خوانندگان محترم! در صفحه 12 روزنامه خراسان، پاسخگوی پرسش های حقوقی شما هستیم. شما می توانید پرسش های خود را در تمام زمینه های حقوقی، از طریق پیامک به شماره 2000999 ارسال کنید. لطفاً در ابتدای متن پیامک حتما کلمه «حقوقی» را قید فرمایید.
پرسش: خانهام را با وکالت بلاعزل، به نام همسرم کردم. با توجه به این که سن و سال هر دو ما بالاست، نگرانم که در صورت فوت او، بچههایم مرا از خانه بیرون کنند. برای جلوگیری از این مسئله، باید چه اقدامی انجام دهم؟
پاسخ: اموال هر فرد پس از فوت وی به وارثانش به ارث می رسد. منزل همسر شما نیز از این قاعده مستثنا نیست. یعنی شما و هر یک از وارثان می توانید به تنهایی یا به اتفاق، به استناد مواد 308 و 311 قانون مدنی، دعوای خلع ید به همراه اجرت المثل ایام تصرف را علیه فردی که ملک را بدون رضایت سایرین در تصرف خود دارد، در دادگاه حقوقی مطرح و متصرف را تا تعیین تکلیف نهایی (تا زمان فروش ملک یا تقسیم آن) مجبور به خلع ید و رفع تصرف از ملک کنید. همسر شما میتواند با تنظیم سند رسمی «صلح عمری»، مالکیت خانه را به شما منتقل کند، با این شرط که تا زمانی که ایشان در قید حیات هستند، خانه در تصرف و در اختیارشان باشد و بتوانند از آن استفاده کنند. همچنین برای اطمینان خاطر بیشتر میتوانند در سند مذکور شرط کنند که شما تا زمان حیات ایشان امکان فروش ملک را نداشته باشید و نیز میتوانند برای خود حق فسخ قرار دهند که اگر زمانی از صلح منصرف شدند یا خود تصمیم به فروش ملک گرفتند یا مثلاً قصد ترهین ملک (اخذ وام) یا اعمال مالکانه ای از این قبیل را داشتند، بتوانند با انصراف از صلح عمری، شرایط را با اعمال حق فسخ، به حالت قبل بازگردانند. به عقد صلحی که در آن، برای مالک اول (صلح کننده یا مصالح) حق استفاده از ملک تا زمان حیات خود یا دیگری در نظر گرفته شود، به اصطلاح «صلح عمری» می گویند. ماده 41 قانون مدنی بیان میکند: «عمری حقی انتفاعی است که به موجب عقدی از طرف مالک برای شخص به مدت عمر خود یا عمر منتفع و یا عمر شخص ثالثی برقرار شده باشد.» به عبارت دیگر، حقی که مالک ملک برای فردی دیگر به منظور استفاده از ملک تا زمان حیات آن دیگری ایجاد کند، «حق عمری» نامیده می شود.بنابراین اگر با صلح عمری مالی از اموال و دارایی مالک اول به دیگری مثلاً به همسر وی منتقل شود، پس از فوت صلح کننده (مصالح)، سایر وراث (فرزندان شما) از آن ارث نمی برند چرا که مال صلح شده قبلاً به متصالح (مالک جدید یا ذی نفع و در این جا شما) منتقل شده و جزو دارایی وی است.به طور معمول، از صلح عمری در مواردی استفاده میشود که فردی تمایل داشته باشد تمام یا بخشی از اموالش پس از فوت وی به واسطه تعلقات عاطفی یا روابط ویژه با فردی دیگر در اختیار و تملک آن دیگری قرار گیرد و از سوی دیگر، قصد دارد تا زمان فوت، اختیار و تسلطش بر اموال را از دست ندهد. این راه حل در واقع ملک را از مالکیت همسر شما خارج می کند لیکن در عمل، اداره آن کماکان تا حدود زیادی در اختیار ایشان خواهد بود.