آن ‌چنان با مشت زیر چشم گابریل گارسیا مارکز کوبیده بود که تا مدت‌ها این کبودی زیر چشم نویسنده رمان «صدسال تنهایی» باقی ماند و همین یک‌مشت کاری کافی بود تا دو غول داستان‌نویسی جهان یعنی گابریل گارسیا مارکز و خورخه ماریو پدرو بارگاس یوسا مدت‌ها با هم قهر باشند؛ اما پیش از این که به زندگی هنری «یوسا» و آثار او بپردازیم شاید بد نباشد ماجرای این مشت دردسرساز را که بعید نیست صدمه‌اش به ادبیات داستانی هم خورده باشد، بشنوید. ماجرا آن‌طور که دوستان این دو نویسنده بزرگ فاش کرده‌اند از این ‌قرار بوده که زمانی که یوسا و مارکز همراه همسران خود در شهر بارسلونا زندگی می‌کردند، یوسا تصمیم می‌گیرد همسرش را که دوست صمیمی همسر مارکز بوده طلاق بدهد و با زنی سوئدی ازدواج کند. پاتریشیا، همسر یوسا، پیش مارکز و همسرش می‌رود و در ملاقاتی که با آن‌ها دارد، مارکز به پاتریشیا توصیه می‌کند از یوسا جدا شود؛ اما بعد از مدتی ورق برمی‌گردد و یوسا با همسرش آشتی می‌کند و پاتریشیا قضیه توصیه مارکز را به یوسا می‌گوید و درگیری معروف یوسا و مارکز بعد از این واقعه، پیش آمد. در ماه مارس سال ۱۹۷۶ بسیاری از روشنفکران، نویسندگان و اهالی سینمای آمریکای لاتین برای تماشای فیلم‌های جشنواره مکزیکوسیتی به این شهر سفر کرده بودند. در مراسم افتتاحیه گارسیا مارکز، دوست صمیمی خود را می‌بیند و به سمت او می‌رود؛ «چطوری ماریو؟ خوبی؟» اما جواب ماریو بارگاس یوسا به احوالپرسی دوست قدیمی‌اش کوبیدن مشت محکمی پای چشم مارکز بود. شاید هیچ‌کس فکرش را هم نمی‌کرد که یک ‌مشت باعث قهر 30‌ساله دو نویسنده بزرگ جهان شود.خورخه ماریو پدرو بارگاس یوسا نویسنده پرویی- اسپانیایی که به ‌تازگی، به رغم اختلاف‌نظرها به آکادمی فرانسه پیوست، نویسنده‌ای است که در رمان‌ها، نمایش نامه‌ها و مقالاتش، تعهد به تغییرات اجتماعی مشهود است. اگرچه او در سال 1990 در عرصه سیاست یک نامزد ناموفق برای ریاست جمهوری پرو بود، اما در سال 2010 توانست جایزه نوبل ادبیات سال را به خاطر ترسیم ساختارهای قدرت و تصاویر نافذی از شکست، شورش و مقاومت فردی کسب کند.

شروع نویسندگی بارگاس

ماریو بارگاس یوسا در 28 مارس 1936 در شهر آرکیپا در جنوب پرو به دنیا آمد. او تنها فرزند ارنستو بارگاس مالدونادو و دورا یوسا اورتا بود. بارگاس یوسا تا یک سال پس از طلاق والدینش با خانواده مادری خود در آرکیپا زندگی می‌کرد؛ اما زمانی که پدربزرگ مادری او به ‌عنوان کنسول افتخاری پرو در بولیوی معرفی شد، همراه با خانواده به کوچابامبا در بولیوی نقل ‌مکان کرد، جایی که سال‌های اولیه کودکی خود را در آن جا گذراند.در ۱۴ سالگی پدرش او را به آکادمی نظامی در لیما فرستاد. در 16 سالگی، قبل از دانش آموختگی، بارگاس یوسا به‌ عنوان یک روزنامه‌نگار غیرحرفه‌ای برای روزنامه‌های محلی شروع به کار و از آکادمی نظامی کناره‌گیری کرد و تحصیلات خود را به پایان رساند.در سال 1953، بارگاس یوسا برای تحصیل در رشته حقوق و ادبیات در دانشگاه ملی سن مارکوس لیما ثبت‌نام کرد. او درحالی‌ که برای دو روزنامه پرو کار می‌کرد فعالیت ادبی خود را در سال 1957 به شکل جدی با انتشار اولین داستان‌های کوتاه خود به نام‌های «سردسته‌ها» و «پدربزرگ» آغاز کرد.

