حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای روز سه‌شنبه 1396/1/8 از نمایشگاه آثار هنری و اسناد تاریخی مرتبط با واقعه‌ی مسجد گوهرشاد که در حرم مطهر رضوی برگزار شده بود، بازدید کردند و با برخی هنرمندان و صاحبان آثار که در نمایشگاه حاضر بودند، از نزدیک گفت‌وگو کردند. آقای سعید تشکری، کارگردان تئاتر و داستان‌نویس در گفت‌وگو با پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR روایت خود از دیدار و گفت‌وگو با رهبر انقلاب اسلامی در حاشیه‌ این نمایشگاه را بیان کرده است که متن آن به شرح ذیل منتشر می‌شود.

بهارِ مشهدِ هر سال با حضور رهبر انقلاب، عطر و طعم تحول‌هاست اما حس می‌کنم نعمتی که در بهار ۹۶ به من عرضه شد بی‌شمارش است. خدای را شکر می‌گویم چون هرچه بر من در نگارش رمان «پاریس، پاریس» (با مضمون قیام گوهرشاد) در تنهایی گذشت، این‌بار و امسال گویی آغازی نو است. از گذران زائران داخل صحن معطر حرم رد می‌شوم و بعد از تشریفات، وارد تالار آینه می‌شوم. در کنار دوستان برگزارکننده‌ بزرگداشت قیام گوهرشاد و دوستانم در حسینیه‌ هنر مشهد و تنی چند از دوستان قدیمی‌ام، همه منتظر دیداریم. ..

حضرت آقا می‌آیند و من قرار است به محضر ایشان گزارشی از روند نگارش نخستین «رمان جمعی» را عرض کنم؛ رمانی با مضمون واقعه‌ گوهرشاد که در حسینیه‌ هنر، همراه با جوانان نویسنده‌ای که آینده‌ رمان‌نویسی ما هستند به‌صورت جمعی در حال نگارش است. ورود رهبر انقلاب اسلامی و همراهان، با دیدار از نمایشگاه و هنرمندان آغاز می‌شود. بعد از این که دیدارشان از نمایشگاه تمام می‌شود، نوبت به من می‌رسد. در محضرشان هستم؛ مثل همیشه گرم و به‌دور از هرگونه تشریفات با هم احوال پرسی می‌کنیم. از این روزها و کارهای تازه‌ام می‌پرسند و من خدمتشان عرض می‌کنم: بعد از دیدار چند ماه پیش که به‌خاطر نگارش رمان «مفتون و فیروزه» خدمتتان رسیدم، حس کردم باید در رمان‌نویسی ما اتفاقی نو بیفتد.

آقا نگاهم می‌کنند. ادامه می‌دهم: ما اصلاً رمان مستند نداریم و کار جمعی هم که اصلاً نداشته‌ایم. رمان جمعی با حضور دو نفر نمی‌شود. آموزش نیاز است و در تکنیک و در محتوا باورمندی قلبی نیاز دارد. رمان جمعی حضور یک جمع با سنین مختلف است که تفاوتش با تاریخ شفاهی، تکنیک رمان است.

رهبر انقلاب نافذ و در کمال مهربانی نگاهم می‌کنند و می‌گویند: «کار تازه‌ات چیه؟» می‌گویم: در حال راه‌اندازی و جذب یک تیم نویسنده‌ جوان هستم تا در حسینیه‌ هنر مشهد با زحمتی که دوستان در جمع‌آوری اسناد واقعه‌ گوهرشاد کشیده‌اند، یک رمان جمعی را شروع کنیم.

آقا می‌گویند: «با جوانان؟ چه کار سختی! نمونه‌اش را تاکنون در ایران نداشته‌ایم. کارِت خیلی سخته.»

می‌گویم: هدفم از تهیه‌ این کار، آموزش به نویسندگان جوان و آغاز رمان‌نویسی مستند و خلّاق است.

ایشان می‌گویند: «رمان جمعی! این کار برای اولین‌بار است که این جا انجام می‌شود و در صورت موفقیت، کار باارزش و مهمی خواهد بود و به‌واسطه‌ آن، نویسندگان جوانی به جامعه‌ هنری تحویل داده خواهند شد؛ کاری که تنها از عهده‌ نویسنده‌ای پخته و بااندیشه برمی‌آید. افراد زیادی در واقعه‌ گوهرشاد ایفای نقش داشتند که کمتر در روایت‌ها و داستان‌های نقل‌شده از آن دوران، به آن‌ها اشاره می‌شود؛ افرادی مثل مرحوم حاج حسین قمی و مرحوم آقازاده که از افراد سرشناس مشهد بودند.»

