نابودی میراث مکتوب ایران در پستوی خانهها!
ماجرای موریانه زدگی نسخ خطی باارزش در شاهرود چه بود؟
موریانه زدگی تعدادی از نسخ خطی باارزش در شاهرود بار دیگر خطری را که در کمین میراث مکتوب ایران در گنجهها و پستوهای خانههای شخصی است، یادآور شد؛ آیا گوشی برای شنیدن وجود دارد؟
به گزارش تسنیم «موریانه تعدادی ازکتابهای باارزش تاریخی و نسخ خطی در شاهرود را نابود کرد»؛ این خبری است که در روزهای گذشته در رسانهها منتشرشده و نگرانیهایی را ایجاد کرده است، برخی آن را متوجه کتابخانه میراث فرهنگی دانسته و برخی آن را متعلق به یک مجموعه شخصی دانستهاند؛ پیگیریها نشان میدهد که این کتابها در یک مجموعه شخصی در خانه یکی از شهروندان شاهرود نگهداری میشده است و ارتباطی با اداره میراث فرهنگی استان سمنان ندارد.ماجرای پیشآمده برای نسخههای خطی در شاهرود، نکتهای در بطن خود پنهان دارد و آن خطری است که در کمین میراث مکتوب ایران و زبان فارسی در سراسر کشور نهفته است. شرایط نگهداری از نسخههای خطی در ایران باوجود تلاشهایی که سازمانها و مراکز مختلف در سالهای اخیر انجام دادهاند، چندان مطلوب نیست. این شرایط مربوط به نسخههایی است که شناساییشدهاند؛ هنوز بسیاری از نسخههای خطی هستند که در پستو و گنجه خانهها نگهداری میشوند و صاحبان آنها به دلایل مختلف ازجمله عدم آگاهی و اطلاعات کافی، حاضر نیستند که نگهداری از این میراث نیاکان را به سازمانی بسپارند. به گفته کارشناسان؛ هنوز تعداد مشخصی از نسخههای خطی موجود در ایران بهصورت دقیق و شفاف در دست نیست، اما آنچه در این زمینه واضح است، شرایط نامساعد و نامطلوبی است که حیات برخی از این نسخهها را تهدید میکند؛ این در حالی است که هریک از این نسخهها، خوشهای از خرمن تمدن بزرگ ایران اسلامی است که از سرد و گرم روزگار و فراز و نشیب تاریخ به دست ما رسیده است.
این نکته حتی در برخی کتابخانهها نیز مشهود است و تلاش چندانی برای حفظ این نسخهها در کتابخانهها نیز انجام نمیشود. در سالهای اخیر بسیاری از نسخههای خطی فارسی در ایران و سایر نقاط جهان به کوشش محققان و نسخهشناسان ایرانی فهرستنویسی و دیجیتالی شدهاند، اما آیا این تلاشها کافی بوده؟ آیا متولی مشخصی برای حفظ و نگهداری نسخ خطی در کشور وجود دارد؟ چه نهاد یا سازمانی باید نسخه خطی ایران را حفظ کند؟
لزوم ورود جدیتر میراث فرهنگی به حفظ نسخههای خطی
حجتالاسلاموالمسلمین مصطفی درایتی نسخهشناس و مؤلف مجموعه فهارس نسخههای خطی ایران در این زمینه به تسنیم میگوید: در پاسخ به این پرسش که چه کسی متولی میراث گذشته است، باید گفت که طبیعتاً سازمان میراث فرهنگی این مقوله را چندان در برنامههای خود قرار نداده است، آنچه در اساسنامه کتابخانه ملی دیده میشود، این است که ظاهراً این وظیفه برعهده این سازمان قرار دادهشده است.
وی ادامه میدهد: بااینحال در همه دورههای مدیریتی، کتابخانه ملی به مسئله میراث مکتوب بهعنوان نسخههای خطی در ایران چه درزمینه نگهداری و چه درزمینه دیجیتالی کردن اطلاعات چندان فعال نبوده است. ازاینرو آسیب زیادی به این حوزه واردشده است، هر کاری هم در حوزه ملی صورت گرفته، خارج از کتابخانه ملی و توسط نسخهشناسان و علاقهمندان به این حوزه بوده است. اگر این فعالیت بهصورت جدی در کتابخانه ملی شکل بگیرد، در سایر کتابخانههای کشور نیز دنبال میشود. امیدوارم مسئولان کتابخانه ملی، نگاه ملی را به همه اسناد خطی گسترش دهند، اگر قرار است، پشتیبانی مالی ایجاد شود تلاش کنند تا انجام شود.
نسخه شناسان انگشتشمار درسازمانهای مسئول
وی ادامه داد: متأسفانه در ساختار سازمان اسناد و کتابخانه ملی، تعداد کارشناسان حوزه میراث مکتوب ایران نسبت به کارشناسان حوزه کتابهای چاپی کمتر است، در حوزه معاونت نیز معاونت مجزایی برای حوزه خطی وجود ندارد و معاونت هر دو حوزه مشترک است و این موضوع خود از اهمیت حوزه مخطوطات در این کتابخانه کاسته است. اگر این تمرکز در کتابخانه ملی شکل گیرد و مشخص شود که نهاد متولی در حوزه نسخههای خطی در کل ایران، کتابخانه ملی است، میتوان به مشکلات و مصائب این حوزه توجه بیشتری نشان داد. امیدوارم مسئولان به ماجراهایی ازایندست که نسخههای خطی باارزش نابود میشوند، توجه بیشتری نشان دهند.
مجموعه داران هم پایکار بیایند
درایتی ادامه میدهد: نهاد متولی راهکارهای خاصی را در نظر بگیرد که صاحبان مجموعههای شخصی تشویق شوند به این که این نسخهها را یا واگذار کنند، یا دیجیتال کنند، با هزینه محدود بازسازی، ترمیم و مرمت کنند، با زدودن نگرانیهایی که دارندگان نسخههای خطی ممکن است، داشته باشند، میتوان از نابودی این نسخهها ممانعت کرد.نباید اجازه دهیم جزئی از تاریخ ایران از بین برود.
ارسال دیدگاه
ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
مدیرعامل صندوق اعتباری هنر از بازنشستگی ۲ هزار و ۳۰۰ بیمه شده صندوق اعتباری هنر خبر داد و گفت: تاکنون ۶۲ هزار نفر از اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه از سوی صندوق به سازمان تأمین اجتماعی معرفی شده اند.
نمایشنامه خوانی «اسب قاتلین» به کارگردانی محسن علی نژاد روز سهشنبه ۲۲ خرداد ساعت ۱۸ در تالار مشاهیر تئاتر شهر برگزار می شود.
تازهترین اثر از پروژه «تار و تاریخ» به نام «دیوانه» با آهنگسازیِ میدیا فرج نژاد در توس و در محل بنای تاریخی «هارونیه» ضبط شده است.
یوزف وینکلر و رادکا دنمارکوا بهعنوان برندگان جایزه فرانتس کافکا اتریش ۲۰۲۴ معرفی شدند.به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از سایت جایزه فرانتس کافکا، برای اولین بار پس از ۲۳ سال، این جایزه که یکی از مهمترین جوایز ادبی این کشور است، دوباره در ژوئن ۲۰۲۴ اعطا میشود. امسال این جایزه در دو بخش اهدا میشود و علاوه بر جایزه سنتی فرانتس کافکا اتریش، جایزه کتاب اودرادک نیز به آن افزوده شده است.
