جواد نوائیان رودسری - «بسیار جذّاب تهیّه شده است؛ هم خود سرگذشت این جوان آزاده‌ کُرد جذّاب است و هم نوع نگارش صریح و کوتاه و بی‌حاشیه‌ کتاب. با این‌که نیروهای مبارز کُردِ طرف‌دار جمهوری اسلامی را از نزدیک دیده و شناخته‌ام، آن‌چه از فداکاری‌های آنان در این کتاب آمده، برایم کاملاً جدید و اعجاب‌آور است. نقش مادر و همسر هم حقّاً برجسته است. دلاوری و شجاعتِ راوی و خانواده‌اش ممتاز است و نیز برخی عناصر دیگر کُردی که از آنان نام برده شده است.» این‌ها فرازهایی است از تقریظ رهبرانقلاب بر کتاب «عصرهای کریسکان»، روایت زندگی سراسر مجاهدت و ایثار امیر سعیدزاده، مبارزی مقاوم از خطه قهرمان‌پرور کردستان، یکی از رزمندگان اهل‌سنت که سال‌ها برای عظمت اسلام و ایران جنگید؛ دیروز امیر سعیدزاده که به «سعید سردشتی» هم شهرت داشت، به همرزمان شهیدش پیوست. او سال‌ها از عوارض قرارگرفتن در معرض تسلیحات شیمیایی رژیم صدام رنج برد، 80 درصد از ریه‌اش از بین رفت، اما عاشق ایران بود و دلیل کینه و دشمنی وطن‌فروشان نسبت به خودش را، همین می‌دانست؛ می‌گفت: «من خودم کُرد هستم و به کُردبودن خودم افتخار می‌کنم و از کُردِ ایرانی که تمامیت ارضی ایران را پاس بدارد هم دفاع و حمایت می‌کنم. کُرد را نباید با دموکرات، کومله و احزاب شناخت؛ چون کُرد یک فرهنگ و یک باور است. کُرد، دموکرات و کومله نیست. کُرد وطنش را نمی‌فروشد. کُرد در آغوش بعث نمی‌رود. این‌ها به اسم خلق کُرد، خلق کُرد را بدنام کردند.» حالا، راوی آن روایت‌های شورانگیز، از بند تن خاکی رها شده‌ و به سوی معبود اوج گرفته‌است.

باید دوباره بخوانی

«عصرهای کریسکان» یادآور یک حماسه است؛ حماسه‌ای که هنوز ابعادش را، چنان‌که باید و شاید، نشناخته‌ایم. باید کتاب را به دست بگیرید تا بفهمید چه خبر است! انگار از سطر‌ سطر آن، آتش می‌بارد، هر گزارش آن، دل را به جوش و خروش می‌آورد و تو، وقتی از مسیر زندگی امیر سعیدزاده، با قلم بی‌نقص کیانوش گلزار راغب عبور می‌کنی، می‌فهمی که چرا مرتضی سرهنگی، با آن همه سابقه در فعالیت‌های ادبی و تلاش برای زنده‌نگه‌داشتن حوزه ادبیات مقاومت، وقتی می‌خواهد احساسش را درباره «عصرهای کریسکان» بیرون بریزد، می‌گوید: «بعد از این‌که کتاب عصرهای کریسکان را خواندم، از فشاری که این کتاب به من وارد کرد، سکته کردم و در بیمارستان بستری شدم؛ چون من را خیلی اذیت کرد. اذیت به‌ معنای این‌که آقای سعیدزاده و خانواده‌شان رنج زیادی را تحمل کردند و در این رنج، امید هم داشتند.» سرهنگی در بیان خودش، اصلاً اغراق نمی‌کند. کریسکان، نام دره‌ای بود که شهید سعیدزاده، چهارسال دوران اسارتش را نزد فرقه دموکرات کردستان عراق، در آن سپری کرد؛ او به یاد آن عصرهای مخوف، زمانی که درِ زندان را برای صداکردن هم‌بندانش بازمی‌کردند تا به سوی جوخه اعدام هدایتشان کنند، نام «عصرهای کریسکان» را برای خاطراتش پسندید. وقتی کتاب را می‌خوانی، شگفت‌زده می‌شوی از این همه پایداری، از این همه ایمان و از این همه وطن‌دوستی؛ اصلاً تو را از خود بی‌خود می‌کند و می‌فهمی که باید تاریخ مقاومت مردمان خطه قهرمان کردستان را دوباره بخوانی، درباره بمباران شیمیایی سردشت، بیشتر بدانی و از دردهای یک همسر، در چهارسال دوران اسارت همسرش، اطلاعات بیشتری به دست آوری.

