حس بویایی قدرتمند  مورچه‌ها آن‌ها را قادر می‌سازد تفاوت‌های مولکولی ظریف را در نمونه‌های بیولوژیکی تشخیص دهند. یک مطالعه جدید نشان داد که
می توان از این مهارت برای شناسایی سرطان از طریق نمونه های ادرار موش های آزمایشگاهی استفاده کرد.باپتیست پیکرت  محقق ارشد این مطالعه نوشت: «مورچه ها ظرفیت تبدیل شدن به ابزاری سریع، کارامد، ارزان و غیرتهاجمی را برای تشخیص تومورهای انسانی نشان داده‌اند.»

  سرطان عامل اصلی مرگ و میر
سرطان با بیش از 19 میلیون مورد در سال 2020، عامل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان باقی مانده است. هر چه سرطان زودتر تشخیص داده شود، شانس بهبودی بیماران بیشتر است، اما روش های تشخیص فعلی تهاجمی بسیار گران هستند و ممکن است بیماران را از انجام غربالگری زودهنگام باز دارند.
   استفاده از مورچه‌ها در تشخیص سرطان
بنابراین محققان به کمک گرفتن از حیوانات، از موش گرفته تا مورچه،روی آوردند تا ببینند که آیا این فرایند می تواند در دسترس تر باشد یا خیر.آ‌ن ها 35 مورچه ابریشمی (Formica fusca) را  آموزش دادند تا علایم سرطان سینه انسان را در ادرار موش تشخیص دهند.
تنها سه جلسه تمرین طول کشید تا مورچه ها بین بوها تمایز قائل شوند. این مورچه ها به دلیل یادگیری سریع و حافظه خود معروف هستند.
   روش زنوگرافتینگ
پیکرت و همکارانش از روشی به نام زنوگرافتینگ استفاده کردند. در این روش سلول‌های سرطان سینه را به بدن موش‌ها منتقل می‌کنند تا در بدن آن‌ها رشد کنند.
بعد نمونه‌های ادراری را از دو دسته موش های  سالم و موش‌هایی که سرطان دارند جمع‌آوری می‌کنند.
پیکرت توضیح می‌دهد: «مورچه‌ها را در فضایی به شکل دایره آموزش می‌دهیم. به‌عنوان جایزه در کنار نمونه ادرار حاوی سرطان، خوراکی قرار می‌دهیم.»
وقتی مورچه‌ها جایزه را پیدا می‌کنند، ارتباطی بین جایزه خوراکی و بوی سلول سرطانی برایشان شکل می‌گیرد و یاد می‌گیرند این بو را تشخیص بدهند.
   تفاوت بو در موش‌ها
تجزیه و تحلیل شیمیایی تأیید کرد که مولکول‌های فرّار بدبو در ادرار موش‌های مبتلا به سرطان واقعاً متفاوت از مولکول‌های بدون سرطان است. علاوه بر این، هرچه تومور سرطانی بزرگ‌تر باشد، بوها متفاوت تر است.با این حال مورچه ها هیچ تفاوتی در توانایی خود برای تشخیص وجود تومورهای کوچک در مقایسه با تومورهای بزرگ در موش‌ها نشان ندادند. آن‌ها  توانستند تومورهای بزرگ و کوچک را  به یک اندازه استشمام کنند.
   آیا می‌توان به این روش تشخیصی امیدوار بود؟
در حالی که این نتایج امیدوارکننده هستند، هنوز مسیر طولانی برای تشخیص در انسان‌ها وجود دارد. پیکرت می‌گوید: «برای رسیدن به این مرحله باید مورچه‌ها را با ادرار انسان آزمایش کنیم.» اما این کار پیچیده‌تر از آزمایش با ادرار موش است.
تربیت کردن مورچه‌ها برای تشخیص بوی سرطان در انسان ملزم به آموزش عوامل متغیر بسیاری است؛ ازجمله سن، جنسیت و نوع رژیم غذایی و همین‌طور بوی خاصی که هر انسان دارد. پیکرت توضیح می‌دهد: «همه انسان‌ها یک بوی ثابت ندارند. بوی هر فرد با فرد دیگر فرق دارد و ما هنوز نمی‌دانیم مورچه‌ها می‌توانند با وجود همه این تفاوت‌ها روی بوی سلول سرطانی تمرکز کنند یا نه؟»بااین‌ حال، پیکرت تصمیم دارد این مطالعه را ادامه بدهد چون معتقد است استفاده از مورچه‌ها می‌تواند روش بسیار مؤثر و ارزانی برای تشخیص سرطان باشد و ممکن است زمان زیادی برای تربیت آن‌ها لازم نباشد.
