حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی همزمان با روز درختکاری صبح دیروز سه اصله نهال کاشتند. به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری، رهبر انقلاب روز گذشته پس از کاشت نهال‌ها در سخنانی درباره علت کاشت سه نهال به شعار امسالِ روز درختکاری با عنوان «هر ایرانی سه نهال»، اشاره کردند و گفتند: اگر بر اساس شعار انتخاب شده، هر ایرانی سه نهال بکارد، برنامه دولت برای کاشت یک میلیارد نهال، از سال ۱۴۰۲ و در طول چهار سال محقق خواهد شد.

ضرورت توجه به تجارت چوب در اقتصاد کشور

حضرت آیت‌ا...  خامنه‌ای به اهمیت موضوع نهال‌کاری در حفظ محیط زیست اشاره کردند و با تاکید بر این‌که با کمک مردم امکان تحقق کاشت یک میلیارد نهال وجود دارد، افزودند: توصیه متخصصان و کارشناسان این است که علاوه بر کاشت درخت‌های میوه‌دار باید درختان جنگلی و درختانی که چوب‌ آن‌ها دارای اهمیت است نیز کاشته شوند زیرا تجارت چوب در اقتصاد کشور تاثیر بسزایی دارد.

آسیب اقتصاد تک محصولی

ایشان خاطرنشان کردند: نتیجه اقتصاد تک‌محصولی، وضعیت کنونی کشور است که در زمینه‌های ارزش پول ملی و تورم و گرانی دارای مشکلات است. رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به تلاش مسئولان برای حل مشکلات، گفتند: مسئولین باید از همه راه‌های ممکن اقتصادی استفاده کنند تا بتوانند برای حل مشکلات مردم به راه حل درستی برسند. حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای، تصریح به حفظ محیط زیست را یکی از امتیازات برجسته قانون اساسی کشور برشمردند و تاکید کردند: هیچ‌کس نباید این قانون را نقض کند.

این اقدام، یک جنایت بزرگ و غیرقابل اغماض است

رهبر انقلاب اسلامی در پایان سخنان خود به موضوع «مسمومیت دانش‌آموزان» نیز اشاره کردند و با تاکید بر این‌که مسئولان و دستگاه‌های اطلاعاتی و انتظامی باید با جدیت آن را دنبال کنند، گفتند: این موضوع یک جنایت بزرگ و غیرقابل اغماض است و اگر کسانی در این ماجرا دست داشته باشند، باید عوامل و مسببین آن به اشد مجازات برسند. حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای این موضوع را جنایت درحقِ معصوم‌ترین عناصر جامعه یعنی کودکان و همچنین موجب ناامنی روانی جامعه و نگرانی خانواده‌ها دانستند و خاطرنشان کردند: همه بدانند اگر کسانی در این کار دست دارند ــ که لابد دست دارند کسانی بلاشک؛ به یک نحوی حتماً کسانی دست دارند ــ بایستی دستگاه‌های مسئول، دستگاه‌های اطّلاعاتی، دستگاه‌های انتظامی دنبال کنند و سررشته‌ این جنایت را پیدا کنند، هم عاملین را، هم مسبّبین را و این‌ها بایستی به اشدّ مجازات محکوم بشوند و درباره‌ این‌ها اشدّ مجازات بایستی اجرا بشود؛ چون این یک جنایت کوچکی نیست و کسانی اگر چنان‌چه محکوم شدند، عفوی هم در مورد این‌ها وجود نخواهد داشت؛ این را همه بدانند و حتماً بایستی مجازات بشوند و مجازات این‌ها موجب عبرت بشود.

پیرو درج مطلبی تحت عنوان «چم‌شیر پشت سد ابهامات» در آن روزنامه به تاریخ 18 دی‌ماه 1401 که حاوی برخی هشدارها پیرامون آبگیری سد چم‌شیر می‌باشد، ضمن سپاس از نگاه بی‌طرفانه، روشنگرانه و کارشناسی آن رسانه وزین، تقاضا دارد تا جهت روشن شدن ابعاد بیشتری از ماجرا، توضیحات ذیل جهت مزید اطلاع مخاطبان آن روزنامه منتشر شود.