بانویی که به روایت معنا می‌دهد

یک طرف این ماجرای حیرت‌انگیز، بانویی مقاوم ایستاده‌است که حضورش، به حماسه و ایثار معنا و مفهومی قوی‌تر می‌دهد. زنی که طی چهارسال، هر هفته، با صدای زنگ تلفن، دست و دلش لرزیده و در حالی گوشی را برداشته‌است که یک‌نفر از آن طرف خط، ناجوانمردانه عواطف و احساسات او را نشانه می‌گرفته و می‌گفته: «چرا لباس سیاه نپوشیدی، برو عزای همسرت را بگیر که اعدام شده است!» تحمل عذابی به این حجم، یک قلب بزرگ می‌خواهد و سُعدا حمزه‌ای، صاحب چنین قلبی است. اصلاً ماجرای امیر سعیدزاده، بدون مقاومت‌های سترگ سُعدا، چیزی کم دارد؛ این است که وقتی در فصلی از کتاب، خاطرات را از زبان  سُعدا می‌خوانی، حال و هوای روایت کلی تغییر می‌کند و اصلا عوض می‌شود. او در جایی گفته است: «اصلاً یک ثانیه هم در خدمت‌کردن به شوهرم شک نکردم و پابه‌پایش بودم؛ چون برای مملکتم و ایشان بود. من واقعاً ایشان را تحسین می‌کنم که این‌قدر به نظام و وطنش علاقه‌مند است. من اصلاً حرف و اعتراضی برای گفتن نداشتم. واقعاً با من مهربان‌اند و ثانیه‌هایی که با هم زندگی کردیم، خیلی خوب بودند. من هرچه دارم، از ایشان دارم.» حالا، سُعدا دیگر تنهاست و شاید این بزرگ‌ترین رنجی باشد که در تمام زندگی با آن روبه‌رو شده است.