آقا می‌پرسند: «خودت هم در آن می‌نویسی؟» عرض می‌کنم: بله حضرت آقا. لبخندی بر چهره‌شان می‌نشیند: «اصل همین است که کنار جوان‌ها باشی. رمان جمعی کار سختی است و امیدوارم به نتیجه برسد.»

آقا با هر یک از دوستان دیداری صمیمانه دارند و بعد به جمع دیگر یاران می‌روند و گفت‌وگو با هنرمندان ادامه دارد و بعد فریضه‌ نماز انجام می‌شود. ..

حضرت آقا عنصر گمشده‌ رمان جمعی را به من می‌دهند و سخنانشان برای هر کدام از هنرمندان راه‌گشا و دلگرم‌کننده بود، وقتی در فرازی از بیاناتشان فرمودند: «این خیلی مایه‌ تأسف است که حادثه‌ مسجد گوهرشاد با این عظمت و این اهمیت هیچ انعکاسی در تاریخ ما، در ادبیات ما، در کتاب‌های رمان ما نداشته باشد. خب الحمدلله خوب کار کرده‌اید. تا آن مقداری که بنده دیدم و آن مقداری که حالا فهم بنده اقتضا می‌کند، خیلی به نظرم جالب و خوب آمد؛ هم کارهای نقّاشی و گرافیکی و همچنین کارهای گزارشی و روایتی؛ خیلی خوب بود.» پس از پایان سخنرانی، حضرت آقا موقع رفتن صدایم می‌کنند و پیشانی‌ام را می‌بوسند و می‌گویند: «آرزوی موفقیت شما را دارم.» عید باشکوهی است برایم. حضرت آقا می‌روند. در دلم باغ، باغ شُکر است و آرام انگار به همه می‌گویم: «این بهار و این عیدی تا همیشه یادم می‌ماند!»

در پی درگذشت سعید تشکری، بسیاری از شخصیت ها، مسئولان و چهره‌های فرهنگی و ادبی کشور نیز با صدور پیام‌هایی فقدان او را تسلیت گفتند.

تجلیل ویژه تولیت آستان قدس رضوی 

حجت‌الاسلام والمسلمین مروی تولیت آستان قدس رضوی در پیام تسلیت خود، به آثار ماندگار مرحوم تشکری در عرصه ادبیات دینی و انقلابی اشاره کرد و نوشت: «درگذشتِ نویسنده متعهد انقلاب، خالق آثار ماندگار در عرصه ادبیات دینی و انقلابی، خادم الرضا(ع)،  شادروان سعید تشکری برای تمامی اصحاب فرهنگ و ادب خسارت‌بار است. این نویسنده سختکوش و انقلابی، تمام استعداد برجسته و هنر فاخر خود را در خدمت ارزش‌ها و آرمان‌های معنوی انقلاب اسلامی قرار داده بود. حاصل عمر پربار او علاوه بر ده‌ها اثر گرانسنگ و ارزشمند، شاگردان توانمند بسیاری است که امید است ادامه‌دهنده راه او به سوی قله‌های والای هنر دینی و انقلابی باشند‌. 

قالیباف: زنده یاد تشکری دغدغه‌مند ارزش‌ها بود

«محمدباقر قالیباف»رئیس مجلس شورای اسلامی نیز در پیامی با تسلیت درگذشت او نوشت: «ایشان به عنوان یکی از فعالان نام آشنا و متعهد در حوزه‌اندیشه، ادبیات و هنرانقلابی، دینی و شعائر رضوی، دغدغه‌مند ارزش‌های نظام بود و در طول سال‌های عمر خویش با تلاش بی‌وقفه در نگارش  تالیفات، مقالات و نقد ادبی و خلق آثار هنری یادگارهای متعددی از خویش به جا گذاشته که بدون شک در گنجینه فرهنگ کشور به یادگار باقی خواهد ماند». 

همچنین  «محمدمهدی اسماعیلی» وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، علیرضا مختارپور رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی، محمدمهدی دادمان رئیس حوزه هنری،  مهدی رمضانی، سرپرست نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، محمدحسین زاده  مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی‌خراسان رضوی، حسین سعیدی مدیرعامل به‌نشر، حسین مسافر آستانه، دبیر چهلمین جشنواره تئاتر فجر، انجمن صنفی نمایش‌نامه‌نویسان و مترجمان تئاتر ایران، انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس، سیدمهدی شجاعی نویسنده نامدار،  علی‌اصغر عزتی‌پاک، حسین لعل‌بذری و محمد حنیف از نویسندگان و پژوهشگران ادبی و هادی حاجتمند کارگردان و فیلم نامه‌نویس خراسانی، از دیگر شخصیت‌های حقیقی و حقوقی بودند که تاثر خود از فقدان سعید تشکری را در قالب پیام و یادداشت منتشر کردند.

