صابرگل عنبری-  خبرها حاکی از تحولاتی در پرونده بحران عربی حوزه خلیج فارس است. کویت در بیانیه‌ای از «گفت و گوهای ثمر‌بخش» برای آشتی میان قطر و سه کشور دیگر (عربستان، امارات و بحرین) خبر داده  است. بر کسی پوشیده نیست که کویت از زمان شروع بحران در ژوئیه 2017 بارها تلاش کرده است که دیدگاه‌های طرف‌های بحران را به هم نزدیک و نوعی آشتی برقرار کند اما موفق به این کار نشد؛ علت هم واضح بود و آن هم این که کلید حل مشکل، در آمریکا بود. اکنون احتمالا پرسش کانونی این باشد که چه عواملی، حل بحران عربی در خلیج فارس را در این روزها به شکل جدی در دستور کار قرار داده است؟ واقعیت این است که پیشرفت‌های حاصل شده در حل بحران و آشتی احتمالی، صرفا برایند یک متغیر بین‌المللی و آن هم پیروزی جو بایدن در انتخابات اخیر آمریکاست و نه چیز دیگری. نگارنده بر این باور است که این مسئله هم دولت ترامپ و هم عربستان و امارات را به این جمع‌بندی رسانده است که در این فرصت یک ماه و نیم مانده تا آمدن رئیس جمهور دموکرات، با قطر آشتی صورت گیرد. علت این جمع‌بندی نیز این است که ترامپ معتقد است بایدن به شکاف میان متحدان آمریکا در خلیج فارس پایان خواهد داد و از این زاویه، به نظر می‌رسد دونالد ترامپ می‌خواهد این موفقیت را از بایدن سلب و به نام خود ثبت کند؛ هر چند اگر ترامپی در آمریکا در راس قدرت نبود، با وجود همه اختلافات دیرینه میان این کشورها و قطر بعید بود این اختلافات در این سطح از شکاف و قطع شدن روابط و محاصره بروز یابد؛ در واقع همه چیز به سفر رئیس جمهور فعلی آمریکا به عربستان در سال 2017 و چراغ سبز و موافقت ضمنی وی برای محاصره دیگر متحد عربی (قطر) تنها چند روز بعد از این سفر بر می‌گردد و این وسط هم آمریکایِ ترامپ کلی کاسب شد و تا توانست به همه سلاح فروخت. اما به نظر می‌رسد انگیزه عربستان و امارات از این اتفاق قبل از آمدن بایدن این است که آن‌ها بر این باور هستند که پس از رفتن بایدن به کاخ سفید، به احتمال زیاد وی برای لغو محاصره قطر فشار خواهد آورد و نگران این هستند که این مهم بدون گرفتن کوچک‌ترین امتیازی رخ دهد. از این جهت گویا ترجیح داده‌اند چنین اتفاقی در همین دوره باقی مانده ترامپ بیفتد. به نظر می‌رسد که بن سلمان تلاش دارد از عوامل تنشی در روابط با بایدن قبل از آمدنش بکاهد. از این رو، احتمالا تا 20 ژانویه هم شاهد آزادی فعالان مدنی از زندان باشیم اما اگر هم آشتی صورت گیرد، به نظر موجب حل و فصل ریشه‌ای اختلافات نمی‌شود و بیشتر معطوف به لغو محاصره و بازگشایی مرزهاست تا این که به کدورت‌های تاریخی پایان دهد. 

 

اندیشکده آمریکایی کوئینسی در گزارشی به آن چه دولت جو بایدن باید در مسیرش گام بردارد، پرداخته و می‌نویسد: همچنان که جو بایدن تیم سیاست خارجه اش را از میان کارشناسان دولت های دموکرات قبلی برمی گزیند، مانند جان کری و آنتونی بلینکن، برخی از افراد کابینه او چه بسا سودای بازگشت ایالات متحده به روند چهار سال قبل از دولت ترامپ را داشته باشند. البته این رویای جذابی است و در راستای همان تعهداتی قرار دارد که بایدن در مبارزات انتخاباتی اش درخصوص بازگرداندن رهبری جهانی ایالات متحده داده بود. بایدن  همچنین از تمایلش برای یک دگرگونی صحبت کرد نه یک ترمیم. او قول داد به جنگ های بی پایان در افغانستان و خاورمیانه که همچنان در دوران ترامپ ادامه داشت، پایان دهد. به کمک های آمریکا به عربستان برای جنگ در یمن خاتمه دهد و در برابر کژ رفتاری های گسترده عربستان بایستد. او بارها تاکید کرد که در دولت اوباما با گسیل سربازان بیشتر به افغانستان به امید سرپاشدن یک دولت افغان مخالفت کرده و طرفدار رویکرد هدف قرار دادن تروریست ها بوده است.  اکنون بایدن و تیمش فرصت آن را دارند تا با مهار واقعی قدرت نظامی ایالات متحده توسط کاخ سفید، سیاست های خود را به پیش ببرند. برای پیشبرد این سیاست ها، بایدن می تواند بر مثال های روشنی تکیه کند. چهار سال پیش، وقتی باراک اوباما دفترش را ترک می کرد، دستور کار واشنگتن را مورد انتقاد قرار داد که برای هر رخدادی در هر گوشه از جهان یک پاسخ نظامی را تجویز می کرد. حالا چهار سال پس از سیاست های ترامپ به روشنی می توانیم به درستی انتقاد اوباما پی ببریم. ایالات متحده نیازمند کمک های فوری در خانه است. سیاست های بایدن باید با مبارزه با همه گیری کرونا آغاز شود. بی تردید آن داستان قدیمی که روایتگر دخالت دوباره ایالات متحده در امور جهان است، بازهم خودنمایی خواهد کرد. دراین صورت دولت بایدن باید آماده نه گفتن باشد. نه به جنگ های قدیمی و نه به دخالت نظامی بیشتر ایالات متحده. دولت تازه باید تا می تواند خویشتن داری کند.

