گروه اندیشه - رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح دیروز، در دیدار دست‌اندرکاران حج امسال، حج را ستون زندگی انسان و دربردارنده پیام‌ها و درس‌های مهمی برای ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی انسان دانستند و بر لزوم تأمین امنیت همه زائران، به ویژه زائران ایرانی به عنوان مطالبه جدی جمهوری اسلامی از دولت میزبان تأکید کردند. به گزارش پایگاه دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب، ایشان حج را برنامه مدبرانه الهی با زوایا و ابعاد و گستره‌ای متفاوت از سایر برنامه‌های دینی خواندند و گفتند: قرآن کریم حکمت حج را در یک جمله کوتاه «قیاماً للناس» یعنی ستون زندگی بشر بیان می‌کند. حج دربردارنده تعالیم و تمرین‌هایی است که به بشر و نسل‌های پی در پی می‌آموزد چگونه ارکان زندگی خود را انتخاب کند.

همزیستی و ساده‌زیستی؛ درس‌های بزرگ حج

حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای «تعلیم همزیستی»، «ساده‌زیستی» و «اجتناب از گناهان و امور در دسترس اما نیازمند مراقبت» را از جمله درس‌های مهم حج برشمردند و در بیان چند توصیه افزودند: همه حجاج و همچنین مسئولان حج، قدر این نعمت بزرگ را بدانند و قدردانی آن هم عبارت است از نیت قربت برای خداوند و انجام امور به صورت محکم، متقن و همراه با ابتکار. ایشان حجاج را به ایجاد آمادگیِ درونی برای این سفر معنوی بسیار مهم و پرهیز از امور ناپسندی همچون بازارگردی سفارش مؤکد کردند و گفتند: سوغاتی واقعی سفر حج، قرائت قرآن، نماز و طواف در مسجدالحرام است و نباید وقت گران‌بها را برای کارهای بیهوده هدر داد.

برادرانه با هم زندگی کنید

حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای با اشاره به این‌که حج، مظهر اتحاد امت اسلامی است، گفتند: سعی کنیم این اتحاد به هم نخورد، سعی کنید. ائمه (علیهم‌السلام) می‌رفتند در نماز جماعتِ پیش‌نمازی که در مسجدالحرام نماز می‌خواند شرکت می‌کردند، امام صادق(ع) می‌رفت شرکت می‌کرد. تعمّد داشت که شرکت کند. ببینند این برای چیست؟ ما این حرف‌ها را چرا یادمان می‌رود؟ مدام صدبار تکرار می‌کنیم، باز یکی از آن طرف صدایش بلند می‌شود راجع به مسئله شیعه و سنی و اختلافات و شکاف‌ها. چرا این کار را می‌کنند؟ چرا به سود دشمن کار می‌کنند؟ نمی‌دانند که انگلیس‌ها هنرشان ایجاد اختلاف است و یکی از گسل‌ها و شکاف‌هایی که همیشه انگلیس‌ها استفاده کرده‌اند، شکاف بین شیعه و سنی بوده؟ حالا به تدریج دیگران هم یاد گرفتند و در  این اندیشکده‌های آمریکا، اندیشکده‌های سیاسی و... ملاحظه می‌کنید که می‌گویند بله، فلان افراد شیعه‌اند، فلان جاها شیعه‌اند، فلان جاها سنّی‌اند. به آن‌ها هم رسیده شیعه و سنی! نکنید، برادرانه باهم زندگی کنید. بله اختلاف‌نظر هست، در اعتقادات هم اختلاف‌نظر هست، در عقاید هم هست. اما اشتراک نظر هم هست. ما این همه مشترکات داریم، این همه موارد اشتراک داریم. این‌ها را به کلی ندیده بگیریم، برویم سراغ اختلافات؟ نگذارید، نگذارید. امام(رضوان‌ا...‌علیه) ممنوع کردند نماز جماعت را در داخل کاروان‌ها ‌و آن وقت گفتند نکنید، بروید در مسجد نماز بخوانید. این برای همان اتحاد است. این اتحاد را هرچه می‌توانید بیشتر کنید.

صهیونیسم؛ بلای فوری و نقد جهان اسلام

رهبر انقلاب اسلامی، تماس‌های خوب و روشنگرانه با زائران کشورهای دیگر و استفاده از قرآن و قُرّاء خوب را از جمله زمینه‌های افزایش اتحاد برشمردند و با تأکید بر این‌که صهیونیست‌ها بلای فوری و نقد جهان اسلام هستند، افزودند: افشای توطئه و طراحی صهیونیست‌ها از کارهای ضروری در حج است و دولت‌های عربی و غیرعربی که برخلاف خواست ملت‌ها و برای خواست آمریکا، به سمت عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی رفته‌اند، بدانند این نشست و برخاست‌ها هیچ نتیجه‌ای نخواهد داشت، جز استثمار آن‌ها به‌وسیله رژیم صهیونیستی.