 

سید صادق غفوریان- در همه این سال‌ها «سعید تشکری» هر نمایشی را روی صحنه برد، برایش نوشتیم، اگر به جشنواره‌ها رفت و جایزه‌ای گرفت، خبر و گزارش اش را منتشر کردیم. 13 مرداد 93 که بیماری «ام اس» تاب و توان و حتی تکلم اش را گرفته بود، خبری از روند بیماری و درمان اش تهیه کردیم و تیتر زدیم: «سعید تشکری شاید دوباره حرف بزند...» آن موقع پزشکان گفته بودند پس از عمل جراحی، به احتمال زیاد او دوباره می‌تواند «حرف» بزند. پس از آن در شهریور همان سال با او که هنوز نمی‌توانست کامل حرف بزند، به شکل مکتوب مصاحبه‌ای مفصل کردیم و برایش تیتر زدیم: «گفت وگو با سعید تشکری نویسنده، نمایش نامه نویس و کارگردان در این روزهایی که او را کمتر می بینیم / باید نوشت با انگشتانی دردمند و دردهای سمج». در همه این سال‌ها تلاش کردیم از سعید تشکری این هنرمند و نویسنده خوش قلب، مهربان و دوست داشتنی بنویسیم، از آثارش، از کتاب‌های جدیدش، از تلاش هایش برای رشد ادبیات داستانی در حوزه رضوی و انقلاب، از جوایزی که دریافت می‌کرد، که البته وظیفه ما بود؛ اما نوشتن این خبر تلخ که «سعید تشکری درگذشت» آن قدر باورش سخت است که انگار قلم هم به نوشتن نمی‌رود...

اوج سعید در دهه‌های 80 و 90

اخبار اوایل دهه نود را که مرور می‌کنم، نمایش «وقتی زمین دروغ می‌گوید» را به یاد می‌آورم که احتمالا آخرین یا از آخرین کارهای نمایشی «تشکری» بود که روی صحنه رفت و من هم خوشبختانه توانستم آن را تماشا کنم. حتی درباره این نمایش با او گفت وگو کردم و چاپ هم شد. در همین اثنا او درگیر بیماری «ام اس» شده بود از سویی هم باید کتاب‌ها و رمان هایش را می‌نوشت، به طوری که نوشتن‌های بی وقفه اش، او را از همان سال‌ها به یک نویسنده و رمان نویس پرکار تبدیل کرده بود. آثار متعدد او به ویژه درباره موضوعات امام رضا(ع) و انقلاب یکی یکی چاپ و منتشر می‌شد و او حالا در شمار یکی از مهم‌ترین و موثرترین نویسندگان در این حوزه‌ها  به حساب می‌آمد. اگرچه تشکری فعالیت‌های هنری شامل نویسندگی و کارگردانی تئاتر و فیلم را از دهه 60 آغاز کرده بود اما می‌توان دهه‌های 80 و 90 را اوج و بلوغ توانمندی‌های تشکری در حوزه فرهنگ، هنر و ادبیات دینی به حساب آورد.