منبع :Science Alert

سید خلیل سجادپور- عملیات کوهستان برای کشف خودروهای سرقتی در حالی توسط نیروهای پاسگاه انتظامی سد کارده مشهد آغاز شد که انتشار دود سیاه از دره باریک، مخفیگاه تبهکاران را لو داد.
به گزارش اختصاصی روزنامه خراسان، به دنبال کشف سرنخ هایی از فروش قطعات یدکی خودروهای سرقتی در نقاط مختلف شهری، عملیات کوهستان با صدور دستورهای ویژه ای از سوی فرمانده انتظامی مشهد برای ردیابی مخفیگاه دزدان و خودروها، آغاز شد چرا که بررسی های مقدماتی نشان می داد سارقان، خودروهای سرقتی را در مناطق حاشیه ای کم تردد شهر اوراق می کنند و سپس قطعات آن ها را به مالخران حرفه ای یا برخی تعمیرکاران خودرو می فروشند. به همین دلیل پاسگاه ها و کلانتری های حاشیه شهر ماموریت یافتند تا به ردیابی دزدان خودرو بپردازند و محل اوراق خودروها را شناسایی کنند.
بنابر گزارش روزنامه خراسان، با صدور این دستور از سوی سرهنگ احمد نگهبان، فعالیت های اطلاعاتی نیروهای انتظامی وارد مرحله جدیدی شد به طوری که گروه مشترکی از عوامل تجسس، اطلاعات و دایره مبارزه با مواد مخدر پاسگاه انتظامی سد کارده با هدایت سروان اسماعیل پورقلی (رئیس پاسگاه) رصدهای اطلاعاتی را به مناطق صعب العبور در دامنه کوه های «کلاته عرب ها» کشاندند. تحقیقات ماموران انتظامی بیانگر آن بود که برخی از دزدان در دره های کوهستانی لانه کرده اند و خودروهای سرقتی را درون کوهستان اوراق می کنند. این گونه بود که «عملیات کوهستان» با حرکت خودروهای گشت نامحسوس پلیس در جاده های روستایی اطراف کوهپایه های سد کارده و معین آباد ادامه یافت تا این که چند روز قبل نیروهای انتظامی در مسیر جاده روستایی به یک دستگاه پراید برخورد کردند که از طرف کوهستان به مشهد در حال تردد بود.
پلاک مخدوش پراید اولین سرنخ مهمی شد که افسران گشت را به تکاپو انداخت و آن ها بی درنگ شماره پلاک را از مرکز فرماندهی پلیس استعلام کردند. طولی نکشید که 3 سرنشین خودروی مذکور زیر چتر اطلاعاتی قرار گرفتند و خودروهای سبزپوشان انتظامی آژیرکشان در اطراف پراید توقف کردند و پراید را به شیوه گاز انبری به محاصره درآوردند چرا که جمله «پلاک مذکور سابقه سرقت دارد!» در بیسیم های پلیس پیچید و حکایت از آن داشت که نیروهای انتظامی با یک باند تبهکاری روبه رو شده اند.
همزمان با دستگیری 3 سرنشین پراید، بازرسی از آن نیز در حالی ادامه یافت که قطعات اوراق شده یک دستگاه پراید دیگر در داخل و صندوق عقب آن روی هم انباشته شده بود. با انتقال متهمان و قطعات مذکور به پاسگاه انتظامی، بلافاصله بازجویی های فنی از آنان آغاز و مشخص شد که قطعات اوراقی موتور، سیلندر، باتری و ... متعلق به یک دستگاه پراید است که آذرماه گذشته از محله آبکوه مشهد به سرقت رفته است و اکنون دزدان حرفه ای آن را اوراق کرده اند!
به گزارش روزنامه خراسان، این درحالی بود که 3 تبهکار دستگیر شده تا سپیده دم روز بعد همچنان به تناقض گویی پرداختند و سعی داشتند تا مسیر تحقیقات پلیس را منحرف کنند اما نیروهای پاسگاه انتظامی سدکارده که بی تردید خود را در نزدیکی محل اوراق خودروهای سرقتی می دیدند، دامنه بررسی های خود را به انتهای مسیر حرکت دزدان پراید سوار کشاندند و پس از حدود 4 ساعت پیاده روی در مناطق صعب العبور کوهپایه ای، ناگهان دود سیاهی را مشاهده کردند که از درون دره ای در کوهستان به هوا برخاسته بود. ساعتی بعد عوامل انتظامی به دره مذکور رسیدند و لاشه پرایدی را در میان دودهای سیاه دیدند که هنوز در شعله های آتش می سوخت.
