خدمت عجیب کرونا به موسیقی اصیل ایرانی
کیوان ساکت، آهنگساز و نوازنده نامدار در گفتوگو با خراسان،از ثمربخشی کلاسهای آموزش آنلاین در دوره همه گیری و تربیت نسل جدیدی از موسیقی دانان می گوید

اکرم انتصاری- دنیای موسیقی در یکسال و چندماه گذشته، سکوت عجیبی را به واسطه کرونا تجربه کرده است. هرچند برخی اجراهای آنلاین توانسته ساز دل جمع محدودی را کوک کند اما کم شدن ارتباطات حضوری هنرمندان با مردم در اجراها، هر دو سوی این رابطه را رنجور و خسته کرده است. این شرایط تاثیر خود را بر کار حرفهای آهنگسازها و خوانندهها هم گذاشته و کاهش قابل توجه تعداد آهنگها و آلبومهای منتشرشده نسبت به دوره مشابه در سالهای گذشته، گواه آن است. با وجود این، هنرمندانی هم هستند که در این شرایط سخت، بیتفاوت ننشسته و تلاش کردهاند موسیقی و مشتاقانش در روزگار کرونایی، غریب نباشند. کیوان ساکت، آهنگساز و نوازنده برجسته تار و سهتار از جمله این هنرمندان است؛ هنرمندی با اصالت خراسانی که او را با نوازندگی و آهنگسازیهای کمنظیرش میشناسیم؛ از آلبومهای «فسانه» و «بیکاروان کولی» با صدای ماندگار زندهیاد ایرج بسطامی تا آثار بیکلام «شبی با خورشید»، «یادگار خون سرو»، «شرق اندوه» و... . با کیوان ساکت در روزهایی گفتوگو میکنیم که مشغول ویرایش کتاب جدید خود و برگزاری کلاسهای آنلاین آموزش موسیقی است. او معتقد است کرونا در کنار سختیها و مشکلاتش، ثمراتی هم برای موسیقی ما داشته که طنین آن در آینده شنیده خواهد شد.
در دورانی که کرونا بر همه ابعاد زندگی ما از جمله هنر سایه انداخته است، موسیقی چطور میتواند جریانسازتر عمل کند؟
لازمه این جریانسازی تأثیرگذار، حمایتهای برنامهریزی شده برای گسترش فعالیتهای هنری، ولو در این شرایط دشوار است، در غیر این صورت،موسیقی بدون زیرساختهای مناسب و بدون حمایت نمیتواند در شرایط کنونی تأثیرگذاری گسترده داشته باشد؛ یعنی ما باید حمایتهایی داشته باشیم از سوی نهادهای خصوصی یا افراد توانمند ، آگاه و دلسوز هنر، فرهنگ و هنرمند. شاید بتوان به کنسرتهای آنلاین هم در این راستا اشاره کرد یا کنسرت در مکانهایی که با خودرو میتوان در آن شرکت کرد و خطری جان افراد را تهدید نمیکند. کارهای دیگری مانند تولید و انتشار کلیپهای موسیقایی هم موثر است، مانند کاری که با همایون شجریان برای موسسه توانبخشی همدم ساختیم یا کار دیگری با سالار عقیلی در حال آمادهسازی است و این آثار با حمایت بخش خصوصی تهیه میشود. اینگونه فعالیتها، از کارهایی است که میتوان برای تأثیرگذاری بیشتر موسیقی در این شرایط انجام داد. اتفاقاً در شرایط دشواری چون این روزگار کرونایی که مردم هرچه در خانه بمانند و هرچه دید و بازدیدها کمتر شود، سلامتشان بیشتر حفظ میشود، یکی از پیشنهادهای ما استفاده بیشتر مردم از کلاسهای آنلاین مثل کلاسهای آموزش موسیقی است که فرد را از ملال و خستگیِ ماندن در خانه، خارج میکند. به نظر من، در این دوران هنر و موسیقی میتواند علاوه بر سرگرمکردن مردم، برایشان خوشحالی و مسرت نیز به همراه بیاورد.
در این دوران خودتان به جز آموزش آنلاین، مشغول چه کاری بودید؟
من فرصت مناسبی پیدا کردم و توانستم کتابهای خودم را دوبارهنویسی، ویرایش و اصلاح کنم. علاوه بر آن، کتاب جدیدم بهنام «خوشهچین تاک همسایه» را هم که شامل آهنگهای موسیقی غرب، آذری و اروپای شرقی است و پیشتر نواخته بودم، برای تار تنظیم کردهام که در مرحله ویرایش نهایی است و به زودی منتشر میشود.
از تجربهتان در کلاسهای آنلاین هم بگویید. این کلاسها توانسته مانند کلاسهای حضوری مؤثر باشد؟
یکی از تجربیات خوبی که کرونا به ما داد، برگزاری کلاسهای آنلاین بود. هرچند برگزاری این کلاسها زیرساختهایی مانند اینترنت پرسرعت میخواهد و برای همین گاهی هنگام برگزاری کلاس مشکلاتی داریم، اما یک ثمره مهمش این بود که بسیاری از کسانی که در شهرستانها هستند و علاقهمند به فراگیری هنر بودند، فرصت بیشتری برای ارتباط با استادان موسیقی در شهرهای بزرگ پیدا کردند. خود من در این دوران هنرجویانی داشتم که از جایجای ایران و از شهرهای کوچکی که حتی نام برخی از این شهرها را هم نشنیده بودم، در کلاسها شرکت کردند. من در دورههای آنلاین آموزش موسیقی دوره کرونا، استعدادهای بسیار درخشانی دیدم که شک ندارم بسیاری از آنها به گونهای در اشاعه موسیقی ایران در آینده مؤثر خواهند بود.
آینده موسیقی را چطور میبینید؟ به نظرتان در پساکرونا موسیقیهای فاخر رشد خواهند کرد؟
پیشبینی آینده موسیقی کار دشواری است. به هر حال موسیقی پاپ و موسیقی بازاری شکل گرفته و همیشه و در همه مقاطع در همه کشورها بوده و خواهد بود، اما برای اینکه موسیقی هنری رشد بیشتری داشته باشد، باز هم به حمایت نیاز دارد. برای نمونه، اپرا یکی از پرهزینهترین انواع اجرای موسیقی است اما دولتها از آن حمایت میکنند، به این دلیل که این صنعت موسیقاییِ بسیار ارزشمند که جایگاه بالایی در میان مردم فرهیخته دنیا دارد، از بین نرود و ادامه داشته باشد. این حمایت به حدی است که حتی من بارها در خارج از کشور دیدهام که مردم برای تماشای رایگانِ اپرا دعوت شدهاند. یک ثمره مهم این گونه حمایتها این است که سطح درک موسیقی جامعه بالاتر میرود. طبیعی است هرچه سطح موسیقی بالاتر باشد، شنونده هم باید برای آن آمادگی شنیداری بیشتری داشته باشد؛ یعنی برای آن تربیت شنیداری شده باشد. این کار باید از جانب متولیان هنری و بخش خصوصی حامی موسیقی انجام شود. همانگونه که از دیرباز اینطور بوده است. موسیقی ملی ایران هم سراسر معرفت، شور، شوق، شعور، عشق و پیام انسانی است و برای گسترش این هنر شریف باید هنرمندان نامآور ، دلسوز و باتجربه که این بار هنری بر دوش آنهاست، به هر طریق موجه و شایسته، حمایت شوند. در روزگار امروز که جمعیت زیاد شده است و مردم با رسانه ارتباط زیادی دارند، نقش صداوسیما هم میتواند در این زمینه، پررنگ، با ارزش و مهم باشد.