یک جریان همیشه زنده

آیت‌ا... حسینی خراسانی، در ابتدای سخن، با اشاره به تقارن هفته دفاع مقدس با اربعین سالار شهیدان(ع) می‌گوید: «دفاع مقدس و حضور مؤمنانه ملت ایران در دفاع از دین و میهن، تداوم نهضت خونین کربلاست و جا دارد که یاد و خاطره شهدا را، از صدر اسلام تا امروز و به‎ویژه شهدای هشت‎سال جنگ تحمیلی، گرامی بداریم و به ارواح طیبه آن‎ها درود بفرستیم؛ شهدایی که در عین مظلومیت، با تأسی به مولا و امامشان، مردانه و شجاعانه جنگیدند و شربت شهادت نوشیدند.» وی می‌افزاید: «مستحضرید که اربعین، یک جریان همیشه زنده در تاریخ تشیع بوده‌است؛ از همان نخستین اربعین شهادت امام حسین(ع) تا به امروز و از امروز تا قیامت، این جریان همچنان زنده و پاینده خواهد ماند. با همه فراز و فرودها و دشواری‌هایی که گاه دشمنان علیه این جریان بالنده ایجاد کرده‌اند، اربعین و پیام آن هیچ‌گاه تعطیل و فراموش نشده‌است.» عضو فقهای شورای نگهبان، در ادامه صحبت خود به جایگاه و شأن اربعین در فرهنگ دینی اشاره می‌کند و می‌گوید: «اربعین، روز تجدید عهد با شهیدان و آرمان‌های بلند انسانی است؛ روز پیوند دوباره با عدالت‌خواهان و ظلم‌ستیزان عالم که نماد برجسته و عالی آن، امام حسین(ع) و یاران آن حضرت هستند.» گفت‌وگو با آیت‌ا... حسینی خراسانی، مانند همیشه به فضای میراث معنوی شیعه کشیده می‌شود؛ متون مذهبی و به‎ویژه ادعیه‌ای که مضامین بلند آن‎ها، یادگار امامان معصوم(ع) است. عضو فقهای شورای نگهبان، گریزی به متن زیارتنامه اربعین می‌زند و پس از اشاره به سند آن، می‌افزاید: «متن زیارت اربعین از وجود مقدس امام صادق(ع) نقل شده و مشتمل بر فرازهای بسیار عمیق و آموزنده ‌است. جا دارد به مناسبت فرا رسیدن اربعین، چند فراز از آن را با هم مرور کنیم.» و این‌چنین می‎شود که در فضای گفت‌وگوی ما، عطر زیارت اربعین می‌پیچد.

این حسین(ع) کیست؟

آیت‌ا... حسینی خراسانی برای شروع، به سراغ فرازی می‌رود که درباره معرفی امام حسین(ع) است: «در فرازی بسیار مهم از زیارت اربعین، امام صادق(ع) به معرفی جد بزرگوارش، حضرت سیدالشهدا(ع) می‌پردازد؛ پس از آن‎که می‌فرماید: خدایا! درود و سلام خود را به حسین بن علی(ع) که تو او را بزرگی از بزرگان، پیشوایی از پیشوایان و مدافع حقی از میان حق‌طلبان قرار داده‌ای، تقدیم می‌کنیم. بعد می‌افزاید: او کسی است که تمام توان و هستی‌اش را در راه دعوت به دین خدا و ارزش‌های متعالی و فضایل انسانی و اخلاقی به کار گرفت و همه ظرفیتش را برای خیرخواهی اسلام و مسلمین نثار کرد وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبَادَک َمن الْجَهَالَةِ و حَیرةِ الضَّلَالَة؛ خون قلب خودش را بذل فرمود تا از برکت آن بندگان تو را از تیرگی جهل و حیرانی در مسیر گمراهی‌ها نجات بخشد. حسین(ع) جان خود را نثار کرد تا مردم، از تاریکی گمراهی رهایی یابند و قدم در مسیر سعادتمندی بگذارند. با استفاده از این فراز، می‌توان گفت که نهضت امام‌حسین(ع)، نهضتی در مسیر مبارزه با جهالت و گمراهی است و می‌کوشد تا پرچم روشنگری، خیرخواهی و عدالت‌طلبی را در اهتزاز نگه دارد.»