وظیفه سنگین دولت میزبان

حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای به وظایف سنگین دولت میزبان و لزوم عمل این دولت بر اساس مصالح دنیای اسلام نیز، اشاره کردند و گفتند: تأمین امنیت همه زائران، به‌ویژه زائران ایرانی و جلوگیری از تکرار فجایع گذشته و همچنین تجدید نظر در افزایش هزینه‌ها، از مطالبات جدی جمهوری اسلامی است. ایشان در پایان از مسئولان حج درخواست کردند موضوع کاهش ایام حج را در دستور کار خود قرار دهند و برای آن راه حلی بیابند. در ابتدای این دیدار، حجت‌الاسلام والمسلمین نواب، نماینده ولی‌فقیه در امور حج و زیارت و آقای حسینی، رئیس سازمان حج و زیارت، گزارشی از تدارکات و برنامه‌های در نظر گرفته شده برای برگزاری مراسم حج امسال را بیان کردند.

 

تفسیری با گرایش اجتماعی - سیاسی

در ابتدای مراسم، مدیر تولید محتوای انتشارات انقلاب اسلامی، طی سخنانی، به پیشینه ورود رهبر انقلاب به مباحث مربوط به برگزاری جلسات تفسیر قرآن کریم در مشهد پرداخت و گفت: سال 1343ش، زمانی که رهبر معظم انقلاب، بنا به ضرورت، ناچار شدند از قم به مشهد بازگردند، نخستین جلسات تفسیر ایشان در مشهد شکل گرفت؛ دلیل این امر، توجه ویژه معظم‌له به این موضوع بود. جلسات ابتدایی تفسیر در مسجد صدیقی‌ها برگزار شد و بعدها، با افزایش علاقه‌مندان و کافی نبودن فضای مسجد برای میزبانی از جلسات، به مدرسه میرزاجعفر انتقال یافت. شخصیت انقلابی حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای از یک‌سو و از سوی دیگر، حضور گسترده طلاب و دانشجویان جوان، باعث حساسیت ساواک به جلسات درس تفسیر ایشان شد و نهایتاً به تعطیلی آن‌ها در مدرسه میرزاجعفر انجامید. البته تقریباً مقارن همین زمان، جلسه تفسیر روزهای جمعه معظم‌له در مسجد امام حسن مجتبی(ع) منعقد می‌شد که بیشتر مخاطبان آن جلسات هم، جوانان و دانشجویان بودند. حجت‌الاسلام والمسلمین صابری افزود: ثمره تلاش‌ها برای جمع‌آوری و انتشار مکتوب محتوای آن جلسات، ابتدا به طبع تفسیر سوره برائت در سال 1396 انجامید که به علت ارزش بالای مباحث علمی مطرح شده در آن، کتابی نیز، به عنوان مکمل مکتوب یادشده، با محتوای روش و قواعد تفسیر سوره برائت، انتشار یافت. وی با اشاره به تداوم برگزاری جلسات تفسیر رهبر انقلاب، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و در دوران ریاست‌جمهوری و پس از آن، دوران رهبری معظم‌له، توضیح داد: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و تداوم جلسات تفسیر رهبر معظم انقلاب، مباحث مربوط به سوره‌های ممتحنه، حشر، تغابن و منافقون در دوران ریاست‌جمهوری ایشان و جلسات تفسیر مربوط به سور‌ه‌های حمد – از 15 اسفند 1369 – و 25 آیه نخست سوره بقره – در سال 1370 – برگزار شد که به لطف خداوند، طی دوران فعالیت انتشارات انقلاب اسلامی و با همکاری و مساعدت دوستان و علاقه‌مندان، تفسیر سوره‌های برائت، مجادله و ممتحنه منتشر شده و امروز، از طبع تفاسیر مربوط به سوره‌های حمد، بقره، حشر و جمعه رونمایی می‌شود. در آینده نزدیک نیز، شاهد انتشار ادامه مباحث تفسیری رهبر معظم انقلاب، مربوط به تفسیر سوره‌های مبارکه مُلک، طلاق، صف و منافقون خواهیم بود. مدیر تولید محتوای انتشارات انقلاب اسلامی گفت: گرایش تفسیری حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای، گرایشی اجتماعی – سیاسی، با جهت‌گیری هدایتی و تربیتی است که در نوع خود قابل توجه و استفاده است.

