همون‎قدر که خوابیدن برای خیلی‎ها جذابه، یه‎عده عاشق نخوابیدن‎اند. شب‎های امتحان: «هیچی درس نخوندم. باید بیدار بمونم». شب‎های تابستون: «می‎خوام از شب‎های بیکاریم لذت ببرم» و به این ترتیب، گروهی از نوجوان‎ها کلا نمی‏‎خوابند. اگه جزو نخواب‎ها هستی، باید اعتراف کنم که حق با توئه؛ شب بیداری واقعا کیف میده اما بد نیست واقعیت‎هایی رو درباره کارکرد و فایده خوابیدن بدونی.  مغز در تمام طول شب فعاله؛ مخصوصا در مرحله عمیق (REM) درست مثل زمان بیداری عمل می‎کنه و در کنار کارهای زیادش، زباله‎ها رو هم بیرون می‎ذاره! مغز از تعداد زیادی سلول ساخته شده که مرتب از غذا استفاده و مواد اضافه رو دفع می‎کنن. وقتی می‎خوابیم، مغز مجرای خودش رو بازسازی می‎کنه، مواد دفعی سلولی رو می‎گیره و سلول‎‎ها رو به حالت عادی برمی‎گردونه. اگه تو درس‎خوندن، حل مسئله و کارهای دیگه دچار مشکل میشی، یکی از دلایلش می‎تونه این‎ باشه که مغزت فرصت نکرده مواد دفعی رو خارج کنه. غیر از این، ما دایم در حال رشد کردن هستیم؛ بدن در مرحله «NREM» میزبان انواع مختلفی از هورمون های رشده که رشد قد، ساخت عضله و ترمیم زخم‎ها رو ممکن می‎کنه. کمبود خواب، این فرایندهای طبیعی رو مختل می‎کنه. 

 

 گزارش این هفته‎مان، کمی متفاوت است؛ ترکیبی است از «گفت‎وگو»هایی که با نوجوان‎های موفق ترتیب می‎دهیم و «دورهمی‎»هایی که درباره موضوعات مختلف باهم گپ می‎زنیم. «نگین خطیب» و «مژده باقری» 17ساله، فیزیک دانان جوانی هستند که هم تجربه‎شان از حضور در مسابقات جهانی فیزیک جالب است و هم درباره کار تیمی و کاربرد فیزیک در زندگی حرف‎هایی شنیدنی دارند.

 

در چشم‎هایت، قلبم را می‎بینم

 که دیوانه‎وار می‎تپد

 بگذار حقیقت را بگویم

 چشمانت پنجره‎ای با شیشه‎های شفافی‎ است که هیچ پرده‎ای جلودارش نیست

 و من با هر طلوعش جان می‎دهم

 

شما هم اگر دست به قلم هستید ، عکاسی یا خوش نویسی بلدید  آثارتان را برای ما بفرستید تا با اسم و عکس خودتان چاپ کنیم.

 یک هفته دیگر، تابستان از راه می‎رسد و هرکس با روزهای بیکاری‎اش، کاری خواهدکرد. بعضی‎ها تلافی همه کم‎خوابی‎های سال تحصیلی را درمی‎آورند و بعضی‎های دیگر همه تفریحات نکرده و مهمانی‎های نرفته را جبران می‎کنند. یک عده ته کلاس‎های فوق‎برنامه را درمی‎آورند و یک‎عده دیگر، رد انجمن‎های داوطلبانه را پیدا می‎کنند. مخاطب من در این یادداشت، همین گروه آخر است؛ نیکوکارها. پای کلمه نیکوکاری از کی به دایره واژگانی ما باز شد؟ قبل از آن، به هم کمک نمی‎کردیم یا کمک می‎کردیم ولی اسمش را نمی‎دانستیم یا کمک می‎کردیم ولی اسمش را نیکوکاری نمی‎گذاشتیم. حالا چه گیری دادم به اسم؟ اسم‎ها هستند که هدف، انگیزه و توقع ما را تعیین می‎کنند. برای متوجه شدن اهمیت اسم، بیایید بار معنایی نیکوکاری را با کلمه‎ای مثل احساس وظیفه مقایسه کنیم. من به‎عنوان خواهر بزرگ تر موظفم که در درس‎های خواهر کوچک ترم به او کمک کنم. چون این کار را وظیفه خودم می‎دانم، دربرابر آن هیچ توقعی از خواهرم و هیچ کس دیگری ندارم. انگیزه و هدفم، معطوف به خواسته‎های خودم نیست و فقط به این فکر می‎کنم که خواهرم، از پس درس‌هایش بربیاید. حالا اگر اسم این کار را عوض کنیم، شرایط چه تغییری می‎کند؟ اگر کمک من به خواهرم خیرخواهی باشد، بعید است دیگر فقط به او فکر کنم؛ شاید دلم بخواهد او هم درعوض، لطفی در حق من بکند یا والدینم، پاداشی (مادی یا غیرمادی مثل تشویق و تمجید) به من بدهند. برداشت اشتباه ما از نیکوکاری‎، عموما کاری است مربوط به خود آدم تا طرف مقابل. نمی‎خواهم کار کسی را زیر سوال ببرم اما با حدس نزدیک به یقینی می‎توانم بگویم نیکوکاری با تعریف غلط، تقریبا همیشه با نفعی ثانویه برای فرد انجام‎دهنده همراه است. احساس خوبی که از لطف کردن به دیگران حاصل می‎شود، ریشه در نیاز ما به مفید بودن دارد. ما لازم داریم که وجودمان را بامعنی احساس کنیم، پس به دیگرانی نیاز داریم که بتوانیم این احساس را به کمک آن‎ها برطرف کنیم. درواقع نیازمندان هستند که به ما کمک می‎کنند تا احساسات خوبی مثل مفید بودن را تجربه کنیم، تصویر زیبایی از خودمان بسازیم و تمجید دیگران را هم به‎دست بیاوریم. همه این منفعت‎ها ممکن است برای همه خیرخواه‎ها به یک اندازه مهم نباشد ولی به‎هرحال، «خود» مطرح است. درنتیجه البته تفاوت چندانی پیش نمی‎آید، با هر انگیزه‎ای که به کسی کمک کنی به هرحال گرهی از کار او باز می‎شود ولی برای این‎که با خودمان صادق باشیم، بهتر است دنبال کلمه‎های دیگری غیر از نیکوکاری به معنای رایج که تهی از انجام وظیفه شده بگردیم. پس تکلیف کسانی که هیچ نشانی از «خود» در کارشان دیده نمی‎شود، چیست؟ در این‎صورت کارمان راحت‎تر است چون واژه‎اش قبلا ساخته شده‎؛ مسئولیت‎پذیری. این افراد، دایره تعلق‎شان را از خانواده و گروه‎های دوستانه، بزرگ تر گرفته‎اند و به‎همان نسبت گستره کسانی که دربرابرشان احساس مسئولیت می‎کنند، وسیع‎تر است. آن‎ها به دلیل عضویت در جامعه انسانی که به مراتب از جامعه خونی و خویشی بزرگ تر است، خودشان را به انجام کارهایی موظف می‎دانند، بی‎ آن‎که انگیزه شخصی داشته‎باشند.  

 

علیرضا 13ساله میگه: «حال خوب یعنی تحقق آرزوها. من البته معتقدم صرفا رسیدن به چیزهایی که دوست داریم باعث حال خوب نمیشه بلکه تلاش‎مون برای این رسیدنه که خوشحالمون می‎کنه».