جانشینان ناکام «خندوانه»
در طول یک سال و 8 ماهی که از پایان «خندوانه» میگذرد، دو برنامه «سیدخندان» و «هموطنز» با پیروی از الگوی آن تولید و پخش شدند
کمتر از یک سال پس از پایان برنامه «خندوانه»، تلویزیون سراغ تولید کپیهای این برنامه رفت تا جای خالی آن را پر کند. «سیدخندان» به عنوان اولین کپی «خندوانه» از فروردین 1402 روی آنتن رفت و آبان سال گذشته نیز به فصل دوم رسید. اول فروردین امسال نیز نوبت به پخش دومین کپی «خندوانه» یعنی برنامه «هموطنز» رسید. این برنامه نیز که از تولیدات مرکز سیمرغ است، از شبکه2 روی آنتن رفت. پس از «خندوانه»، استندآپ کمدی و پانتومیم در تلویزیون محبوب شد و مسابقاتی مانند «بگو بخند» و «پانتولیگ» ساخته شدند. بعضی بازیها و ایدههای برنامه نیز به اشکال مختلف در برنامهها استفاده شد اما دو برنامه «سید خندان» و «هموطنز» از نظر بصری و ساختار، کپی کامل «خندوانه» به حساب میآیند و جانشینان این برنامه هستند.
سیدخندان
طراحی دکور: برنامه «سیدخندان» از نظر بصری شباهت فراوانی به «خندوانه» داشت و این موضوع کاملا به چشم مخاطب می آمد. طراحی دکور و استفاده از رنگهای شاد و متنوع در آن، نوع چینش تماشاگران حاضر در استودیو، نشستن مجری میان تماشاگران و حتی لوگوی برنامه همه و همه کپی واضحی از برنامه «خندوانه» بود.
ساختار و محتوا: نه تنها از نظر بصری، بلکه محتوا و ساختار «سیدخندان» نیز کپی «خندوانه» بود. هدف این برنامه نیز خنداندن مخاطب و تولید برنامهای شاد و مفرح بود. اجرای استندآپ کمدی، گزارشهای میدانی و بازی با تماشاگران از بخشهای مشترک «سیدخندان» و «خندوانه» بود. این برنامه نیز مانند «خندوانه» یک بخش نمایشی دارد. در این بخش یک کمدین وارد استودیو میشود و به واسطه خرابکاریهایش، دردسرهایی که ایجاد میکند و دخالت در روند برنامه، چالشهایی را به وجود میآورد و با مجری برنامه کل کل میکند. در «خندوانه» نیما شعباننژاد در نقش کاراکترهای مختلف این مسئولیت را برعهده داشت. آیتم گفتوگو با مردم و گزارشهای میدانی «سیدخندان» نیز به سبک گزارشهای «خندوانه» انجام میشد.
تعامل با تماشاگران: حضور تماشاگران در استودیو به عنوان جزئی از برنامه، نه صرفا تماشاچی آن چه در برنامه میگذرد، سنتی بود که «خندوانه» بنا نهاد و در کپیهایش نیز ادامه پیدا کرد. در «سیدخندان» نیز مانند «خندوانه»، محمدرضا شهبازی با تماشاگران حال و احوال میکند و حتی شیوه احوال پرسی او، پرسیدن سوال «حالمون چطوره» و پاسخ یکصدای تماشاگران «خوبِ خوب» نیز به سبک «خندوانه» انجام میشود. گفتوگو با تماشاگران، بازی با آنها و نوع تعامل شهبازی با حضار نیز مانند تعامل «خندوانه» بود.
هموطنز
طراحی دکور: با نگاهی گذرا به دکور برنامه «هموطنز»، شباهتهای آن با «خندوانه» کاملا به چشم میآید. استفاده از نورهای رنگارنگ، طاق و پرده قرمز رنگی که کمدینها یا خواننده مقابل آن میایستند و اجرا میکنند، یادآور دکور «خندوانه» است. محل گفتوگوی کامران تفتی با مهمان نیز دقیقا مانند این برنامه طراحی شده است. تفتی و مهمان «هموطنز» روی دایره قرمز رنگی که در مرکز استودیو جایگذاری شده مینشینند. چینش تماشاگران نیز طوری است که چهره آنها در پس زمینه تصویر مجری و مهمان دیده میشود.
ساختار و محتوا: ساختار «هموطنز» نیز مانند «خندوانه» است. بخش اصلی برنامه گفتوگو با مهمان است و اجرای استندآپ و موسیقی نیز جزو بخشهای «هموطنز» است. در قسمتهای اخیر برنامه دو شخصیت عروسکی نیز در برنامه حضور داشتند! در قسمت 17، یک نمایش عروسکی اجرا شد و کامران تفتی با کاراکتر آن صحبت کرد. در قسمت 18 «هموطنز» نیز یک شخصیت عروسکی پیرمرد به سبک «جناب خان» در میان تماشاگران حضور پیدا کرد و تفتی درباره سبزوار که موضوع برنامه بود، گفتوگویی با او داشت. در این برنامه نیز یک کمدین بدون هماهنگی وارد استودیو میشود و با کامران تفتی بحث می کند و چالشهایی دارد. مهمترین تفاوت «هموطنز» و «خندوانه» در محتوا این است که در هر قسمت یک شهر ایران محوریت برنامه است و همه مهمانان برنامه متعلق به آن شهر و منطقه هستند.
تعامل با تماشاگران: کامران تفتی در شروع «هموطنز» مانند رامبد جوان، تماشاگران را برای تشویق پرشور با خود همراه میکند. سبک اجرای این بازیگر بیشباهت به رامبد جوان نیست، او سعی میکند مانند جوان شاد و پرانرژی وارد برنامه شود و هیجان فراوانش را به تماشاگران منتقل کند.
تکرار فرمول «خندوانه» جواب میدهد؟
برنامه «خندوانه» به مرور زمان موفق شد تبدیل به یک «برند» شود و جای خود را میان مخاطبان باز کند. مهمترین برگ برنده این برنامه استفاده از الگوی جدید برنامهسازی و ایدههای خلاقانه بود. بسیاری اوقات خود «خندوانه» هم در معرض تکراری شدن قرار میگرفت و نیاز به رو کردن برگ برنده جدید بود، بنابراین طبیعتا استفاده از ساختار و چارچوب «خندوانه» در برنامههایی که با تغییراتی جزئی، به نوعی کپی آن محسوب میشوند، نمیتواند برای مخاطب جذاب باشد. در نتیجه، در غیبت «خندوانه» برنامههایی مانند «سیدخندان» و «هموطنز» نمیتوانند جای آن را پر کنند. این دو برنامه از نظر جریانسازی و جذب مخاطب هرگز با «خندوانه» قابل مقایسه نیستند و مخاطب گستردهای را جذب نکردهاند.