آن ها در ادامه «عملیات کوهستان» و با استفاده از تجهیزات کوهستانی به درون دره رفتند و زبانه های آتش را در حالی خاموش کردند که دیگر فقط اتاق پراید سرقتی باقی مانده و بسیاری از لوازم و قطعات آن سوخته بود.
بنابراین گزارش، نیروهای انتظامی اتاق پراید را با کمک بالابر به کوهپایه انتقال دادند و سپس آن را به پاسگاه انتظامی حمل کردند. در همین حال پدر و پسر و خواهر زاده (3 سارق دستگیر شده) دوباره تحت بازجویی های تخصصی قرار گرفتند و این بار با مشاهده لاشه خودرویی که قطعات آن را اوراق کرده بودند، دیگر نتوانستند ماجرای تبهکاری های خود را انکار کنند و به سرقت خودروی مذکور از بولوار بهمن مشهد اعتراف کردند.
سه عضو 67، 28 و 21 ساله این باند سرقت که به مواد مخدر صنعتی اعتیاد دارند در ادامه تحقیقات معترف شدند که خودروهای مدل پایین را از مشهد به سرقت می بردند و قطعات اوراقی آن ها را به فروش می رساندند. بررسی های پلیس همچنین نشان داد که مرد 67 ساله از حدود یک سال قبل چهاردیواری محصوری را در نزدیکی کوهپایه کوهستان به بهانه احداث باغ خریداری کرده است و اعمال مجرمانه خود را درون این چهاردیواری انجام می دهند.
تحقیقات بیشتر عوامل انتظامی با هماهنگی های قضایی و نظارت مستقیم سرهنگ نگهبان (رئیس پلیس مشهد) برای کشف سرقت های دیگر و دستگیری عاملان مرتبط با تبهکاران مذکور در «عملیات کوهستان» همچنان ادامه دارد.

صابر- احمد توکلی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و رئیس هیئت مدیره      دیده بان شفافیت و عدالت طی نامه ای به سران قوای سه گانه به مصوبه آنان تحت عنوان «مولد‌سازی دارایی‌های دولت» به شدت انتقاد کرد و آن را به مثابه نوعی «کاپیتولاسیون» دانست که برای مدیران سیاسی دارای امضای طلایی مصونیتی ایجاد می کند که حتی  برای رهبری و مسئولان رده بالای دیگر نظام  نیز چنین مصونیتی پیش بینی نشده است.وی همچنین درتعبیر انتقادی دیگری درباره بند دوم این مصوبه می‌گوید: این جا دیگر صحبت از منفذ فساد نیست بلکه سخن از دروازه فساد است.به گزارش خراسان، درابتدای این نامه آمده است: «این گونه مصوبات مهم و تأثیرگذار باید با سازوکارهای مردم سالارانه در فرایندهای نخبگانی،بررسی و تصویب شوند و همۀ اطلاعات ذی ربط، به آسانی در دسترس مردم قرار داشته باشد. در نظام جمهوری اسلامی، بارزترین شکل آن مجلس است که  مطابق اصل 71 قانون اساسی درعموم مسائل می‌تواند قانون وضع کند».توکلی درادامه این نامه درباره بند دوم این مصوبه می افزاید: «این که وزارت امور اقتصادی و دارایی متولی «پیشنهاد مازاد بودن اموال غیرمنقول دولتی» شود و در عین حال «اختیار شناسایی و تعیین مورد واگذاری، فروش  و پروژه‌های نیمه‌تمام عمرانی و قراردادهای مشارکت و سرمایه‌گذاری» را داشته باشد، چنان ملغمه‌ای از مناسبات اداری می سازد که روند امور و عملکرد سایر دستگاه‌های اجرایی را مختل می کند».دربخش دیگری از این نامه، فاجعه‌آمیزترین بخش مصوبه را مربوط به  بند «5» آن دانسته یعنی «مصونیت قضایی اعضای هیئت و مجریان تصمیمات آن» و می افزاید: «صدای فروافتادن تشت این بند چنان بلند بوده ‌است که چرت بی‌حوصله‌ترین افراد را هم پاره کرده ‌است. چنین حکمی چه تفاوتی با «کاپیتولاسیون» دارد؟ البته یک فرق دارد و آن مصونیت برای مدیران سیاسی دارای امضای طلایی! رقم می خورد، چنین مصونیتی در نظام جمهوری اسلامی ایران حتی برای مقام معظم رهبری، خود رؤسای قوا و نمایندگان مجلس و حتی مجلس از حیث کلی هم پیش‌بینی نشده است. این روش مغایر اصول متعدد قانون اساسی از جمله اصول 20، 34، 61 و 159 و نیز مغایر با موازین شرع است».

