
بازیگران تاریخ
تعداد بازدید : 93
میرزاجهانگیرخان صوراسرافیل مشروطهخواه ناشناخته
میرزا جهانگیرخان شیرازی، فرزند آقا رجبعلی، در سال 1292 هـ.ق، در شیراز متولد شد؛ پدرش را در کودکی از دست داد و تربیت او را عمه و مادربزرگش برعهده گرفتند. پس از پایان تحصیل مقدماتی در شیراز، در 19 سالگی، به تهران رفت و به تحصیل در دارالفنون پرداخت. او در همین ایام، با شیخ هادی نجمآبادی، ارتباط پیدا کرد و در زمره «مریدان مخصوص» وی قرار گرفت و سرانجام، به فرقه بابیه پیوست. با آغاز جریان مشروطهخواهی، میرزاجهانگیرخان که از علاقهمندان به اندیشههای میرزاآقاخان کرمانی، داماد میرزایحیی صبح ازل(رئیس وقت فرقه ازلیه) بود، آثار وی را تصحیح و بازنویسی کرد. میرزا جهانگیرخان به عضویت انجمنهای متعددی که در پی اوج گرفتن جنبش مشروطه شکل گرفته بودند، درآمد و به تندروترین این انجمنها، یعنی اجتماعیون عامیون که مرکزش در باکو بود، پیوست. فعالیت سیاسی او، بعد از تشکیل اولین دوره مجلس شورای ملی و استقرار مشروطه، ادامه یافت و به همراه دیگر مشروطهخواهان تندرو، به عضویت کمیته ملی درآمد. کمیته ملی، 15 عضو داشت: میرزا نصرا... ملکالمتکلمین؛ سید جمالالدین واعظ اصفهانی، سید محمدرضا شیرازی مساوات؛ ابراهیم خان حکیمالملک، سید حسن تقیزاده، سید عبدالرحیم خلخالی، سید جلیل اردبیلی، حسینقلیخان نواب، ادیبالسلطنه، جهانگیر خان شیرازی، میرزا علیاکبرخان دهخدا، میرزا داودخان، میرزا محمدعلی خان نصرتالسلطان، ابوالحسن خان معاضدالسلطنه و میرزا سلیمانخان. اعضای کمیته هر نیمه شب در منزل حکیمالملک، در خیابان پستخانه، گردهم جمع میشدند و با طلوع آفتاب محل را ترک میکردند. هدف این تشکل، تهییج افکار عمومی به منظور مبارزه با محمدعلیشاه بود و سخنورانی چون سید جمالالدین واعظ و ملکالمتکلمین، با سخنرانیهای خود و میرزاجهانگیرخان، مساوات و دهخدا، با انتشار روزنامه و مقالات تند، به این هدف کمک میکردند و سیاستمداران عضو نیز، به شیوه خود، بر آشفتگی اوضاع میافزودند. میرزا جهانگیرخان به همراه علیاکبر دهخدا و قاسم تبریزی، تصمیم به انتشار روزنامهای گرفتند که سرمایه آن را قاسم تبریزی فراهم کرد و آن را صوراسرافیل نامیدند. مدیریت روزنامه برعهده میرزاجهانگیرخان بود. نخستین شماره این روزنامه در هفدهم ربیعالثانی 1325 در تهران منتشر شد. مشی روزنامه، سیاسی، تاریخی و اخلاقی بود. بیشتر مقالات روزنامه صوراسرافیل، بدون نام نویسنده چاپ میشد و تنها ستون «چرندو پرند» بود که امضای «دخو»، نام مستعار علی اکبر دهخدا را داشت. میرزاجهانگیرخان که در ابتدا پیشنهاد همکاری امین السلطان، رئیسالوزرای طرفدار محمدعلیشاه را پذیرفته بود، مدتی بعد با همکاری حیدرخان عمواوغلی، طرح ترور وی را ریخت؛ نقشه ای که به مرحله اجرا گذاشته شد. عینالسلطنه در روزنامه خاطرات خود، درباره میرزا جهانگیرخان مینویسد: «این میرزا جهانگیر شیرزای یکی از لامذهبهاست؛ تا حال دو دفعه روزنامهاش را توقیف[کردهاند]، سه مرتبه محاکمه شده[است]. این توقیف و محاکمه هم مثل چوب خوردن و تبعید کردنهای سابق، باعث ترقی او شده؛ روزنامه او را از همه بهتر خریداری میکنند و میپسندند. یا از مذهب بد مینویسد و از علما، یا از شاه و محترمین.» با به توپ بستن مجلس، میرزاجهانگیرخان نیز بازداشت شد. او را به باغشاه بردند و به همراه ملکالمتکلمین و چند نفر دیگر، با طناب خفه کردند.