سد چم‌شیر در 25 کیلومتری جنوب شرقی شهر گچساران در استان کهگیلویه و بویراحمد، روی رودخانه زهره ساخته می‌شود. این سد یکی از بلندترین سدهای وزنی ایران از نوع بتنی غلتکی با ارتفاع 150 متر است. هدف از احداث این سد، تنظیم جریان آب و تعدیل کیفیت آب رودخانه و بهبود آب کشاورزی در پایین دست است.

لازم به یادآوری است که طی ۳۰ سالی که از پیدایش طرح چم‌شیر می‌گذرد، مطالعاتی با وسواس و «دقت بیش از حد متعارف برای پروژه‌های مشابه سدسازی» در طرح چم‌شیر انجام شده تا پیامدهای مثبت طرح به بیشترین مقدار ممکن برسد و پیامدهای منفی آن در حد قابل قبول (از منظر نظام‌نامه فنی و اجرایی کشور) باشد.

لایه نمکی تداخلی با مخزن ندارد

در خصوص حل شدن سازند نمکی گچساران در مخزن سد و افزایش شوری آب رودخانه زهره و تبعات آن برای اراضی پایین‌دست باید گفت که سازند گچساران از 7 ممبر تشکیل شده که به استناد اطلاعات ژئوفیزیکی  برداشت‌های میدانی شامل حفر ترانشه و گمانه‌برداری صرفاً یکی از آن‌ها مقطع نمکی است و نزدیک‌ترین لایه نمکی در سازند گچساران در فاصله 300 متری از سطح زمین در عمق قرار گرفته و بر اساس گرادیان هیدرولیکی سد در طول بازه زمانی بهره‌برداری، لایه نمکی گچساران تداخلی با مخزن نخواهد داشت.

در خصوص شور شدن آب‌های روان و چشمه‌های پایین دست لازم به توضیح است که در حال حاضر دو منبع آلاینده نمک در رودخانه زهره در محدوده سد چم‌شیر وجود دارد. یکی چشمه شوری در بالادست مخزن در فاصله 28 کیلومتری از بدنه سد و دیگری چشمه های شور پایین دست ساختگاه سد که این دو نقطه باهم حدود 5/1 میلیون تن نمک وارد رودخانه زهره می‌کنند که سهم چشمه شور داخل مخزن 500 هزارتن در سال است. لذا این برداشت اشتباه است که با آبگیری سد،500 هزار تن نمک وارد رودخانه زهره خواهد شد زیرا این میزان نمک در حالت طبیعی به رودخانه وارد می‌شود... .

یکی از مهم‌ترین اهداف ساخت سد چم‌شیر، بهبود شرایط کیفی و کمی آب رودخانه زهره است. یعنی با جمع آوری سیلاب‌ها که دارای کیفیت آب بهتری از لحاظ شوری هستند، با رهاسازی آب از سد چم‌شیر در فصول مورد نیاز کشاورزی، آب با کیفیت بهتری در اختیار کشاورزان در پایین دست قرار خواهد گرفت.

چاه های نفت در دریاچه سد قرار ندارد

دیگر ابهام مطرح شده خطر آلودگی نفتی به دلیل قرار داشتن سد روی میدان نفتی است که در این خصوص لازم به یادآوری است که هیچ یک از چاه‌های در دست بهره‌برداری شرکت نفت در داخل دریاچه سد نیستند و به زیر آب نمی‌رود و همگی در بالاتر از تراز سد در محدوده 150 متری حریم سد قرار دارند.