به نظر می رسد در آستانه اولین سال جنگ اوکراین، آتش این جنگ ویرانگر به دلیل سیاست های مخرب غرب که بیشترین و بی سابقه ترین کمک های نظامی و تسلیحاتی را به اوکراین ارسال کرده، به جای این که رو به خاموشی گذارد ،      شعله ورتر خواهد شد و مناطق بیشتری را در بر خواهد گرفت . وزارت دفاع آمریکا اعلام کرد که بسته تسلیحاتی جدید 2.2 میلیارد دلاری این کشور به اوکراین شامل راکت‌های دوربرد با قدرت هدف‌گیری دقیق است که برد حمله نیروهای اوکراینی علیه نیروهای روسی را تقریباً دوبرابر می‌کند.«پاتریک رایدر» سخنگوی پنتاگون گفت که این بسته شامل «بمب های کم قطرپرتاب شونده از زمین» است که می‌تواند مواضع و ذخایر نظامی روسیه را تا ۱۵۰ کیلومتری هدف قرار دهد.این به نیروهای اوکراینی  قابلیت دوربرد می‌دهد وآن ها را قادر می‌سازد تا در دفاع از کشورشان عملیات انجام دهند و اراضی خود را پس بگیرند .  این بمب های پرتاب شونده از زمین به نیروهای اوکراینی، توانایی حمله به هر نقطه از مناطق تحت اشغال روسیه در دونباس، زاپوریژیا، خرسون و بخش شمالی کریمه را می‌دهد. این سلاح می‌تواند خطوط اصلی تدارکات، انبارهای تسلیحات و پایگاه‌های هوایی روسیه را تهدید کند. ولادیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین از این تصمیم واشنگتن استقبال کرده است. زلنسکی در توئیتی نوشت: «هرچه سلاح‌های ما دوربردتر باشند و نیروهای ما تحرک بیشتری داشته باشند، تهاجم وحشیانه روسیه زودتر پایان خواهد یافت ». اوکراین از مدت ها قبل از آمریکا درخواست تسلیحات دوربرد را کرده بود تا بتواند مواضع روسیه را فراتر از راکت های هیمارس با برد ۸۰ کیلومتر، هدف قرار دهد.آمریکا به رغم شعارهای خود درباره لزوم پایان دادن به جنگ اوکراین، اما عملا رویکرد تعمیق و گسترش این جنگ را با هدف تضعیف و درگیر ساختن هر چه بیشتر روسیه در پیش گرفته و در این مسیر سیاست تشویق و فشار بر متحدان غربی به ویژه اروپایی ها  را برای افزایش هر چه بیشتر ارسال کمک های  نظامی و تسلیحاتی به اوکراین دنبال کرده که نمونه اخیر و البته مهم آن ارسال تانک های عمده رزمی از جانب کشورهای اروپایی از جمله آلمان برای اوکراین است. دیروز نیز کانادا اولین تانک «لئوپارد ۲» را به اوکراین ارسال کرد.

  آیا می‌توان زمان را کُند کرد؟ یا می‌توان در زمان به عقب برگشت؟ آیا ممکن است زمان برای عده‌ای سریع‌تر بگذرد؟ اصلاً سفر در زمان ممکن است؟ شاید همه سوالات بالا در نگاه اول یک سری فانتزی و تخیل ساده و جذاب به نظر برسند، اما برای هرکدام پاسخ‌های جالب و دقیقی براساس نظریات نسبیت خاص و عام اینشتین وجود دارد. نظریاتی که ما را به سمت یک مفهوم جالب به نام «اتساع زمان» سوق می‌دهند. مفهومی که براساس آن، گذر زمان برای آدم‌های مختلف به دلیل تجربه متفاوتی که در سرعت یا جاذبه دارند، متفاوت است. اگر اتساع زمان به دلیل تفاوت سرعت را بررسی کنیم، از دید دو ناظر با سرعت متفاوت، گذر زمان متفاوت خواهد بود. ناظری که با سرعت بیشتری حرکت می‌کند زمان برایش کندتر سپری می‌شود، البته نه مثل صحنه آهسته فیلم‌ها بلکه اودرک عادی از زمان خواهد داشت، اما وقتی که متوقف شود، می‌فهمد زمان بیشتری برای ناظری که سرعت کمتری داشته سپری شده و به‌عبارتی زمان برای‌شان تندتر گذشته است. خب بیشتر ما تجربه سفر با هواپیما را داشته ایم، اما وقتی به مقصد رسیدیم و به‌ساعت‌مان نگاه کردیم نسبی بودن زمان به‌خاطر سرعت هواپیما را حس نکردیم. پس قانون نسبیت اینشتین چه‌زمانی کاربرد دارد؟ آیا امکان سفر با سرعت نور و لمس تجربه بسیار متفاوت از نسبی بودن زمان هست؟ اگر با سرعت نور حرکت کنیم، در بازگشت، زمان برای دیگران که ساکن بودند، چطور گذشته؟ آیا به‌نوعی چنین تجربه‌ای مثل سفر به آینده است؟ با ما باشید تا به‌طور مختصر و با بیانی ساده به این سوالات پاسخ دهیم.