قراردادی که با خدا امضا شد

یکی از چیزهایی که با خواندن داستان «عصرهای کریسکان» به ذهنت می‌رسد، این است که برای خدمت به دین و میهن، لازم نیست درجه داشته‌ باشی، اصلاً نیازی به مقام و موقعیت نیست؛ حتی نباید منتظر بمانی که برایت کف بزنند و تحسینت کنند. می‌فهمی که عقیده و ایمانت، همان ظرفیتی است که باید به آن تکیه کنی و نردبانی می‌شود که تو را تا بالاترین درجه‌ها می‌رساند و ردای شهادت را برازنده‌ات می‌کند. شهید امیر سعیدزاده می‌گفت که اسیر شده، اما هیچ‌وقت تسلیم نشده‌است، می‌گفت که هنوز سرباز صفر است! اما من می‌گویم او سرباز صفری است که همه درجه‌ها و ستاره‌های مدعیان عالم، نمی‌توانند به اندازه خاک کفشش ارزش داشته باشند. شهید سعیدزاده، دردهای زیادی بر جسم داشت، خودش تعریف می‌کرد: «الآن هشتاد درصد از ریه‌هایم از بین رفته و بیست درصدش مانده است. خیلی اذیت می‌شوم، ولی سعی می‌کنم روحیه‌ خودم را نگه دارم و تا جایی که نفس دارم، وانمود کنم که سالمم تا دشمن ضعف من را نبیند.» او را که تا پایان عمر، مرگ در ایران را به زندگی مرفه در خارج ترجیح می‌داد، دایم تهدید می‌کردند؛ امنیت نداشت، اما شکایتی هم نمی‌کرد. شهید سعیدزاده معتقد بود که قراردادش را با خدا امضا کرده‌است: «الآن من واقعاً امنیت ندارم. البته برایم هم مهم نیست؛ چون این راه را داوطلبانه انتخاب کردم و با خدا قرارداد بستم. من به‌خاطر درجه به جنگ نرفتم. من دوسال مسئول امور مالی کل سپاه سردشت بودم. مسئول امور مالی سمت کمی در سپاه نیست. آن موقع نقدی پول به من می‌دادند. مثلاً نزدیک عملیات که می‌شد، ده هزار نفر نیرو می‌آمد. من اسامی را می‌نوشتم و به استان می‌رفتم و برایشان پول می‌آوردم. در عملیات تعداد زیادی شهید می‌شدند و پولشان پیش من می‌ماند.آن موقع می‌توانستم پول را خودم بردارم، ولی تمام پول را به استان عودت می‌دادم. من برای پول و مقام نرفتم. من قراردادم با خدا برای پول، درجه و مقام نبوده و نیست.» 

 

شهید امیر سعیدزاده، راوی کتاب «عصرهای کریسکان»، در گفت‌وگویی با پایگاه دفتر حفظ و نشر آثار رهبرانقلاب گفته‌بود: «حرف‌هایی که من زدم، همه‌‌اش واقعیت است و امیدوارم کتاب «عصرهای کریسکان»، معبری برای جوانان باشد که راه شهدا را بپیمایند، ان‌شاءا... .» آن‌چه در پی می‌آید، فرازهایی از یادداشت علیرضا مختارپور، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی است که پس از انتشار تقریظ رهبرانقلاب بر این کتاب خواندنی، در اسفندماه 1399، نوشته و در پایگاه «khamenei.ir» منتشر شد؛ یادداشتی که در آن، نکات ظریفی درباره کتاب و روایت ماندگار آن، موردتوجه قرار گرفته است و ما، به مناسبت شهادت راوی این داستان سترگ، آن را در اختیار شما خوانندگان ارجمند می‌گذاریم.

مروری بر تاریخ نانوشته

«در فصل‌فصل این کتاب، مشخّصات، افکار و گفتار افراد و جریان‌های مدافع و مخالف انقلاب در تمامی مسائل و حوادث به‌روشنی و متناظر با یکدیگر به نمایش گذاشته شده، برای نمونه توجه شود به تقابل کاک‌سعید به‌عنوان زندانی و مأمور ساواک به‌عنوان شکنجه‌گر در فصل اوّل کتاب و نیز شرح وقایعی در سال قبل از پیروزی انقلاب اسلامی برای سعید، از فرار از سربازی تا توزیع نوار سخنرانی حضرت امام و بعد دستگیری و شکنجه گرفته تا آموزش قرائت قرآن و دروس مذهبی و آشنایی با باکری‌ها و تصویری از مراسم عروسی‌ای که به دعوت مهدی باکری می‌رود و برای اولین‌بار جشن عروسی‌ای را می‌بیند، بدون ضبط و مطرب و رقص و آواز، و بدون اختلاط زن و مرد.»

