«اتاق تاریک» به کارگردانی و تهیه‎کنندگی «روح‎ا... حجازی» از آذرماه روی پرده رفته‎است. فیلمی درباره کودک‎آزاری که اگر دربرابر ضعف‎های آشکارش صبور باشیم، به‎دلیل وجه آموزشی، می‌توان دیدنش را به دیگران توصیه کرد. امیر، پسرک پنج، شش ساله‎ای است که احتمال آزاردیدنش در فیلم مطرح می‎شود و قصه، حول این موضوع پیش می‎رود. فیلم، باب گفت‎وگو درباره سوژه تربیت جنسی و کودک‎آزاری را باز می‎کند اما نحوه پرداختش به این موضوع پرسش‎برانگیز است؛ بازیگر خردسال اتاق تاریک برای بازی کردن در فیلمی که محوریتش، آزار است، چقدر، چطور و با چه ترتیبی در جریان سوژه و اطلاعات لازم برای ایفای نقش قرار گرفته‎است؟ آیا تدبیری‌اندیشیده شده‎است که بازی در فیلمی پرتنش با سوژه‎ای حساسیت‎برانگیز برای هنرپیشه کم سن‎وسال فیلم، آسیب‎زا نباشد؟ برای روشن شدن ابعاد موضوع، تصمیم گرفتیم با کارگردان فیلم و یک روان‎شناس گفت‎وگو کنیم. دکتر دادگستر، روان‎شناس، حس ما را درباره احتمال آزاردیدنِ واقعی هنرپیشه خردسال فیلم تأیید کرد و اطلاعات مفیدی درباره تربیت جنسی کودکان دراختیارمان گذاشت. آقای حجازی اما حاضر به مصاحبه نشد و ترجیح داد به‎جای توضیح دادن درباره ابهامات فیلم، ما و کارشناس‎مان را به بی‎سوادی و خاله‎زنک‎بازی متهم کند. در ادامه این پرونده به نکات مثبت و منفی این فیلم پرداخته ایم.

 

     بعد از دیدن فیلم، فکر کردم نقش پرتنشی مانند امیرِ اتاق تاریک برای یک پسر 6ساله نوعی کودک‌آزاری است. نظر شما چیست؟

کودک‌آزاری فقط آزار جنسی کودکان نیست بلکه هرگونه رفتار یا کوتاهی که سلامت جسم و روان آنان را به خطر بیندازد، مصداق کودک‌آزاری است. بازیگر خردسال این فیلم در فرایند ساخت فیلم، محرک‌های محیطی آزاردهنده‌ای مانند دیدن بگومگوی‌های والدینِ قصه را تجربه کرده‌است. او با این محرک‌ها در تمام فرایند تولید فیلم به‌صورت طولانی مدت مواجه بوده‌است همچنین حالت‌ و رفتارهایی که کودک در قالب نقش ایفا کرده،‌ ممکن است عامل ایجاد نوعی اضطراب در زندگی واقعی‌اش شود؛ زیرا نقش بازی کردن نیاز به تفکر انتزاعی دارد اما این نوع تفکر در کودکان زیر هفت سال هنوز شکل نگرفته‌است. کودکی در سن‎وسال پسربچه فیلم، مرز بین خیال و واقعیت را تشخیص نمی‌دهد. متاسفانه آثار این آزارهای روانی با تمام شدن فیلم در کودک پایان نمی‌یابد و حتی اگر در همین سنین نمود نداشته‌باشد، ممکن است در بزرگ سالی بر قسمت‌هایی از روان و رفتار او تاثیر بگذارد؛ زیرا شخصیت و سلامت روان ما در بزرگ سالی از محرک‌هایی که در کودکی دریافت کرده‌ایم، شکل می‌گیرد.