 آغاز سلوک دینی از یک حادثه تصادف

 شهریور1392 آن هنگام که تشکری دوره نقاهت پس از عمل جراحی حنجره  و جلسات لیزر درمانی برای از بین رفتن کیست را می‌گذراند و به قول خودش « اما «ام اس» همچنان با من رفیق است»، با او گفت وگویی انجام دادم که  سیزدهم همان ماه منتشر شد، درباره ورودش به حوزه هنر دینی این طور گفته بود: «پیشامدی باعث شد تا در جهان باشکوه هنر به حوزه تئاتر و ادبیات دینی راه پیدا کنم. آن چه می گویم، به واقع همان اتفاق است. سال70 برای اجرای نمایشی به نام «قاصدک» عازم شهر ساری بودیم. در مسیر تصادف کردیم و سه نفر از بازیگران نمایش کشته شدند. آن‌ها در حرم مطهر دفن شدند. مراسم هفتم، در مسجد گوهرشاد با حضور جمعیت زیادی برگزار شد. در آن حال و هوا یک لحظه حس کردم روح یکی از آن‌ها پرسید؛ آقای تشکری به عنوان استاد ما، بگویید اگر نمایش دینی کار کرده بودید و ما جانمان را از دست می دادیم، باشکوه تر و پرارزش تر نبود؟ در یک لحظه دچار تشویش عظیمی شدم و به نوعی سلوک من آغاز شد. پس از آن روز، با سری که هجده بخیه خورده بود و پایی شکسته که می لنگید، هر صبح به حرم می رفتم. بعد از بیست و چند روز، وقتی از خروجی صحن قدس بیرون می آمدم مردی روستایی را دیدم. پابرهنه دستش را بر در مسجد گوهرشاد گذاشت و گفت؛ من از این زن مغول که این مسجد را ساخته، بدتر نیستم. کار او را راه‌انداختی  یا کار من را هم راه می اندازی یا دیگر به خانه ات نمی آیم. من در مقدمه  رمان «بار باران» عین این واقعه را نقل کرده ام. من از او پرسیدم درباره چه کسی صحبت می کند. گفت؛ درباره گوهرشاد خاتون، سازنده  مسجد گوهرشاد.احساس کردم بعد از بیست و پنج روز، امام رضا(ع) با من حرف زد و اجازه داد برایش بنویسم. شاید تا آن زمان «هفت دریا شبنمی» اولین نمایش نامه ای بود که در تاریخ ادبیات نمایشی ایران، به حرم امام رضا(ع)، این چنین از نزدیک پرداخته بود. این اثر در سال 73 منتشر شد و پس از آن گروه های تئاتری زیادی در کشور آن را اجرا کردند. بعد از آن، صاحب تمام نوشته هایم، امام رضا(ع) بوده و هست».

بزرگ‌ترین اتفاق زندگی تشکری چه بود؟

این ارادت مدام و همواره «تشکری» و ورود جدی او به عرصه ادبیات داستانی مرتبط با امام رضا(ع) و نگاشتن آثاری هم چون: «ولادت»، «پاریس‌پاریس»، «غریب، قریب»، «آبی‌ها»، «اوسنه گوهرشاد»، «دورتاب» و... او را به یکی از تاثیرگذارترین نویسندگان حوزه رضوی تبدیل کرد. در این زمینه از او در سال 99  همزمان با دهه کرامت از سوی بنیاد بین‌المللی امام رضا(ع) به عنوان «خادم فرهنگ رضوی» تجلیل شد. تشکری که البته در فروردین 98  در مراسم معرفی چهره سال هنر انقلاب اسلامی،  از سوی تولیت آستان قدس رضوی مفتخر به دریافت حکم خادمی حرم مطهر رضوی شده بود، چنین گفت: من نویسنده، فیلم نامه نویس و نمایش‌نامه نویس هستم، اما اصلی‌ترین چیزی که این‌ها را می‌تواند برای من خوشایند کند خادمی امام رضا (علیه السلام) است. بزرگ‌ترین اتفاق زندگی‌ام خادم الرضایی است و خدمت در آستان قدس رضوی در قالب نوشتن به زائر آقا بی نظیر است و وقتی می‌فهمند نوکر این خانه نویسنده کتاب‌های امام رضایی است انگار احساس امنیت می‌کنند.»

اگر نامی هست برای امام رضا(ع) است

او آذر97 نیز در گفت وگویی با خبرگزاری فارس این طور گفته است: «همه ما نویسنده‌ایم، اگر توامان کارهای دیگر هم می‌کنیم، فقط یک دلیل دارد، آن هم  بر می‌گردد به زمانه‌ ما که نویسنده‌ تمام وقت، همیشه غایب است، اما  اکنون فقط نویسنده‌ای تمام وقتم برای داستان‌هایی که متعلق به آقایم امام هشتم(ع) است و مردم عاشق او. اگر نامی و بامی هست  همه از دریای امام رئوف است...»

پرکار و تاثیرگذار

در کنار همه این ارادت، همچنین اگر قرار باشد روزی، تاریخ فرهنگ و هنر دهه‌های 70، 80 و 90را دقیق‌تر واکاوی مقایسه‌ای کنیم به طور قطع این تاریخ، کارنامه باشکوه، ماندگار و موثری از آثار و خدمات فرهنگی و هنری زنده یاد «سعید تشکری» نشان خواهد داد. کارنامه‌ای که در ادبیات نمایشی و داستانی به ویژه درحوزه ادبیات مقاومت، فرهنگ رضوی و انقلاب از نظر کمیت، پر تعداد و از جهت کیفیت نیز مفتخر به کسب جوایز و تقدیر و نکوداشت‌های متعدد است.  برخی از کتاب‌های او در بخش ادبیات داستانی و تاریخ نگاری را این گونه می‌توان برشمرد:

1.      ولادت. انتشارات نیستان. ۱۳۸۹.