آلبرت با نسبیت خاص و عام وارد می‌شود
مطالعه در بحث سرعت نور، اتساع زمان و... می‌تواند در کاوش‌های فضایی، ماموریت‌های اکتشافی در منظومه شمسی و ماه کمک کند. در هر ماموریت فضایی انسان‌ها و ابزارهای زیادی تحت تاثیر اتساع زمان خواهند بود، اما واقعیت این است که این مفهوم در علم بسیار تازه است. تا زمانی که دنیای علم برمبنای قوانین نیوتن بود، درکی از چنین مفاهیمی ایجاد نمی‌شد، اما نسبیت خاص انقلابی ایجاد کرد و باعث شد چالش‌های تازه‌ای پیش‌روی علم قرار بگیرد و حجم کنجکاوی‌ها بیشتر شود. گام اول این جهش بزرگ نسبیت خاص بود. آلبرت اینشتین نابغه دنیای فیزیک سال 1905 میلادی با «نسبیت خاص» جرقه اتساع زمان ناشی از تفاوت در سرعت را زد. بر اساس نسبیت خاص شما بسته به سرعتی که دارید، درک متفاوتی از زمان خواهید داشت. دوقلوهای همسانی را تصور کنید که یکی فضانورد است و یکی شغل معمولی روی زمین دارد. یکی از آن‌ها برای سال‌ها با سرعت زیادی به یک سفر فضایی می‌رود و وقتی به‌زمین برمی‌گردد بسیار جوان‌تر از برادرش خواهد بود که روی زمین قرار دارد. خب اولین جایی که ذهن ما می‌رود بحث سفرهای هوایی معمولی و با سرعت هواپیماهای امروزی است. واقعیت این است که این اتفاق همیشه می‌افتد ولی  وقتی تفاوت سرعت‌ها کم باشد، نسبی بودن زمان خودش را در حد بسیار کمی نشان می‌دهد که دو ناظر مختلف اصلاً آن‌را حس نمی‌کنند، اما هرچه اختلاف سرعت بیشتر باشد، اتساع زمان هم محسوس‌تر خواهد بود.
پای جاذبه هم در میان است| اینشتین به‌همین بسنده نکرد و سال 1915 میلادی با «نسبیت عام» یک تکان دیگر به دنیای علم داد. نسبیت عام بحث اتساع زمان را به دلیل تفاوت در جاذبه‌ای که به دو ناظر مختلف وارد می‌شود، مطرح می‌کند. البته روی سیاره هم این تفاوت خیلی ناچیزتر از آن است که ما حس کنیم.نسبیت عام می‌گوید جایی مثل افق‌رویداد یک سیاه چاله که جاذبه بسیار قوی دارد، گذر زمان کندتر خواهد بود. راستی فضانوردان در ایستگاه‌های فضایی خارج از سیاره، چون میدانِ جاذبه کمتری را درک می‌کنند زمان برای‌شان کندتر خواهد گذشت. به چهره دو فضانورد دوقلو دقت کنید.به‌نظرتان کدام یک در ماموریت بیشتری بوده؟
اگر جاذبه زیادی را درک کنیم| تصور کنید در محدوده جاذبه یک سیاه چاله عظیم هستید که حتی نور را هم می‌بلعد، جاذبه زیاد باعث نسبی بودن زمان یا اتساع گرانشی آن می شود. یک تشک نرم را تصور کنید. اگر یک گوی سنگین رویش بگذارید تشک گود می‌شود و اگر چند تیله روی تشک قِل بدهید، مسیرشان به سمت گوی که در صافی تشک اعوجاج ایجاد کرده؛ تغییر خواهد کرد. این همان رفتاری است که جاذبه یک سیاره یا سیاه چاله با زمان و نور انجام می‌دهد. نسبیت عام روی سطح سیارات فرضی که در دوردست قرار دارند و جاذبه‌شان با زمین متفاوت است هم صدق می‌کند. یعنی اگر روی سیاره‌ای باشیم که جاذبه بیشتری از زمین داشته باشد، بعد از بازگشت به زمین ما از اهالی زمین جوان‌تر خواهیم بود. به‌نوعی می‌شود گفت به آینده سفر کرده‌ایم.