    دیدن اتاق تاریک برای افراد بالای 12 سال مجاز شمرده شده است،  آیا محتوای فیلم برای این گروه سنی مناسب است؟

تصمیم‌گیری درباره تماشای این فیلم برای کودک و نوجوان بالای 12 سال بستگی به نحوه تربیت جنسی آن‌ها پیش از این سن دارد. تماشای این فیلم برای کودک و نوجوانی که اطلاعاتی درباره محتوای آن ندارد، قطعا از نظر روانی آسیب‌زاست. به‌طور کلی این فیلم به افزایش آگاهی والدین در زمینه تربیت جنسی فرزندان‌شان کمک می‌کند اما برای کودک و نوجوان اثربخشی ندارد. رسالت اصلی تربیت جنسی کودکان به‌عهده والدین است نه رسانه بنابراین این فیلم شیوه مناسبی برای انتقال مفاهیم جنسی به کودکان و نوجوانان نیست. اگر این افراد اطلاعات پایه درباره مفاهیم فیلم   دارند فقط با حضور والدین مجاز به دیدن آن هستند تا اگر سوالی داشتند، پدر و مادر توضیحات لازم را در اختیارشان قرار دهند.

     باتوجه به این‌که موضوع فیلم تربیت جنسی کودکان و آگاهی نداشتن والدین از نحوه صحیح آن است، این تربیت باید از چه سنی شروع شود؟

متاسفانه فقر اطلاعات والدین و سدهای ذهنی که آن‌ها را از حرف زدن درباره مفاهیم جنسی با کودکان‌شان منع می‌کند، دو حلقه گمشده جامعه ما در تربیت جنسی است. این تربیت به معنی آموزش مسائل جنسی به کودک نیست بلکه راهی برای ایمن نگه‌داشتن او دربرابر آزارهای جنسی است. سن شروع این آموزش‌ها از سه سالگی و یک فرایند مادام‌العمر است اما هر دوره نیاز به آموزش‌های مختص همان دوره دارد. وظیفه انتقال این مفاهیم تا 18سالگی به‌عهده والدین است و باید والد هم‌جنس این کار را انجام دهد. نکته اساسی در فرایند تربیت جنسی کودکان ارتباط دوستانه والد و کودک است. نبود این رابطه صمیمانه، امکان آسیب‌پذیری کودکان را افزایش می‌دهد. آگاهی‌های جنسی که به کودک داده‌می‌شود، باید متناسب با سن و اطلاعات او باشد. باید بپذیریم جوامع تغییر کرده‎اند‌ و رسانه‌ها زودتر از سن معمول، کودکان را با این مفاهیم روبه‌رو می‌کنند بنابراین والدین باید خیلی سریع‌تر اطلاعات درست را در اختیار فرزندان‌شان قرار دهند تا اطلاعات غلط از طریق رسانه‌ها به آن‌ها منتقل نشود.

    کمی هم درباره حدوحدود آموزش‎های جنسی برای کودکان توضیح دهید.

کودک قبل از هرچیز باید‌اندام‌های خصوصی و غیرخصوصی‌اش را بشناسد. والدین موظف‎اند به فرزندان‌شان آموزش دهند، هیچ‌کس اجازه دیدن‌اندام‌های خصوصی آن‌ها را ندارد و به همین دلیل آن عضو، خصوصی است؛ همچنین باید به کودک هشدار داد اگر کسی عضو خصوصی او را دید یا لمس کرد، فورا به والدین‌اش اطلاع دهد. درصورت بروز هرگونه آزار جنسی، به هیچ عنوان نباید روی آن درپوش گذاشت. معرفی افراد کودک‌آزار از آسیب رسیدن به چندین کودک پیشگیری می‌کند. بروز علایمی مانند شب‌ادراری، تهوع و دل دردهای بی‌دلیل که ما در فیلم شاهد آن هستیم، نشان از اضطراب کودک دارد. این حالت‌ها به والدین هشدار می‌دهد فرزندشان از مشکلی رنج می‌برد که باید منبع آن را پیدا کرد. متاسفانه در این فیلم، پدر و مادر بی‌توجه از این علایم می‌گذرند و حتی فرزندشان را بابت آن تنبیه می‌کنند همچنین مدام برای مشکلات به‌وجود آمده دنبال مقصر بیرونی هستند و سهم خود را در بروز آن   نادیده می‌گیرند؛ درحالی‌که کودکان از والدین‌شان الگوبرداری می‌کنند و قبل از هرچیز باید منشأ مشکلات شان را در کانون خانواده دنبال کرد.  

 

خطر لو رفتن