ایثارگری‌های یک بانو

«فصل بعدی از زبان سُعداست و همچنان مختصر، امّا خواننده برای اولین‌بار در کتاب صف‌آرایی گروه‌های انقلابی و اسلامی در مقابل گروهک‌های کومله، دموکرات، مجاهدین خلق و چریک‌های فدایی‌خلق را مشاهده می‌کند، تقابلی که از همان سال ۵۷ تا سال ۱۳۷۴ علی‌رغم فراز و نشیب‌های متعدد سایه‌ سنگین خود را بر تمام حوادث کردستان و زندگی مردم آن منطقه و به خصوص بر زندگی سعید و سُعدا می‌گستراند. در لابه‌لای مرور این تقابل‌ها، آشنایی و تمایل خانواده‌های این دختر و پسر و سپس در فاصله‌ زمان کوتاهی خواستگاری و نشان و نامزدی و عقد آنان نیز صورت تحقّق می‌یابد.»

رنجی که همه می‌بردند

«از فصل چهارم، گویی زندگی سعید و سُعدا نمونه کوچکی می‌شود از رنج‌ها و تلخی‌هایی که بر مردم آن منطقه تحمیل می‌شود. حالا علاوه بر گروهک‌های ضدانقلاب، دولت عراق هم تعرّضات هوایی علیه سرزمین آبا و اجدادی ایرانیان را آغاز می‌کند و در همان اوایل مصطفی، برادر سعید به شهادت می‌رسد و همسر شهید درحالی‌که طفلی سه‌ماهه را باردار است، باقی می‌ماند. حسّ مسئولیت سرپرستی همسر و فرزند مصطفی از یک‌سو، دلشوره و نگرانی سُعدا از این‌که به‌رسم معهود آن دیار، برادر شهید موظّف به ازدواج با همسر برادر مرحومش شود از سویی دیگر، بمب‌گذاری‌های ضدّانقلاب و ناامنی در منطقه و ظهور گروهک ارتجاعی خبات از دیگر سو، ترور پاسداران و نیروهای وفادار انقلاب مجموعه‌‌ای چندضلعی از شرایط سخت و بحرانی است که بر سعید و تصمیم‌گیری‌اش تأثیر می‌گذارد و او با شجاعت بی‌نظیر خود نفوذ در گروهک‌های ضدّانقلاب را برمی‌گزیند و جان و آبروی خود و خانواده‌اش را بر سر دست گرفته و به میدان می‌برد.»

این کشور عزیزتر از جان

شهادت بسیاری از اعضای سپاه و بسیج و پیشمرگان کُرد مسلمان و مردم غیور کُرد به دست گروهک‌های ضدّانقلاب و نیز سختی‌ها و مرارت‌ها، تأثیر دوگانه و مکمّلی بر دل و جان و فکر و روح سعید می‌گذارد، از یک طرف ایمان او را تقویت می‌کند و از طرفی موجب بصیرت بیشتر وی به شگردهای دشمنان انقلاب و مردم کُرد و ایران‌زمین می‌گردد. یکی از جلوه‌های این کمال دوجانبه در اواخر فصل نُهم کتاب به‌خوبی خود را نشان می‌دهد آن‌جا که وقتی یکی از اعضای حزب دموکرات که برای استخبارات عراق نیز مزدوری می‌کند، به او پیام می‌دهد که «عراق حاضر است به وزن خودت دلار و دینار بدهد به شرطی که همین‌کاری که برای سپاه می‌کنی برای عراق انجام دهی»، سعید پاسخ می‌دهد: «من خاک کشورم را با پول و دینار و دلار عوض نمی‌کنم» و سپس می‌گوید «ایمان و وجدانم زمانی بیشتر قوّت می‌گیرد که می‌فهمم راهم را درست انتخاب کرده‌ام و یکی‌یکی دوستان و یاران دوران مبارزه و انقلاب به خیل شهدا پیوسته‌اند.»

تهویه هوا

تهویه خود به معنای «عوض کردن هوا» یا «هوا دادن» است و نیاز به واژه هوا ندارد. بنابراین ترکیب تهویه هوا حشو است و بهتر است از کاربرد آن خودداری شود. به جای «دستگاه تهویه هوا» می‌توان به سادگی گفت: «دستگاه تهویه».

