مرور مهم ترین رخدادهای اجتماعی سال
مصطفی عبدالهی – امروز، گزارش صفحه اجتماعی شماره ماقبل آخر روزنامه خراسان در سال 1401 را به مرور موضوعات خبری امسال در حوزه های اجتماعی،علمی و زیست محیطی اختصاص داده ایم؛ اقدامات و اتفاقاتی که مرورشان هم امیدبخش است و خوشحال کننده، هم غم انگیز و همراه با افسوس.
کلان آب رسانی گسترده، کم لطفی به جوانی جمعیت
ابلاغ سیاست های کلی تامین اجتماعی توسط رهبر معظم انقلاب و دستور اخیر ایشان به مسئولان نظام برای اصلاح قانون سربازی، دو اتفاق مهم در سال 1401 بود و دولت و مجلس هم عملکردهای متعددی داشتند که برخی مثبت و برخی منفی بوده است.از اقدامات شاخص دولت می توان به اجرای طرح های آب رسانی خوزستان، سیستان و بلوچستان، کردستان، همدان، طرح انتقال آب به فلات مرکزی، افزایش تعداد آب شیرین کن ها و همچنین استفاده از آب های ژرف اشاره کرد. مجلس هم با تصویب قوانینی مانند «نوسازی قانون 90 ساله اتباع» و «بیمه کارگران ساختمانی» گام بلندی برای حل مشکلات این حوزه ها برداشت. سند خوردن دماوند به نام مردم و حل مشکل وقفی یا ملی بودن این میراث طبیعی را هم باید به این فهرست اضافه کرد. برگزاری اولین کنگره «بانوان تاثیرگذار» جهان در ایران هم از اقدامات دولت در پاسخ به اقدامات سیاسی درباره ایران در موضوع زنان بود که مسیرهای تازه ای را برای توسعه فعالیت ها باز کرد، هرچند که برخی بدسلیقگی ها و اظهارنظرها، سبب شد حواشی این کنگره هم کم نباشد. دولت با اجرای طرح مشاوره قبل و بعد از ازدواج نیز حرکت خوبی را برای کاهش آمار طلاق آغاز کرد؛ اما در مقابل، عملکرد ضعیف برخی دستگاه ها در اجرای قانون جوانی جمعیت، انتقادهایی به همراه داشت. ماجرای حقوق و دستمزدها در سال 1401 هم اگرچه در نهایت نظر کارمندان و بازنشستگان کشوری، لشکری و تامین اجتماعی را تا حدودی تامین کرد اما حاشیه هایی هم به همراه داشت؛ از استعفای حجت ا... عبدالملکی، کشمکش دولت و مجلس بر سر درصد افزایش ها و 6 ماه تاخیر در پرداخت افزایش حقوق های سال جدید.
علم و فناوری از پرتاب خیام تا تغییرات کنکور
از مهم ترین اتفاقات 1401 در حوزه علم و فناوری، استعفای دکتر ستاری از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و انتصاب دکتر دهقانی فیروزآبادی بود . در کنار آن، کارنامه محققان و پژوهشگران ایرانی شیرینی های بسیاری برایمان داشت. در کنار رونمایی از سومین سند ملی فناوری نانو، ماهواره خیام، فارغ از حواشی مربوط به پرتابگر و کشور پرتاب کننده، به عنوان اولین ماهواره ایرانی در مدار 500 کیلومتری زمین قرار گرفت و رونمایی از ماهواره های جدید ناهید 2 و طلوع3 نیز دو دستاورد دیگر صنعت فضایی ما بود. جهش هفت پله ای در شاخص جهانی نوآوری، ارتقای یک پله ای در سهم از تولید علم، درخشش 12 محقق ایرانی در سال 2022 و رسیدن به سهم 3 درصدی از دانشگاه های برتر جهان، دیگر دستاوردهای 1401 ما در عرصه علمی بود. البته اتفاق مهم تصویب و اجرای تغییرات کنکور را هم نباید از قلم بیندازیم که البته همچنان برخی از نمایندگان مجلس با آن مخالف و به دنبال اصلاح آن هستند.
محیط زیست احیای دریاچه و اشک برای «پیروز»
نگاهی به اتفاقات و موضوعات محیط زیستی سال 1401 هم قصه هایی را روایت می کند که تلخی هایش بیشتر از شیرینی های آن است. دولت با تکمیل تونل انتقال آب به دریاچه ارومیه، امید به احیای این دریاچه را زنده کرد و با اجرای طرح آزادسازی سواحل و همچنین جلوگیری از احداث پتروشیمی میانکاله، دو اتفاق محیط زیستی خوب دیگر را رقم زد. همچنین تقویت دیپلماسی منطقه ای برای حل مشکل ریزگردها با دعوت از 11 کشور منطقه در اجلاسیه تهران و رایزنی با ترکیه و افغانستان برای جلوگیری از سدسازی ها و تامین حقابه هیرمند را می توان از اقدامات خوب دولت برشمرد. با این حال هنوز نه به پایبندی طالبان به توافقات اطمینان خاطر داریم و نه به توقف یکه تازی ترک ها برای تصاحب آب های روان منطقه. در داخل کشور هم موضوعاتی مانند سد «چم شیر» و تبعات سنگین احتمالی آن نگرانمان می کند.تلخ ترین اتفاق زیست محیطی 1401 برای همه ما، مرگ «پیروز» بود؛ بچه یوزی که به یک دغدغه محیط زیستی ملی تبدیل شده بود اما پیروز به دلیل عارضه کلیوی تلف شد و همه ما را غصه دار کرد.