ماجرای چینی ها   و    سد چم شیر

اما در خصوص شائبه ایجاد شده مبنی بر نقش چینی‌ها در پروژه مواردی قابل توضیح است. در سال 1386 قرارداد اصلی طرح با شرط تامین مالی خارجی به مناقصه بین‌المللی گذاشته شد. از طرفی با توجه به فضای آن زمان تنها گزینه فاینانس پروژه‌ها خط اعتباری چین بود که با مشارکت بانک مرکزی و دولت چین ایجاد شد تا پروژه‌های عمرانی واجد شرایط و دارای مجوزات لازم از آن استفاده کنند. این امر یعنی ایجاد خط اعتباری در سنوات قبل نیز مرسوم بوده و موضوع جدیدی محسوب نمی‌شود. با توجه به این که پروژه چم‌شیر از شرایط لازم برخوردار بود با ارائه مدارک، مستندات و مطالعات توجیه اقتصادی که مورد تایید سازمان برنامه، شورای اقتصاد و بانک مرکزی قرار گرفت توانست از این خط اعتباری، برای تامین مالی بهره‌مند شود. همچنین در این راستا طرح چم‌شیر از یکی از پیمانکاران بزرگ چینی به عنوان یکی از اعضاء مشارکت استفاده نمود که ضمن دارا بودن «رتبه‌ یک پیمانکاری بین‌المللی»، توانایی تسهیل نمودن امر فاینانس را نیز داشته باشد.

 لازم به ذکر است که چهارچوب و شرایط خط اعتباری فوق مانند تمامی خطوط اعتباری، فی‌مابین بانک مرکزی با بانک چینی ایجاد شده و نحوه دریافت و بازپرداخت وام در «فریم خط اعتباری تعریف شده» است و مطالبی همچون «بهره 18 درصدی» و یا «سررسید اقساط از دی ماه» کاملا اشتباه است. ضمن این‌که تمامی موضوعات و شرایط اعتبار اسنادی، ارتباطی به پیمانکار چینی نداشته و فقط رابطه پیمانکاری و کارفرمایی در چهارچوب قرارداد در طرح چم‌شیر همچون دیگر پروژه‌های عمرانی حاکم است.

تکرار فاجعه «گتوند»؟

در خصوص تکرار فاجعه «گتوند» باید یادآوری کنیم که بیش از 12 سال از آبگیری سد گتوند به عنوان یکی از شاهکارهای مهندسی کشور می‌گذرد. در این مدت پس از آبگیری سد گتوند، کیفیت آب خروجی از سد، همواره توسط نهاد‌های پایش کننده تحت کنترل بوده و هر طالب حقیقتی شاهد کیفیت آب بسیار مناسب تنظیم شده توسط این سد و عملکرد بی نقص نیروگاه هزار مگاواتی آن می‌باشد. جهت مزید اطلاع مخاطبان عرض می‌شود که بهره‌برداری از سد گتوند تاکنون باعث تولید ارزش افزوده بسیاری در بخش‌های حیاتی کشور شده و ثروت آفرینیِ ناشی از «آب با کیفیت تنظیم شده توسط سد گتوند»، حجم و کیفیت محصولات کشاورزی در اراضی مشروب از خود را ارتقا بخشیده است. سد چم‌شیر نیز همچون سد گتوند به لحاظ طراحی و اجرا، یکی از پروژه‌های ارزشمند ملی و نتیجه مجاهدت بخش قابل توجهی از نخبگان این مرز و بوم در جامعه مهندسی و دانشگاهی کشور می‌باشد که در صورت تکرار سد گتوند، این رخداد، افتخارآمیز خواهد بود نه فاجعه.

 

 

توضیحات خراسان:

 طبق قانون می توانستیم این جوابیه را منتشر نکنیم

1- طبق ماده 23 قانون مطبوعات، به دلیل تاخیر بیش از یک ماه در ارسال جوابیه، روزنامه خراسان این حق را دارا بود که این  جوابیه را منتشر نکند. اما با وجود این،به دلیل این که روزنامه خراسان «اطلاع رسانی و آگاه سازی» مخاطبان ارجمند را وظیفه خود می‌داند، به انتشار این توضیحات اقدام کرد.

2- بخشی از گزارش ما، مرتبط با هشدارهای میراث فرهنگی درخصوص از بین رفتن آثار تاریخی حوالی سد بود که در این جوابیه توضیحی درباره آن ارائه نشده است.

 3- گزارش خراسان با عنوان «چم شیر پشت سد ابهامات» در تاریخ 18 دی 1401 مبتنی بر خبرها، اظهارات و دیدگاه های مسئولان، نمایندگان و کارشناسان تنظیم شده است. ضمن این که سازمان محیط زیست نیز پس از جنجال آبگیری این سد، اظهارنظر صریح مبنی بر رفع مشکلات سد نکرده که این خود بر ابهامات می افزاید.همچنین  رسانه ملی نیز در گزارش هایی آسیب های احتمالی آبگیری سد چم شیر   را بررسی کرد .