2.      پاریس‌پاریس. انتشارات نیستان. ۱۳۸۹

3.      بارِ باران / چاپ اول، انتشارات تربیت/ ۱۳۸۴برنده رمان برتر از جشنواره ادبیات داستانی شهید غنی پور/ ۱۳۸۵ برنده کتاب برتر سال رضوی ۱۳۸۷ و ۱۳۸۸

4.      غریب، قریب / رمان / آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی / ۱۳۹۴برنده کتاب سال رضوی / ۱۳۹۴

5.      مفتون و فیروزه / رمان/ انتشارات نیستان / ۱۳۹۳ اثر برگزیده سیزدهمین جایزه ادبی قلم زرین / ۱۳۹۴/۱۳۹۳

6.      هرایی / رمان / انتشارات علمی فرهنگی و بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان/ ۱۳۹۴

7.      هندوی شیدا / انتشارات نیستان/ ۱۳۹۴

8.      پاکان و الماس / بنیاد پژوهش‌های اسلامی / ۱۳۹۷

9.      آبی‌ها / به نشر / ۱۳۹۸

10.  موقف / به نشر / ۱۳۹۸

11.  اوسنه گوهرشاد / به نشر / ۱۳۹۸

12.  چاپ دوم «پاریس‌پاریس» همراه با ویرایش جدید / انتشارات نیستان / ۱۳۹۸

13.  دورتاب؛ مجموعه هشت داستان رضوی / آستان قدس رضوی / ۱۳۹۸

14.  سیمیا/ نیستان/۱۳۹۸ 

15.  آرتیست/نیستان/ ۱۳۹۸ 

16.  سینما مایاک/کتاب کوچه/۱۳۹۸

17-  وِسنی /  اولین پرده از زندگی نوشت خودش/ انتشارات ستاره‌ها  / 1400

 سعید اهل تئاتر و فیلم

اما سعید تشکری در کنار نویسندگی که بزرگ‌ترین بخش زندگی اوست، در دهه 70 و 80 بخش قابل توجهی از زندگی فرهنگی و هنری خود را به تئاتر، فیلم و سریال گذرانده است.  

در حوزه هنرهای نمایشی، نویسندگی و کارگردانی بیش از 40  اثر نمایشی، نمایش نامه، تله فیلم و نویسندگی سریال و مجموعه‌های تلویزیونی به چشم می‌خورد که از اوایل دهه 70 تا اوایل دهه90 کارنامه  هنری او را پربار کرده است. در میان همه این آثار، شرکت در جشنواره‌های گوناگون ملی و کسب رتبه‌های برتر از جمله در جشنواره‌های ملی مقاومت و تئاتر دفاع مقدس، بین‌المللی امام رضا(ع)، مسابقات نمایش نامه نویسی کودکان و نوجوانان یونسکو، مسابقه نمایش نامه نویسی مشاهیر اسلام، جشنواره جاده ابریشم، جشنواره تئاتر رضوی و... بخشی از حضور موثر این هنرمند فقید است.  

خوش قلب و پر از مهربانی

سعید تشکری، اما خودش و قلب اش پر بود از مهربانی و لطافت. امروز خاطرات زیادی از مهربانی‌ها و خوش قلبی اش در ذهن و ضمیر دوستان اش به یادگار مانده است. همین مهربانی‌های اوست که هجرت ابدی اش به سختی به باور می‌آید. من امروز در پیام رسان‌ام هنوز بخشی از گفت وگوهایم با او را به یادگار دارم و چقدر برایم دلنشین است، عباراتی که او خطاب به من که جای فرزندش بودم به کار می‌برد. مثل این موارد:

-درودها رفیق

-فداتم سید جان

-ای جان رفیق. جان جان

-من هستم هر وقت امر کنی در رکابتم

-من چه کنم با مهر تو‌ای رفیق نازنینم  خاک پاتم‌ای مهربان

این جملات او بخش‌های کوچکی بود از مهربانی هایش با دوستان و رفیقان اش. بی شک همین خاطرات است که نبودن اش به عنوان یک «رفیق» را سخت و سخت‌تر می‌کند. اما چه باید کرد که همه می‌روند و خواهیم رفت...

حالا دست به آسمان ببریم و از حضرت حق بخواهیم که او خودش این خادم با صفای بارگاه امام هشتم(ع) را غریق مهر و رحمت واسعه اش کند.

آمین