نسبیت چه ابعاد دیگری دارد؟| سرعت و جاذبه مولفه‌هایی هستند که روی نسبی بودن زمان اثر می‌گذارند. البته نسبی بودن بسیاری از شاخص‌ها متناسب با وضعیت ناظران، متفاوت است. به‌طور مثال خودرویی که با سرعت 200 کیلومتر در ساعت حرکت می‌کند، از خودرویی که با  100 کیلومتر در ساعت در جهت مخالف حرکت می‌کند با سرعت 300 کیلومتر در ساعت دور می‌شود و برای ناظر ساکن یا همراستا سرعت دیگری دارد، اما آن‌چه مهم و جذاب است این است که ماجرای اتساع زمان بازهم در این بازه‌ها کاربرد چندانی ندارد، اما اگر به سرعت نور نزدیک شویم داستان متفاوت است. یعنی از درک نسبی بودن سرعت، به نسبی بودن زمان هم می‌رسیم و در نهایت همه این‌ها به جرم منتهی می‌شود. هرچند هیچ ماده‌ای نمی‌تواند با سرعت نور حرکت کند، اما اگر یک انسان بتواند به سرعت نور نزدیک شود از سوراخ در هم رد می‌شود. چون جرمش متفاوت خواهد بود.
نتایج نسبیت خاص و عام| کاربردهای عملی نظریه‌های اینشتین فراتر از انتظار است و افق‌های جذابی را پیش‌روی علم قرار می‌دهد، اما در کنار کاربردها نباید از نتایج این نظریه‌ها غافل شد. یکی از نتایج مفاهیم مرتبط با نسبیت خاص، فرمول معروفی است که رابطه بین انرژی، جرم و سرعت را نشان می‌دهد یعنی E = mc2. این فیزیک‌دان برجسته با نسبیت خاص به دنیا نشان داد که قوانین فیزیک نیوتن وقتی سرعت اجسام زیاد می‌شود، کاربرد ندارد و در ادامه مشخص شد قانون جاذبه نیوتن هم وقتی پای میدانی با جاذبه بالا در میان باشد، کاربرد سابق را ندارد. نیوتن معتقد بود نور در یک مسیر مستقیم حرکت می‌کند، اما نسبیت عام نشان داد جاذبه قوی حتی نور را هم منحرف می‌کند. به‌این شکل معمای مربوط به انحراف نور برخی اجرام هم حل شد.
مفهوم تازه‌ای از فضا و زمان| زمان و فضا طبق نظریه‌های اینشتین به هم بافته شده‌ و ساختاری 4 بُعدی را ایجاد کرده‌اند. هر جرم سنگینی در این ساختار انحنا ایجاد می‌کند و وقتی جاذبه و سرعت در این ساختار زیاد باشد بُعد آخر یعنی زمان هم تغییر محسوسی خواهد داشت. به این شکل مشکل عدسی‌های گرانشی، سراب کیهانی، ویژگی سیاه چاله‌ها و... حل شد و مفهوم جذابی شکل گرفت به‌نام اتساع زمان که طبق آن زمان دیگر مثل سابق یک شاخص ساده نبود بلکه برای ناظران مختلف کیفیت متفاوتی دارد.