در عین حال امیدواریم، سد چم‌شیر همان‌طور که در این توضیحات ذکر و ادعا شده، بدون مشکل و هرگونه آسیبی برای محیط زیست باشد.

 

غفوریان- طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت در کشور، از دیروز و همزمان با روز ملی درختکاری آغاز شد. رهبر انقلاب همچون سنت هرساله در این امر مشارکت کردند و گفتند: «اگر بر اساس شعار انتخاب شده، هر ایرانی سه نهال بکارد، برنامه دولت برای کاشت یک میلیارد نهال، از سال ۱۴۰۲ و در طول چهار سال محقق خواهد شد.»

رئیس جمهور نیز دیروز  سه اصله درخت غرس کرد  و گفت: طرح کاشت یک میلیارد درخت طی چهار سال در سراسر کشور، از جمله اقدامات بسیار خوب و ارزنده در این زمینه است. بر اساس این طرح هر ایرانی باید سه درخت بکارد.

مکان یابی انجام شده است

حال این که این طرح چگونه و با چه نوع درخت و در چه اقلیم‌هایی انجام می‌شود، به نظر هنوز ابعاد آن روشن نیست. البته ساداتی‌نژاد، وزیر جهاد کشاورزی، دیروز مدعی شد که «مکان‌یابی کاشت یک میلیارد درخت تحت نظارت یک کمیته علمی پیشرفته و با بهره گیری از مطالعات بارندگی و موقعیت مکانی هر منطقه تعیین شده، انجام گرفته است.» پیش از این نیز،  رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور گفته بود: «گونه‌های در نظر گرفته شده برای تولید و کاشت، گونه‌های بومی مناسب برای پنج منطقه رویشی موجود در کشور است. »

 برای آشنایی با این طرح به سراغ توضیحات نقی شعبانیان معاون جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور رفتیم:

-کنوانسیون‌های متعدد محیط زیستی از جمله کنوانسیون تغییر اقلیم، کنوانسیون مقابله با بیابان‌زایی و کنوانسیون تنوع زیستی در دنیا، در پی تخریب جنگل‌ها و منابع طبیعی تصمیم گرفته‌اند تا سال ۲۰۳۰ میزان تولید کربن و گازهای گلخانه‌ای را به صفر برسانند و از این رو کاشت یک تریلیون درخت تا سال ۲۰۳۰ هدف‌گذاری شده است.

-بسیاری از کشورها در راستای تعهدات بین‌المللی در بخش درختکاری فعال شده‌اند؛ به طوری که چین به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان کربن، کاشت ۷۰ میلیارد اصله درخت در سرزمین خود را هدف‌گذاری کرده و تاکنون ۵۰ میلیارد آن را کاشته است.

- ترکیه۵/۴ میلیارد اصله درخت کاشته و قصد دارد۵/۶میلیارد اصله درخت دیگر را تا سال ۲۰۳۰ بکارد و پاکستان کاشت ۱۰ میلیارد اصله درخت را تا سال ۲۰۳۰ برنامه‌ریزی کرده و افغانستان در حال کاشت یک میلیارد اصله درخت است.

-ایران با داشتن صنایع پرکربن بر اساس آمار سال ۲۰۲۰ رتبه هفتم تولیدکننده کربن و رتبه ۴۲ تا ۴۵ ترسیب کربن را دارد و فاصله این دو باید کم شود.

کارشناسان چه می گویند؟

به طور قطع هیچ انسان عاقلی با گسترش فضای سبز، جنگل‌ها و طبیعت سالم مخالف نیست، همان‌طور که لازم است ما از داشته‌هایمان همچون جنگل‌ها و مراتع هم مراقبت کنیم و اجازه ندهیم عده‌ای سوءاستفاده‌گر، برای منافع شخصی جنگل‌ها را به تاراج ببرند. اما کارشناسان درباره طرح یک میلیارد درخت و اساسا جنگل‌زایی در اقلیم کنونی کشور چه ملاحظاتی را بیان کرده‌اند.