 

عمر البشیر، رئیس جمهور سابق سودان به دلیل وخامت وضعیت جسمانی خود صبح دیروز برای معاینات پزشکی به بیمارستانی نظامی منتقل شد. حال رئیس جمهوری سابق سودان پس از مرگ برادرش عبدا... حسن احمد البشیر که هفته پیش در اثر ابتلا به کرونا درگذشت، وخیم شده است. عمر البشیر و برادر متوفی‌اش که در پی کودتا در سال 2019 بازداشت شده بودند، هردو در زندان کوپر در خارطوم دوران حبس خود را می‌گذراندند. 

 

کمتر از یک ماه و نیم دیگر تا زمان ترک کاخ سفید توسط خانواده ترامپ باقی است و رئیس جمهور آمریکا با سرعت، برای تحقق شعار انتخاباتی بازگشت سربازان به خانه گام برمی‌دارد. در این خصوص، رئیس جمهور آمریکا به پنتاگون دستور داده نیروهای این کشور را از سومالی خارج کند. او پیش از این، دستور خروج نیروهای آمریکایی از عراق و افغانستان را داده بود. خبرگزاری آسوشیتدپرس می‌گوید، اقدام پنتاگون برای خروج نیروهای آمریکایی از سومالی، بخشی از تصمیم‌های دونالد ترامپ پس از انتخابات برای کاهش ماموریت‌های نظامی ضد تروریستی در مناطق مختلف است. وزارت دفاع آمریکا بدون ارائه جزئیاتی اعلام کرده که اکثریت نیروهای آمریکایی و تجهیزات آن ها در اوایل سال ۲۰۲۱ (پیش از سکونت بایدن در کاخ سفید) از سومالی خارج خواهند شد. گفته می‌شود حدود ۷۰۰ نیروی آمریکایی در سومالی حضور دارند که علاوه بر ارائه آموزش و مشورت‌های لازم به نیروهای محلی، وظیفه مقابله با نیروهای القاعده و گروه الشباب در این منطقه را برعهده دارند. بنا به گزارش وال استریت ژورنال، سربازان آمریکایی قرار است از سومالی به کنیا و جیبوتی منتقل شوند. به گفته پنتاگون «ایالات متحده همچنان برای پیکار با تروریسم در سومالی حضور خواهد داشت.» همچنین به دنبال این تصمیم، ممکن است به برخی از نیروها ماموریت‌های جدیدی در شرق آفریقا واگذار شود. دونالد ترامپ ماه گذشته و پس از برگزاری انتخابات نیز دستور کاهش شمار نیروهای آمریکایی در عراق و افغانستان را صادر کرده بود. طبق این دستور شمار نیروهای آمریکا در افغانستان تا ۱۵ ژانویه به دو هزار و ۵۰۰ نیرو کاهش می یابد. رویترز می‌گوید، با توجه به این که اکنون شمار نیروهای آمریکایی حدود چهار هزار و ۵۰۰ نفر است، با کاهش این نیروها پرسش‌های بی پاسخی درباره آینده حضور نظامی آمریکایی ها در افغانستان با توجه به روی کار آمدن دولت جو بایدن در کمتر از 45 روز آینده مطرح است. سه ماه پیش نیز، زمانی که قرارداد اعزام نیروی نظامی آمریکایی به لهستان توسط مایک پمپئو امضا شد، کاخ سفید اعلام کرد بخشی از واحدهای آمریکایی که باید در لهستان مستقر شوند، از آلمان فدرال به این کشور منتقل می‌شوند. دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، آن زمان اعلام کرده بود قصد دارد حدود ۱۲ هزار نفر از مجموع ۳۶ هزار نفر سرباز خود در آلمان را از این کشور خارج کند. ترامپ برای اتخاذ این تصمیم چنین استدلال کرده بود که آلمان به عنوان عضو ناتو بودجه نظامی کافی در نظر نمی‌گیرد.