سخن شهید مطهری درباره آیت‌ا... خامنه‌ای

دبیر شورای عالی حوزه علمیه خراسان و امام جمعه موقت مشهد، طی سخنان کوتاهی، به بیان نحوه شکل‌گیری جلسات درس تفسیر مقام معظم رهبری پرداخت و گفت: به یاد دارم که روزی، همراه با شهید کامیاب، هنگام خروج از مدرسه میرزاجعفر و در بست نواب، با رهبر معظم انقلاب روبه‌رو شدیم. به ایشان پیشنهاد برگزاری درس اخلاق دادیم. آیت‌ا... خامنه‌ای گفتند که درس اخلاق که نه، اما جلسات تفسیر را می‌توانیم برگزار کنیم. این جلسات با حدود 4، 5 نفر آغاز شد و به تدریج، با افزایش جمعیت علاقه‌مندان، به مدرسه میرزاجعفر انتقال یافت. در آن جلسات، گاه تا 700 نفر از طلاب و دانشجویان جوان شرکت می‌کردند. حجت‌الاسلام محمدباقر فرزانه در ادامه به سبک خاص و منحصر به فرد رهبر انقلاب در تفسیر قرآن اشاره کرد و گفت: خصوصیات تفسیر ایشان، خیلی ویژه است؛ یک‌بار در جایی عرض کردم، وقتی تفسیر رهبر انقلاب را گوش می‌دهید یا می‌خوانید، احساس می‌کنید که ایشان فرهنگ قرآن را می‌شناسد و درک می‌کند. تفسیری که ارائه می‌شود، بر اساس آگاهی‌های نو و تسلط بر فرهنگ قرآنی است. وی به ذکر خاطره‌ای مربوط به دوران قبل از انقلاب پرداخت و افزود: سال 1355 بود که به مناسبتی در تهران حضور داشتم. آن‌جا در جلسه‌ای حاضر شدم که مرحوم شهید مطهری، شهید بهشتی و دکتر شریعتی هم در آن حاضر بودند. این جلسه از بعد نماز مغرب شروع شد و تا اذان صبح طول کشید. هنگام اقامه نماز مغرب و عشا، بین دو نماز، آیت‌ا... خامنه‌ای به ترجمه و توضیح سوره صف پرداختند. بعد از پایان سخنان ایشان، شهید مطهری رو به حضّار کرد و فرمود: «آقای خامنه‌ای متخصص در تفسیر است.» تفسیری که معظم‌له در آن زمان ارائه می‌کرد و شاید خیلی از ما، ضرورت و مفهوم آن را درک نمی‌کردیم، مبتنی بر حرکت امام خمینی(ره)، آینده مبارزه و نتیجه‌ای بود که باید از آن به دست بیاید؛ این تفسیر برای ورود به مبارزه و یافتن بینش مبارزه بود؛ وقتی از رویکرد اجتماعی در تفسیر سخن می‌گوییم، منظورمان همین است. حضور در تفسیر آیت‌ا... خامنه‌ای، روحیه‌ها و نگاه به آینده را تغییر می‌داد و اساساً با جلسات درس مشابه آن، فرق می‌کرد.

قرآن را جدی بگیریم

سخنران ویژه مراسم رونمایی از کتاب‌های تفسیری رهبرانقلاب، حجت‌الاسلام والمسلمین محسن قرائتی بود. وی با اشاره به تفسیر روزآمد قرآن کریم و ضرورت آن برای جامعه امروز، در صحبت‌هایش به نقد برخی رویکردها نسبت به قرآن کریم پرداخت و گفت: تفسیر را باید بر مبنای زندگی امروز ارائه کرد. یادم می‌آید یک‌بار مرحوم آیت‌ا... العظمی صافی گلپایگانی به من گفتند: تو چطور آیات‌الاحکام را به صورت عمومی تفسیر می‌کنی؟ گفتم: مثلا « الطَّلاقُ مَرَّتَانِ»(بقره - 229)؛ مسئله فقهی است، ولی خب، حالا یک کسی ازدواج نکرده است یا ازدواج کرده، اما نمی‌خواهد همسرش را طلاق بدهد؛ این‌جا باید چه بگوییم؟ «الطَّلاقُ مَرَّتَانِ» یک اصل مهم دارد، یعنی وقتی می‌خواهی روابط خودت را با کسی قطع کنی، همه پُل‌ها را یکباره خراب نکن؛ حدیثی هم داریم که می‌گوید وقتی با کسی قهر کردی، جوری قهر نکن که بعد نتوانی با او آشتی کنی؛ شاید یک زمانی تصمیم گرفتی دوباره با او ارتباط داشته‌باشی؛ خب این، یک نگاه روزآمد و عمومی است. این معلم قرآن، در ادامه سخنانش از بی‌توجهی نسبت به محتوای قرآن در جامعه انتقاد کرد و افزود: متأسفانه قرآن وارد سفره معرفتی ما نشده‌است. برخی از ما باور نداریم که قرآن علم است. کنار امام رضا(ع) هستید، امام(ع) فرمود: «مَنْ أرادَ الْعِلْم فَلْیُصَوِّرَ الْقُرآن»؛ اگر به دنبال دانش هستید، دانش می‌خواهید، بروید به سراغ قرآن. برخی از ما فقط قرآن را یک کتاب مقدس می‌دانیم. به همین دلیل، رفتاری که با قرآن داریم هم، فقط رویکرد قداست بخشیدن دارد؛ در کیف عروس می‌گذاریم یا بالای سر مسافر می‌گیریم، شب‌های قدر می‌گذاریم بالای سرمان و می‌گوییم: «بک یاا...»؛ کارهایمان با قرآن، دکوری است. ما باید قرآن را جدی بگیریم.شایان ذکر است که در بخشی از این مراسم، مسعود نجابتی، مدیر هنری انتشارات انقلاب اسلامی به بیان توضیحاتی درباره نحوه طراحی جلد و قطع کتاب‌های منتشر شده پرداخت.