته که هم باعث ‌ تخریب تالاب شده و هم به زیستگاه جانوران ضرر زده است. »
سال قبل همین مواقع بود که سرپرست اداره حفاظت محیط زیست زابل از دستگیری تعدادی برداشت کننده غیرمجاز خاک از تالاب خبرداده بود، اما ظاهرا در این مدت اقدامات لازم حقوقی و نظارت ها درباره این موضوع کافی نبوده و نتوانسته دست های آشکار و پنهان این خاک دزدی را قطع کند.
در مقابل خاک دزدها می ایستیم
به طور قطع مسئولان مرتبط در استان سیستان و بلوچستان درباره این چالش زیست محیطی باید پاسخ گو باشند و اولین سوال را باید از مدیرکل محیط زیست پرسید. پورمردان هم دلش پر است از ناگفته ها درباره ماجرای خاک دزدی: «شکواییه ای به صورت رسمی در دادگاه به ثبت رسانده ایم و با تمام قوا و تا لحظه رسیدن به نتیجه مطلوب و مطالبه حق و حقوق شهروندان از آن کوتاه نخواهیم آمد.»
قوطی کبریت در یک گودال بزرگ
وقتی از آقای پورمردان درباره این حفاری ها و میزان آن پرسیده می شود،  شبیه سازی او از آن چه دیده، از فاجعه ای بزرگ حکایت دارد: «چاله های حفر شده به حدی بزرگ بود که اگر با یک خودروی شاسی بلند غول پیکر وارد آن بشوید گویی قوطی کبریت داخل گودال افتاده است.»
خاک دزدی برای چه؟
پورمردان که درددل هایش را با عصر هامون درمیان گذاشته، می گوید: «افراد متخلف به جای این که شن و ماسه را از مراکز و معادن شن دارای مجوز با نرخ مصوب بخرند، آن را از دل هامون به سرقت می برند و به هر قیمتی که بفروشند سود خالص نصیب شان می شود و طبق برآورد اولیه انجام شده چندین میلیارد تومان از همین راه مال نامشروع کسب کرده‌اند.»
دست های پنهان اما با نفوذ
جست و جودرباره ماجرای خاک دزدی از هامون، ذهنم را به پیگیری های یک خبرنگار با سابقه در زاهدان که سال هاست او را می‌شناسم هدایت می کند. او می گوید: «با توجه به فیلم ها و عکس هایی که از این خاک دزدی ها به دستم رسیده است، بعید است که این اقدام، کار افراد معمولی باشد و به نظر می رسد افراد دارای نفوذ و راه بلد در این ماجرا دست دارند.» این خبرنگار مطلع البته از برخی دستگاه ها نام می برد و معتقد است آن ها قطعا در این خاک دزدی ها دخیل هستند اما من در گزارش فعلا از ذکر نام آن ها خودداری می کنم تا ببینیم در آینده چه می شود.
ای کاش مسئولان قضایی و نهادهای نظارتی هرچه زودتر به ماجرا ورود کنند و حالا  که هامون برای مردم عزیز سیستان وبلوچستان آب ندارد، اجازه ندهند برای سودجویان خاک داشته باشد...
 

نکته

 انتظار از  قانون جدید حفاظت از خاک
موضوع خاک دزدی که پیش از این درباره صادرات غیرمجاز خاک های جزایر جنوبی به خارج رسانه ای شد، حالا درباره تالاب هامون به نوعی دیگر مطرح شده است. اکنون انتظار می رود با ابلاغ قانون حفاظت از خاک که 25خرداد(هفته قبل) توسط رئیس جمهور ابلاغ شد، زمینه مقابله جدی با سودجویان برای نهادهای مسئول بیش از گذشته فراهم شود.