پایان دوستی زوج هنری قدیمی

بعد از این که در سال 1982، گابریل گارسیا مارکز جایزه نوبل را دریافت کرد 28 سال بعد، ماریو بارگاس یوسا برنده این جایزه شد. برد این دو می‌توانست برای هردو نفر آن‌ها مایه خوشحالی باشد. آن‌ها با هم دوستان دیرینه‌ای بودند بنابراین بارگاس یوسا تز دکترای خود را درباره رمان «صدسال تنهایی» مارکز نوشت؛ اما این رابطه به دلیل زدوخورد شدید عشقی یوسا با مارکز به پایان خود رسید.

الهام رازهای هنر رمان به لطف گوستاو فلوبر

یوسا در بخشی از خاطراتش می‌نویسد: زمانی که به پاریس رسیدم فوراً یک نسخه از مادام بواری را خریدم. تقریباً تمام شب را بیدار ماندم و آن را خواندم و تا سحر فهمیدم که می‌خواهم چه نوع نویسنده‌ای باشم. به لطف فلوبر، من شروع به آشنایی با تمام رازهای هنر رمان کردم. 

نگاهی گذرا به آثار یوسا

اولین اثر منتشر شده او نمایش نامه «فرار از اینکاها» در سه پرده بود. پس ‌از آن داستان‌های او در نقدهای ادبی پرو ظاهر شدند. در سال 1959 او به پاریس نقل‌ مکان کرد، جایی که تا سال 1966 در یک جامعه مهاجر در آمریکای لاتین زندگی کرد. او رمان «دختر بد» را در این دوره در پاریس تنظیم کرد که طرح آن بازتابی از قدردانی مادام‌العمر بارگاس یوسا از مادام بواری گوستاو فلوبر بود.«سال‌های سگی» که نام اصلی آن «شهر و سگ‌ها» بوده نخستین رمان ماریو بارگاس یوسا نویسنده پِرویی است که در سال 1963 نوشته‌ شده است. این رمان که به بیش از ده‌ها زبان ترجمه ‌شده است در لئونسیو پرادو داستان نوجوانانی را توصیف می‌کند که برای بقا در محیطی خصمانه و خشن تلاش می‌کنند.«خانه سبز» این رمان در جنگل پرو اتفاق می‌افتد، عناصر اسطوره‌ای، مردمی و قهرمانانه را ترکیب می‌کند تا واقعیت کثیف، تراژیک و تکه‌تکه شخصیت‌هایش را به تصویر بکشد.«لوس جفس» از مجموعه داستانی با عنوان «توله‌ها و داستان‌های دیگر» تصویری روانکاوانه از نوجوانی است که به ‌طور تصادفی اخته شده است. «گفت وگو در کاتدرال» به رژیم مانوئل اودریا (1948-1956) می‌پردازد. «کاپیتان پانتوجا و سرویس ویژه»، طنزی از تعصبات مذهبی و نظامی پرو است. رمان نیمه اتوبیوگرافیک «عمه جولیا و فیلم‌نامه‌نویس» دو زاویه دید روایی متمایز را ترکیب می‌کند تا جلوه‌ای متضاد ایجاد کند.در سال 1990، بارگاس یوسا در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری پرو در برابر آلبرتو فوجی موری، مهندس کشاورزی و یکی از پسران مهاجر ژاپنی شکست خورد. بارگاس یوسا درباره این تجربه در کتابی با نام «ماهی در آب» نوشت. او در سال 1993 شهروند اسپانیا شد و سال بعد جایزه سروانتس را دریافت کرد. به رغم ملیت جدیدش، او به نوشتن درباره پرو در رمان‌هایی مانند «دفترچه یادداشت دون ریگوبرتو» ادامه داد. آثار بعدی او شامل رمان‌های «سور بز»، «راهی به ‌سوی بهشت»، «روی‌ای سلت»، «قهرمان فروتن»، «روزگار سخت » و... است.بارگاس یوسا همچنین مجموعه‌های غیرداستانی مانند «نامه‌هایی به یک نویسنده جوان» و «زبان عشق و تمدن نمایشی» را نوشت. «سفر روشنفکرانه من» حاوی سخنرانی اوست که نشان می‌دهد دور شدنش از ایدئولوژی مارکسیستی و به‌سوی لیبرالیسم را مستند می‌کند. در «ندای قبیله» که به ‌عنوان یک «زندگی‌نامه روشنفکرانه» توصیف شد، بارگاس یوسا آثاری را که بر او تأثیر گذاشتند، بررسی کرده است.هم اکنون ماریو بارگاس یوسا در اسپانیا زندگی می‌کند، اما بخشی از سال را در پرو می‌گذراند. او دارای مدارک و جوایز متعددی از مؤسسات دانشگاهی غیردولتی و دولتی است و به نوشتن داستان‌های تخیلی و غیرداستانی ادامه می‌دهد.