معمای سفر در زمان
اتساع زمان نتایج زیادی برای علم دارد و افق‌های تازه‌ای را پیش‌روی دانشمندان قرار می‌دهد؛ اما بخش جالب آن برای آدم‌های معمولی داستان «سفر در زمان» است. هرچند اتساع زمان به نسبی بودن بُعد چهارم یعنی زمان اشاره دارد ولی نمی‌شود تا این‌جای ماجرا را جدی گرفت و وارد بحث «غلبه بر بُعد چهارم» نشد. موضوعی که ابعاد علمی و فلسفی پرچالشی هم دارد. به‌طور مثال آیا ما با غلبه بر زمان و تغییر گذشته،  زمان حال و آینده را هم تغییر می‌دهیم یا صرفاً واقعیت تازه‌ای به آن اضافه می‌کنیم که مسیر خودش را فارغ از واقعیت‌های قبلی ادامه می‌دهد؟
نوع خاصی از سفر به آینده
همان‌طور که گفتیم هرچه اختلاف سرعت بیشتر باشد، اتساع زمان محسوس‌تر خواهد بود و اگر به سرعت نور نزدیک شویم ماجرا به‌شدت جالب می‌شود. تصور کنید با سرعتی معادل 99 درصد سرعت نور که بیشترین سرعت ممکن در کیهان است به یک سفر فضایی می‌روید. حالا اگر سفر شما سه سال طول بکشد، وقتی به زمین برگردید شما فقط 3 سال پیر شده‌اید اما دیگران  شایدحدود 21 سال. انگار بعد از اتمام سفر فضایی، به‌نوعی به آینده هم سفر کرده‌اید. هرچند این سفر شبیه فیلم‌های علمی و تخیلی نیست که وارد یک دروازه یا ماشین شوید و از آن طرف سر از آینده دربیاورید؛ اما در نوع خودش هم جالب است.
بی انتهایی کیهان
جالب است که نزدیک‌ترین کهکشان که یکی از میلیاردها کهکشان کیهان است فاصله‌ای حدود 2.5 میلیون سال نوری با ما دارد، در حالی که عمر انسان شهرنشین فقط 10 هزار سال است. یعنی اگر ما میانبری برای حرکت در زمان و فضا داشته باشیم که دو نقطه را به هم وصل کند، می‌توانیم به‌چیزی فراتر از تصور دسترسی داشته باشیم. این جاست که ایده کرم‌چاله‌ها به میان می‌آید؛ درگاه‌های زمان و مکان که مثل یک میان‌بُر بُعدهای مختلف را به هم وصل می‌کنند. هرچند کرم‌چاله‌ها هم ایده‌ای نظری هستند و هنوز شواهدی از وجودشان وجود ندارد، در عوض طی دو سه سال اخیر شواهد زیادی از وجود سیاه چاله‌ها به دست آمده اما ورود به آن‌ها هم به دلیل جاذبه قوی که دارند هیچ خروجی ندارد. در فیلم «بین ستاره‌ای» کریستوفر نولان، شخصیت‌های داستان برای سفر به نقاط دور کیهان از یک کرم‌چاله استفاده کردند تا مسافت‌هایی معادل چند میلیون سال نوری را در زمان کمی طی کنند. در انتها هم وارد نوع خاصی از سیاه چاله با جاذبه زیاد شدند که امکان خروج از آن وجود داشت. جالب‌تر این‌که با ورود به سیاه چاله توانستند با تسلط بر بُعد زمان، کدهایی را به گذشته ارسال و با خودشان در زمان گذشته ارتباط برقرار کنند. هرچند فیلم‌نامه «بین ستاره‌ای» با مشارکت یک فیزیک‌دان برجسته نگارش شده بود تا برای تمام ایده‌های داستانی، فکت‌های علمی وجود داشته باشد ولی باز هم حداقل با دانش امروز بشر، امکان عملی چنین اتفاق‌های ممکن نیست، اما راه‌های دیگری هم برای غلبه بر بُعد زمان وجود دارد. مثل حرکت با سرعتی بیشتر از سرعت نور.
جرم‌های موهوم!