 

سه سال از اعلام شروط سیزده گانه‌ عربستان، امارات، مصر و بحرین برای تجدید روابط با قطر و لغو تحریم‌ها می گذرد. با این حال، شبکه خبری الجزیره تعطیل نشده، پایگاه نظامی ترکیه در خاک قطر به فعالیت خود ادامه می دهد، روابط دوحه با اخوان المسلمین برقرار و سفارت ایران در قطر نیز همچنان فعال است. اکنون در حالی که هیچ یک از شروط تحمیلی سیزده گانه به قطر محقق نشده، دولت ریاض با میانجی گری امیر کویت، شیخ نواف الاحمد الجابرالصباح، دست دوستی به سوی دوحه دراز کرده است. عقبگردی پر سرعت از سوی سعودی که همه را شگفت زده کرده است. این عقب نشینی بزرگ در حالی رخ داده که جرد کوشنر، مشاور ارشد دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا بعد از بازدید از عربستان سعودی روز چهارشنبه در دوحه دیدارهایی با مقامات قطری داشت. در راستای همین دیدار بود که فیصل بن فرحان آل سعود، وزیر خارجه عربستان،  دیروز گفت پایان تنش‌ها با قطر ظاهراً «نزدیک» است. اما سه کشور بحرین، مصر و امارات که آن ها هم قطر را تحریم کرده‌اند هنوز به این موضوع واکنشی نشان نداده‌اند. سرعت تلاش کشورهای عربی برای  حل این منازعه سه ساله در حالی است که شیخ محمد بن عبدالرحمان آل ثانی، وزیر خارجه قطر در کنفرانس مجازی «گفت‌وگوهای مدیترانه»، گفته بود: «امیدواریم مسائل در مسیر مطلوبی پیش برود ولی هنوز مطمئن نیستیم که به نتیجه قطعی برسد و مسئله ظرف یک روز حل شود.» بسیاری معتقدند واشنگتن این پیشرفت‌ها را برای ایجاد یک ائتلاف عربی قدرتمند علیه ایران هدایت می‌کند. به گزارش اسپوتنیک، جرد کوشنر از سعودی ها خواسته تا فضای هوایی و زمینی خود را به عنوان حسن نیت برای قطری ها باز کنند و این مصالحه شامل دیگر کشورهای محاصره کننده قطر (امارات، بحرین و مصر) نخواهد شد. بر اساس این گزارش، تلاش کوشنر برای صلح، با هدف به دست آوردن موافقت قطری ها در استفاده از پایگاه هوایی «العدید» علیه مواضع ایران و هم پیمانانش است. حال آن که پنتاگون دو هفته پیش اعلام کرد آمریکا بمب افکن‌های استراتژیک «بی-۵۲ اچ» را در خاورمیانه مستقر کرده است. از سوی دیگر، تحلیل گران غربی معتقدند با نزدیکی ورود جو بایدن به کاخ سفید، عربستان تلاش می‌کند برخی پرونده‌های خارجی را حل کند و گفتمان نرم تری در قبال دشمنانش از جمله ترکیه و قطر داشته باشد. گزارش های متعدد از منابع امنیتی و سیاسی نشان می دهد اجرایی شدن سیاست های جو بایدن، از جمله بازگشت او به برنامه اقدام جامع مشترک (برجام) سعودی ها را نگران کرده است. عامل دیگری که به این نگرانی دامن زده است اعمال مجازات های احتمالی آمریکا علیه عربستان به دلیل رعایت نکردن مسائل حقوق بشری و ادامه دادن جنگ یمن است.  ترامپ بارها طرح این مسائل از سوی کنگره را تعلیق کرد اما ریاض دریافته است که جو بایدن سیاست های ترامپ را دنبال نخواهد کرد لذا تصمیم گرفته است به ترکیه و قطر نزدیک شود. عربستان همچنین نگران است  حضور جو بایدن در کاخ سفید موجب گشوده شدن پرونده های ضد حقوق بشری این کشور در داخل و خارج کشور شود لذا تلاش دارد تا به وضعیت خود در خصوص این پرونده ها که بزرگ ترین آن ماجرای ربودن و قتل فجیع جمال خاشقچی است سر و سامان دهد.

 

 

فرا خبر

سناتور برنی سندرز: جنجال های ترامپ درباره «انتخابات تقلبی» شوخی نیست. آن ها مهم ترین حمله علیه دموکراسی ما در تاریخ هستند. اگر سیستم انتخاباتی «تقلبی» باشد، اگر رسانه‌ ها «جعلی» باشند، اگر مقامات فدرال بخشی از یک «دولت پنهان» باشند، به چه کسی می توانید اعتماد کنید؟ فهمیدی. یک دیکتاتور!