فاطمه سفیدکن، استاد مؤسسه پژوهشی سازمان جنگل‌ها و مراتع می‌گوید: «اگر از نتایج تحقیقات به صورت علمی استفاده شود، امکان توسعه جنگل فقط در حد محدود وجود دارد، چراکه اقلیم ایران اجازه این‌که هرچقدر دلمان بخواهد و همه‌جا را درخت بکاریم، نمی‌دهد؛ بنابراین اگر برنامه‌های اجرایی طبق اصول پیش نرود و به تحقیقات توجهی نشود، فقط هزینه هدررفته و کار اضافه برای بخش‌های دیگر ایجاد  شده است.»

آیا توان تولید یک میلیارد نهال وجود دارد؟ 

شبکه شرق در این باره به نقل از موسی صادقی، از مدیران مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، نوشته است: «126نهالستان در سراسر کشور وجود دارد؛ در اقلیم‌های مختلف و مناطق رویشی سه‌گانه ایران شامل هیرکانی، ایران_تورانی، صحار_اسندی. کارشناسان توانمندی هم در این زمینه مشغول به کار هستند، بنابراین با استفاده از منابع آب سبز می‌شود این میزان نهال را برای کاشت آماده کرد.» منظور او از آب سبز همان رطوبت خاک در مناطق غیراشباع است؛ آب باران بعد از نفوذ در خاک و قبل از این‌که به منطقه اشباع برسد آب سبز را تشکیل می‌دهد و کشاورزی دیم عمدتا از آب سبز تغذیه می‌کند.

تردیدهای محمد درویش

در همین حال، محمد درویش فعال مطرح حوزه محیط زیست، از جمله کارشناسانی است که تردیدهای جدی درباره این طرح  دارد و می‌گوید: «اول باید آسیب‌شناسی شود که چرا پروژه‌های درختکاری قبلی همه با شکست مواجه شده؟ چون این همان ماجرایی است که سبب بحران امروز شده است. درختکاری اتفاق می‌افتد، از مردم هم استفاده می‌کنند و نمایش هم می‌دهند و فیلمش را هم می‌گیرند، اما بعد از کاشت هیچ مدیریت و نظارتی روی آن نیست. سازمان مراتع و جنگل‌ها و منابع طبیعی تنها 10 هکتار از اراضی بازپروری و درختکاری‌شده را نشان بدهد. فقط 10هکتار! نمی‌تواند... چون همه این طرح‌ها با شکست مواجه شده است.»

 منابع طبیعی و آبخیزداری چه می گوید؟

عباسعلی نوبخت رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور هم در دفاع از این طرح به نکاتی اشاره کرده است:

- تعهد می‌دهیم توان اجرای این طرح را داریم و این شعار نیست.

-در هر هکتار جنگل ۱۵۰۰ متر مکعب آب ذخیره می‌شود یعنی ۳ میلیارد و ۶ میلیون متر مکعب در کل جنگل‌ها آب ذخیره می‌شود. آب‌هایی که در خاک ذخیره می‌شود از ذخایر آبی سدها،  ماندگاری بهتری دارد.

-کمیته علمی سازمان منابع طبیعی، تمامی جوانب کار را بررسی می‌کند؛  این‌که از چه گونه‌هایی استفاده کنیم. بیشتر  گونه‌های مقاوم به خشکی کاشت می‌شود.

- این دیدگاه را نداریم که اکوسیستم‌های کشور را تغییر دهیم و مرتع را به جنگل  یا بیابان را به مرتع تبدیل کنیم؛ چرا که طبیعت در برابر این کار مقاومت می‌کند. ما نمی‌خواهیم سرمایه مملکت را به باد    دهیم.

- استاندارد هزینه کاشت نهال در دنیا ۲۰ تا ۲۵ دلار است. در کشور ما کاشت هر درخت  ۱۰۰ هزار تومان هزینه دارد که ۱۸تا ۲۰ هزار میلیارد تومان برای داشت هزینه لازم است.

-اگر در انتخاب گونه و مکان کاشت اشتباه کنیم، منجر به شکست طرح می‌شود. برای هر شهر انتخاب می‌شود که چه گونه‌ای از درخت کاشته شود.