سرعت نور حدود 300 هزار کیلومتر بر ساعت است، اگر روزی بتوانیم با این سرعت حرکت کنیم می‌توانیم تنها در یک ثانیه 7 بار دور زمین بچرخیم اما در ابعاد بین‌ستاره‌ای، همان‌طور که گفتیم با همین سرعت برای رسیدن به نزدیک‌ترین کهکشان 2.5 میلیون سال وقت نیاز داریم. جالب این‌جاست که اگر فردی بتواند با سرعتی بیشتر از آن حرکت کند، در زمان به عقب برمی‌گردد، اما مشکل این جاست که هیچ چیزی نمی‌تواند بیشتر از نور حرکت کند مگر این‌که جرمی نداشته باشد. طبق فرمول معروف اینشتین، اگر بخواهیم جسمی حرکت کند باید به آن انرژی بدهیم، هرچه انرژی بیشتری بدهیم، سرعت بیشتری هم خواهیم داشت، اما برای رساندن یک جرم بسیار کوچک به سرعت نور، نیاز به انرژی بی‌نهایت داریم. حتی شتاب‌دهنده ذرات هادرون هم برای رساندن سرعت ذرات زیراتمی به سرعت نور موفق نبود، حالا تصور کنید پای انسان با چنین جرمی در میان باشد، آن‌وقت تامین انرژی لازم غیرممکن و فراتر از تصور است. به همین دلیل جسم مادی به سرعت نور نزدیک هم نمی‌شود چه رسد به آن‌که سرعت بیشتری داشته باشد تا در زمان به عقب برگردد، اما اگر با ذره‌ای مواجه باشیم که جرم موهوم یا منفی داشته باشد، چه؟ تاکیون‌ها جرم موهوم دارند و وجودشان به صورت نظری اثبات شده است. جالب است بدانید تاکیون‌ها نمی‌توانند کمتر از سرعت نور حرکت کنند چون جرم ندارند و برای همین همیشه بیشتر از سرعت نور حرکت می‌کنند، پس مدام در زمان به عقب برمی‌گردند. حالا اگر سفینه‌ای ساخته شده از تاکیون‌ها داشته باشیم به عقب برمی‌گردیم؟
تلاش برای رسیدن به سرعت نور
طی سال‌های اخیر ناسا پیشنهادهای زیادی برای رساندن یک ذره به سرعت نور مطرح کرد که معروف‌ترینش میدان الکترومغناطیسی بود. این میدان‌ها با باردار کردن ذرات به‌آن‌ها شتاب می‌دهند، اما تابه‌حال تلاش‌های بشر برای رسیدن به این مهم بی‌نتیجه مانده است. پیشرانه‌هایی بدون سوخت تلاش دیگری بود. مرکز فضایی جانسون حدود 7 سال قبل اعلام کرد تلاشی در این زمینه داشته که اثربخش نبوده است. خیلی‌ها هم سرمایه‌گذاری روی تولید پادماده را کلید رسیدن به این سرعت می‌دانند، اما چالش‌هایی مثل هزینه زیاد و نابودی پادماده درصورت برخورد با ماده وجود دارد. پادماده به‌طور طبیعی در سیاره ما وجود ندارد و فقط در مقیاس آزمایشگاهی امکان تولیدش هست.

پاسخ به چند کنجکاوی جالب
چرا اثر اتساع زمان را به‌خاطر اختلاف سرعت و ارتفاع درک نمی‌کنیم؟
به‌پوست صاف و شفاف افرادی که در ارتفاعات زندگی می‌کنند دقت کرده‌اید؟ هیچ تفاوتی با دیگران ندارد؟ البته همان‌طور که گفتیم اثر سرعت و جاذبه روی سیاره ما ناچیز است و آن‌قدر محسوس نخواهد بود. پس اگر یک خلبان یا مهماندار همیشه در سفر باشد، در نهایت طی تمام عمرش شاید کمتر از یک روز اثر اتساع زمان برایش اتفاق بیفتد که آن‌قدر چشمگیر نیست که حس کنیم، اما چشمگیر نبودنش دلیل بر نبودنش نیست.
آیا آزمایشی برای اثبات اتساع زمان انجام شده؟
هرچند فرمول‌بندی ماجرا از لحاظ نظری اثبات شده و دقیق است، اما در سال 1971 آزمایشی با عنوان هیفل کیتنیگ انجام شد و دو ساعت اتمی بسیار دقیق درون دو هواپیما که خلاف جهت هم حرکت می‌کردند، گذاشته شد و اثر اتساع زمان در ایجاد اختلاف زمانی دیده شد.
جاذبه یک سیاه‌چاله چه اثری بر زمان دارد؟
فرض کنید در مدار یک سیاه چاله قرار دارید و امکان فرار هم دارید، اگر جاذبه این سیاه چاله زیاد باشد، به راحتی یک ساعت حضور در آن مدار برای ساکنان زمین معادل 10 سال خواهد بود. البته این اعداد فرضی است و برای درک اثر جاذبه بر زمان مطرح می‌شود وگرنه ممکن است براساس بزرگی سیاه چاله، میزان جاذبه و متغیرهای دیگر، اثر آن میدان بر زمان کمتر و حتی خیلی بیشتر هم باشد.
اتساع زمان شامل ذرات کوانتومی هم می‌شود؟
آزمایش‌های محققان موسسه ملی استاندارد و فناوری آمریکا گویای آن است که اتساع زمان گرانشی یا همان اثر جاذبه بر زمان، حتی برای ذراتی که از قوانین کوانتومی پیروی می‌کنند هم وجود دارد.