 

خطمی

به معنای «نوعی گیاه گلدار» است. بعضی این واژه را به گمان این‌که فارسی است، با حرف «ت» و به صورت «ختمی» می‌نویسند. اما این واژه عربی است و به صورت «خطمی» نوشته می‌شود.

 

خواه ناخواه/ خواهی نخواهی

این دو ترکیب را گاهی به صورت «خواه و ناخواه» و «خواهی و نخواهی» می‌‌نویسند، اما تلفظ و املای درست آن‌ها «خواه ناخواه» و «خواهی نخواهی» بدونِ «واو عطف» است.

 

برگرفته از کتاب «غلط ننویسیم» ابوالحسن نجفی

 

نامزدهای جایزه جلال آل احمد معرفی شدند

داوران و نامزدهای چهار بخش داستان بلند و رمان، مجموعه داستان کوتاه، نقد ادبی و مستندنگاری، در چهاردهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد، معرفی شدند. به گزارش خبرآنلاین، نشست خبری چهاردهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد، با حضور علی رمضانی، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، مریم بصیری، دبیر علمی جایزه و غلامرضا طریقی، دبیر اجرایی جایزه برگزار شد. در بخشی از این نشست، داوران و نامزدهای بخش‌های مختلف این دوره از جایزه ادبی جلال آل‌احمد، معرفی شدند. در بخش داستان بلند و رمان، کتاب‌های «بی‌نام پدر» نوشته سیدمیثم موسویان (کتاب جمکران)، «پری‌کشی» اثر علیرضا حسن‌زاده (مروارید)، «پیامبر بی‌معجزه» به قلم محمدعلی رکنی (نشر صاد)، «سونات لال» نوشته میترا معینی (نیماژ) و «ماه غمگین، ماه سرخ» اثر رضا جولایی (نشر چشمه) به عنوان نامزدهای این بخش معرفی شدند. در بخش مجموعه داستان کوتاه، کتاب‌های «آماده ترور باش» نوشته علی براتی‌کجوان (نشر صاد)، «ح. دو چشم» اثر محبوبه حاجیان‌نژاد (سوره مهر)، «ساعت دَنگی» به قلم محمداسماعیل حاجی‌علیان (سوره مهر) و «قدیس دیوانه» نوشته احمدرضا امیری‌سامانی  (نشر صاد) به عنوان نامزد معرفی شدند. همچنین از زنده‌یاد اصغر عبدالهی، نویسنده اثر «هاملت در نم‌نم باران»، منتشرشده توسط نشر چشمه در بخش مجموعه داستان کوتاه تجلیل ویژه می‌شود.

 

 

 «بادبادک‌باز» روی صحنه می‌رود

نسخه نمایشی رمان «بادبادک‌‌باز»، نوشته خالد حسینی، در تئاتر برادوِی آمریکا به روی صحنه می‌رود. به گزارش ایسنا، رمان «بادبادک‌باز» نوشته خالد حسینی که در سال ۲۰۰۳ منتشر شد، داستانی است درباره مردی که در افغانستان به دنیا آمده و زندگی‌اش تحت تأثیر شکست در محافظت از یک دوست دوران کودکی‌اش قرار گرفته است. در سال ۲۰۰۷ «مارک فورستر» فیلمی با اقتباس از این رمان ساخت که نامزد دریافت جایزه اسکار شد. کتاب «بادبادک‌باز» در صدر فهرست پرفروش‌ترین‌های «نیویورک‌تایمز» نیز قرار گرفت و نخستین اثر یک نویسنده‌ افغان به زبان انگلیسی محسوب می‌شود. متن نسخه نمایشی «بادبادک‌باز» را «متئو اسپنگلر» نوشته که نخستین‌بار در سال ۲۰۰۷ در دانشگاه سن‌خوزه کالیفرنیا به روی صحنه رفت و از آن زمان تاکنون در کشورهای مختلفی در سراسر جهان اجرا شده است.