امان از غذاهای تکراری

همه می‌دانیم که وقتی فضانوردی برای مدت طولانی در ایستگاه فضایی حضور دارد؛ دسترسی‌اش به غذاهای تازه و خوشمزه‌ای که برای جسم و روح به‌طور همزمان مفید است، قطع می‌شود. اصلاً وقتی که غذا در فضا را تصور می‌کنیم، اولین چیزی که احتمالا به ذهن بیشتر افراد می‌رسد، محصولات خشک‌شده است و در حالی که غذاهای کنسرو شده به طور اجتناب ناپذیری بخشی از رژیم غذایی فضانوردان است، امروزه تمرکز زیادی بر ارائه غذاهای تازه مانند سبزیجات و غلات به فضانوردان وجود دارد. مصرف غذاهای تازه نه تنها برای سلامت جسمی بلکه برای سلامت روان فضانوردان هم اهمیت دارد. وعده‌های غذایی تکراری و فراوری‌شده ممکن است اشتها آور نباشند و منجر به بروز احساسی به نام «خستگی فهرست غذا» شوند. در این حالت فضانوردان تمایلی به خوردن غذا ندارند چون  از خوردن مکرر غذاهای یکسان خسته شده‌اند و با کاهش وزن فضانوردان و دریافت نکردن مواد مغذی کافی توسط آن‌ها این یک مشکل واقعی به حساب می‌آید.

سالاد فضایی در راه است

خوشبختانه، صنعت فضایی در حال پیشرفت در کشت انواع غذاها در شرایط ریزگرانشی در فضاست. طی چند سال اخیر، فضانوردان در ایستگاه فضایی بین‌المللی(ISS)  خوراکی‌هایی مانند تربچه، کاهو و فلفل چیلی را پرورش داده‌اند. اکنون، گروهی از محققان یک «سالاد فضایی» ارائه کرده‌اند که از سبزیجاتی که امکان کشت آن‌ها در فضا وجود دارد، تشکیل می‌شود. این سالاد که توسط محققان دانشگاه آدلاید استرالیا و دانشگاه ناتینگهام در بریتانیا ساخته شده است، حاوی ترکیبی از سویا، خشخاش، جو، کلم پیچ، بادام زمینی، سیب زمینی شیرین و تخمه آفتاب گردان است. مقادیر دقیق هر ماده به گونه‌ای تنظیم شده که مواد مغذی مورد نیاز فضانوردان را که توسط مطالعه ناسا در سال ۲۰۱۱ اندازه‌گیری شده است، ارائه دهد و همچنین طعم خوبی داشته باشد.

فرمولی برای تعادل غذایی فضانوردان

ولکر هسل یکی از محققان این مطالعه از دانشگاه آدلاید، در بیانیه‌ای گفت: «ما ترکیبی از 6 تا 8محصول را شبیه‌سازی کرده‌ایم که تمام مواد مغذی مورد نیاز یک فضانورد را ارائه می‌کند که با آن چه مردم روی زمین نیاز دارند، متفاوت است. در حالی که ده‌ها محصول وجود دارد که می‌تواند نیازهای فضانوردان به مواد مغذی را برآورده کند، ما باید آن‌هایی را پیدا می‌کردیم که مقدار کمی از آن‌ها کالری مورد نیاز را فراهم می‌کرد و امکان کشت‌ آن‌ها در فضاهای کوچک وجود داشت.» محققان از یک الگوی محاسباتی برای برقراری تعادل در نیازهای غذایی فضانوردان و فهرستی متشکل از بیش از ۱۰۰ گیاه مناسب برای کشت در فضا استفاده کردند. این‌ها غذاهایی هستند که می‌توانند در یک فضای کوچک رشد کنند و به حداقل کود نیاز دارند.

سالادی خوشمزه برای تمام هفته

برای جذاب شدن این وعده غذایی، محققان گیاهانی را با رنگ‌ها، بافت‌ها و طعم‌های مختلف انتخاب کردند. یکی دیگر از محققان به نام شو لیانگ از دانشگاه ناتینگهام گفت: «غذا برای سلامت و احساس شادی ضروری است. علاوه بر ارزش‌ غذایی و توانایی کشت گیاهان در فضا، ما جنبه‌های مهم دیگری از رژیم غذایی فضانوردان از جمله رنگ، طعم و غذا خوردن در کنار هم را بررسی کردیم.» گروهی از داوطلبان این سالاد را چشیدند و از آن راضی به نظر می‌رسیدند و یکی از آن‌ها گفت که مشکلی ندارد به عنوان یک فضانورد این سالاد را در تمام روزهای هفته بخورد.

10 نکته درباره غذای فضانوردان

غذای فضانوردان باید با نهایت دقت در انتخاب، تهیه و بسته‌بندی باشد چون فضانورد کارهای مهمی دارد و نمی‌تواند برای خودش نیمرو درست کند، تازه امکان چنین کاری را هم ندارد و از همه مهم‌تر این‌که آن‌بالا کم و بیش دستش به جایی بند نیست و نباید به‌خاطر غذا، سلامتش به خطر بیفتد. حالا که ماجرای سالادی را که می‌تواند برای فضانوردان سرنوشت‌ساز باشد، خواندید بد نیست در ادامه 10 نکته دیگر درباره تغذیه آن‌ها بدانید.

1) به‌طور معمول قبل از آغاز ماموریت انواع غذاهای ممکن به فضانوردان داده می‌شود تا از بین صفر تا 9 به آن‌ها نمره بدهند. غذاهایی که کمتر از 3 بگیرند، حذف می‌شوند، غذاهایی که 8 و 9 بگیرند هم بخش اصلی تغذیه آن‌ها را تشکیل خواهند داد. 2) اگر ماموریت کوتاه مدت باشد غذا را می‌برند اما اگر بلند مدت باشد در طول ماموریت غذا با فضاپیمای پشتیبانی برای‌شان ارسال می‌شود. 3) حمل غذا به فضا هزینه بسیار زیادی دارد برای همین به‌ندرت میوه و سبزیجات در دسترس فضانوردان خواهد بود. مگر این‌که مثل همین سالاد تازه، بتوانند بخش زیادی از آن‌را با ترفندهایی به‌عمل بیاورند. 4) همه غذاها در بسته‌بندی‌های آماده و یک‌بار مصرف قرار دارد. 5) غذاهایی مثل میوه و سبزیجات که با هزینه زیاد به ایستگاه می‌رسد باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن مصرف شود تا فاسد نشود. 6) امکان مصرف نوشابه‌گازدار در فضا نیست چون گازش به‌صورت حباب خارج می‌شود و فقط یک نوشیدنی شیرین می‌ماند؛ مثل وقتی که یک نوشابه یک هفته درش باز بوده است. 7) هر نوع غذای خردشدنی مثل چیپس امکان مصرف در فضا را ندارد. 8) دردسرهای فضانوردان زیاد است چون مصرف غذای پودری و حتی ادویه هم به شکل رایجش در فضا امکان ندارد؛ مگر این‌که ادویه‌ها را به‌صورت چاشنی مایع ببرند و به غذا اضافه کنند. 9) هیچ ماده تراریخته‌ای در غذای فضانوردان وجود ندارد. 10) حس بویایی و چشایی در فضا مثل زمین نیست بنابراین تامین نیاز روحی فضانورد به غذا سخت است و بخشی از این فرایند به‌عهده ظروفی است که برای هر فضانورد رنگ خاص خودش را دارد.