مفهوم تولّا و تبرّا در زیارت اربعین

عضو فقهای شورای نگهبان، پس از بیان این موضوع، به مسئله تولا و تبرا نسبت به دوستان و دشمنان امام حسین(ع) می‌پردازد و می‌گوید: «امام صادق(ع) در فرازی دیگر از این زیارتنامه، تصریح می‌کند: خداوندا! من تو را گواه می‌گیرم که با دوستان حسین(ع) دوستی و مودت دارم و با دشمنان او دشمن هستم و از آن‌ها برائت می‌جویم. توجه داشته باشید که دوستی با دوستان حسین(ع) و برائت از دشمنان او، حقیقتی است که در هیچ شرایطی تقیه‎بردار نیست؛ یعنی باید با صلابت و شجاعت، بدون واهمه و با صدای رسا به همه جهانیان اعلام کنیم که این تولا و تبرّا همیشگی و جاودانه است.» از آیت‌ا... حسینی خراسانی دلیل این مسئله را می‌پرسم و او پاسخ می‌دهد: «چون این حقیقت، مبتنی بر یکی از آرمان‌های بلند و همیشگی بشریت است؛ حسین بن علی(ع) دوستدار عزت، سربلندی، آسایش و امنیت جامعه بشری است؛ چه کسی می‌تواند این موضوع را انکار کند و بگوید که این مسئله، یک مطالبه جهانی و جاودانه نیست؟ بنابراین، آن تقیه و ملاحظه‌کاری، جایی در بیان حقیقتی که به آن اشاره کردیم، ندارد. همه جهانیان باید بدانند که ما در مسیر و طریق حسین بن علی(ع) راه می‌پیماییم و آرمان‌های ما، آرمان‌های اوست؛ ما در پی عدالت‌خواهی و ستیز با ظلم و فساد هستیم.»

همه هستی‌ام از آن تو

آیت‌ا... حسینی خراسانی، در ادامه بحث، درباره روح اربعین و حقیقت آن سخن می‌گوید و از زیارت اربعین پیشوای ششم(ع) برای توضیح این موضوع استفاده می‌کند: «وجود مقدس پیشوای ششم(ع) در فرازی دیگر می‌فرماید: وَقَلْبِی لِقَلْبِکُمْ سِلْمٌ ، وَأَمْرِی لِأَمْرِکُمْ مُتَّبِعٌ ، وَنُصْرَتِی لَکُمْ مُعَدَّةٌ؛ قلب من، تسلیم آن دستور و فرمانی است که از جانب خداوند بر قلب شما فرود می‌آید و زندگی من، همواره در مسیر فرمان شما و تابع و پیرو آرمان و فرمان شماست. توجه کنید، روح اربعین چیزی جز این نیست؛ این‌که خود را به تمامی در مسیر آرمان امام(ع) قرار دهید.» وی سپس به وضعیت فعلی شیوع بیماری کرونا اشاره می‌کند و می‌گوید: «در این شرایط مستحضرید که محدودیت‌های کرونایی باعث شده‌است که میلیون‌ها انسان عاشق و دلداده امام حسین(ع) از فیض زیارت اربعین از نزدیک، محروم بمانند؛ البته تردید نباید کرد که میلیون‌ها قلب عاشق که دوستدار سیدالشهدا(ع) و راه و مرام او هستند، در مراسم اربعین و در کربلای معلّا حضور دارند. همه دل‌های پاک خودشان را در کربلا می‌بینند؛ از راه‌های دور و نزدیک با امام حسین(ع) و آرمان‌های او بیعت می‌کنند. امیدواریم که هرچه زودتر، این بلیه رفع شود و دوستداران امام(ع) بتوانند دوباره، شور و شعور حضور در مراسم پیاده‌روی اربعین را درک کنند.» از آیت‌ا...حسینی خراسانی درباره مفهوم بخش پایانی فرازی که به آن اشاره کرد می‌پرسم، «وَنُصْرَتِی لَکُمْ مُعَدَّةٌ» و او می‌گوید: «این قسمت، یکی از اصلی‌ترین بخش‌های فلسفه عظیم زیارت اربعین را شرح می‌دهد؛ این‌که ای پسر پیامبر، یا اباعبدا...(ع)، ما همه هستی‌مان، تمام توان و ظرفیت‌ وجودی‌مان را در مسیر یاری مکتب شما و آرمان‌های الهی شما قرار می‌دهیم. به همین دلیل است که باید روز اربعین را، روز تجدید پیمان با شهیدان راه حق دانست؛ راهی که همه شهدای بزرگ تاریخ، از شهدای کربلا بگیرید تا شهیدان هشت‎سال دفاع مقدس، شهدای هسته‌ای، شهدای بزرگوار مدافع حرم و شهید عزیز و سرافراز، سردار بزرگ اسلام، حاج قاسم سلیمانی طی و جان عزیز خود را بر سر آن میثاق بزرگ فدا کردند. ما در روز اربعین، می‌خواهیم بر تحقق همان آرمان‌ها پافشاری کنیم؛ مبارزه با فسادها و نابرابری‌ها، ستمگری‌ها و ناراستی‌ها؛ این هدف مقدس همه شهداست و ما امیدواریم که در نظام جمهوری اسلامی که تحت زعامت رهبر فرزانه و شجاع انقلاب مسیر خود را به سمت تعالی طی می‌کند، شاهد تحقق این آرمان‌های والا باشیم».