سلامت شاهکارهای علمی، دغدغه های دارویی
افتتاح بزرگ ترین مرکز درمانی کشور، دستیابی به دانش ساخت واکسن های mRNA و جهش علمی در درمان سرطان با ژن درمانی، از افتخارات سال 1401 بود. همچنین پوشش بیمه سلامت برای پنج میلیون فاقد بیمه و پوشش بیمه ای درمان ناباروری برای حمایت از 4 میلیون زوج نابارور، در کنار اجرای آزمایشی طرح «سلامت بخش» با هدف رایگان شدن بستری و درمان درسال 1401 محقق شد. امسال دولت قانون تعرفه گذاری پرستاری را هم اجرایی کرد که البته هنوز رضایت کامل جامعه پرستاری را جلب نکرده است. اجرای طرح دارویار هم اگرچه گام مهمی بود اما پشتیبانی ضعیف از آن مشکلات بسیاری را ایجاد کرد؛ از افزایش قیمت داروها بگیرید تا کمبود برخی اقلام دارویی و البته بحران دارویی با موج پاییزی آنفلوآنزا. این مشکلات سبب شد طرح استیضاح وزیر بهداشت جدی تر پیگیری شود، هرچند که کمیسیون بهداشت دوباره به وزیر مهلت داد.
فضای مجازی سال پر قصه و غصه اینترنت
در سال جاری اگرچه «رونمایی از سند راهبردی فضای مجازی»، خبر خوبی برای کشور بود اما حاشیه های «طرح صیانت» هم بسیاری را آزار داد و با وجود جلوگیری مجلس از تصویب آن، هنوز هم منتفی بودن یا نبودنش مشخص نیست. داستان تکراری گران کردن اینترنت هم، با رساندن تعرفه های اینترنت به سقف مصوب شروع و به افزایش تعرفه تلفن ثابت مخابرات ختم شد.مهم ترین اتفاق این حوزه هم با شروع پاییز و فیلتر شدن بسیاری از سرویس ها از جمله اینستاگرام و واتس اپ کلید خورد که حال و روز بسیاری از کسب و کارهای اینترنتی را پاییزی کرد.حمایت از پلتفرم های بومی اگرچه راهبرد خوبی برای کشور بود اما اجباری کردن کوچ کسب و کارها به این پلتفرم ها، به مذاق هیچ کسی خوش نیامد. طرح دیگر وزیر ارتباطات هم طبقاتی کردن اینترنت بود که به گفته کارشناسان تبعات سنگینی همچون رانت و شکاف دیجیتالی را به دنبال خواهد داشت، مانند افزایش میل به مهاجرت. البته موج واکنش ها به این موضوع، منجر به صدور دستور رئیس جمهور به کارگروه اقتصاد دیجیتال برای بررسی دقیق خسارات و تبعات فیلترینگ شده است و باید منتظر نتیجه آن بود.
جامعه نو شدن نگاه ها به کم حجاب ها
موضوع گشت ارشاد، امر به معروف «حجاب» و نهی از منکر «بدحجابی» هم داستان مفصلی داشت که حاشیه های آن با آغاز تابستان گرم داغ شد و در آخر شهریور و با فوت مهسا امینی به اوج رسید. فارغ از اتفاقات سیاسی این ماجرا، آن چه به عنوان یک تحول ضروری از سوی همه دغدغه مندان و دلسوزان مطرح شد، تغییر نگاه به مقوله حجاب و ساز و کار ترویج آن بود که با متوقف شدن گشت های ارشاد آغاز شد. تصریح رهبر معظم انقلاب بر متهم نکردن
بد حجاب ها، و تاکید شورای عالی انقلاب فرهنگی بر «هوشمندانه و واقع بینانه بودن مواجهه با بدحجابی» هم دو واکنش مهم در این زمینه بود. البته در این بین برخی مسئولان و نمایندگان مجلس هم پیشنهادهایی عجیب و غیرمنطقی را برای محروم کردن بدحجاب ها از خدمات عمومی مطرح کردند که اکثر آن ها تکذیب شد.
جامعه سریال تلخ مسمومیت دانش آموزان
اتفاق عجیب و نگران کننده دیگر 1401، ماجرای مسمومیت های سریالی دانش آموزان در مدارس نقاط مختلف کشور بود. این موضوع که سناریوهای مختلفی درباره آن مطرح شد، در نهایت نهادهای امنیتی و اطلاعاتی را وارد عمل کرد تا هرچند با کمی تاخیر، اما با جدیت پیگیر ماجرا شوند. خبرهای هفته گذشته سخنگوی فراجا هم حاکی از آن بود که در این زمینه ، 110 نفر از خاطیان دستگیر شده اند.
حادثه ریزش متروپل و خیزش سیلاب
فاجعه متروپل آبادان با بیش از 40 کشته، به یکی از تلخ ترین حوادث سال های اخیر تبدیل شد. البته دستور رهبر انقلاب برای «مجازات عبرت آموز» مسببان این حادثه، تلاش مسئولان را مضاعف کرد تا وعده تشدید اقدامات پیشگیرانه را بدهند؛ اما کم بودن امید به ثمربخش بودن این وعده ها، به دلیل تجربه های گذشته است، مثل ترک فعل هایی که در تدوین برنامه ملی سیلاب ها صورت گرفت و سبب شد سیل تابستان 1401 در 24 استان، بیش از 90 کشته بر جای بگذارد. تجربه تلخ دیگر، تخریب های گسترده زلزله های نه چندان شدید است که امسال هم مردم خوی را آواره کرد؛ هرچند که وزیر کشور دستور پیگیری و معرفی سازندگان ساختمان های تخریب شده به قوه قضاییه را داده تا شاید بتوان مانع از این تکرارهای تلخ شد.