 منابع:

 1- یورو نیوز

 2- مجله ادبیات «هاب »

 

 متن عربی کتاب «ان مع الصبر نصرا» چطور گردآوری و چاپ شد؟ 

اصل این کتاب عبارت است از مجموعه جلساتی که رهبر انقلاب به زبان عربی درباره مسائل جهان عرب و ادبیات عرب برگزار می‌کردند. این جلسه‌ها هفته‌ای یک ‌بار برپا می‌شد. در خلال این جلسه‌ها از ایشان خواسته شد که درباره زندگی خودشان هم صحبت کنند و ایشان پذیرفتند و نکاتی از زندگی شخصی، سیاسی، ادبی، هنری و اندیشه‌های خود بیان کردند. به این ترتیب مجموعه مطالبی از سخنان رهبر انقلاب جمع آوری شد که به زبان گفتار عربی بود. من این مطالب را به نوشتار عربی تبدیل کردم. بعداً از ایشان تقاضا شد که این مطالب چاپ شود. حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای هم موافقت کردند با این شرط که تنها بخش مربوط به زندان‌ها و تبعیدها و مبارزات سیاسی ایشان پیش از پیروزی انقلاب اسلامی منتشر شود.

 چرا رهبر انقلاب این شرط را گذاشتند؟

به این دلیل که به مخاطبان بگویند آن ‌چه موجب پیروزی انقلاب اسلامی بود، نتیجه صبر بود و به همین دلیل هم کتاب «ان مع‌الصبر نصرا» نام گرفت که برگرفته از آیه قرآن است. این کتاب یک پیام دیگر هم دارد که فرهنگی و مرتبط با سبک زندگی است. آن هم این‌ که هرچقدر گرفتاری‌ها و تاریکی‌ها زیاد شود، انسان نباید امیدش را از دست بدهد و باید امیدوار باشد. عنوان فارسی «خون دلی که لعل شد» هم همین را می‌گوید. کتاب در بیروت رونمایی شد و سید حسن نصرا... در رونمایی از آن شرکت کرد. «ان مع الصبر نصرا» تا به حال چهل بار به صورت قانونی و غیرقانونی در جهان عرب منتشر شده ‌است.

 جلسات رهبر انقلاب چه زمانی برگزار می‌شد؟

این جلسه‌ها حدود 18 سال پیش به‌ صورت خصوصی و برای مخاطب غیر عرب‌زبان برگزار می‌شده، اما این امید بوده که مطالب جلسه بعدها به جهان عرب منتقل شود که همین‌طور هم شد.

 چرا ایشان در این جلسه به زبان عربی صحبت کردند؟

زبان عربی، زبان تمدن اسلامی است و بهترین راه پیوند با جهان اسلام، زبان و ادبیات عرب است. همان ‌طور که زبان فارسی متعلق به قوم خاصی نیست و از آنِ تمدن ایرانی - اسلامی است. عرب‌ها هم معتقدند که برای ارتباط برقرار کردن با تمدن ایرانی- اسلامی باید با زبان فارسی آشنا شوند تا از این طریق ادبیات عرب هم رونق پیدا کند. این دعوتی مشترک برای جهان عرب و فارسی‌زبان‌هاست تا زبان عربی و فارسی برای شکوفایی تمدن اسلامی احیا شود.

 نظرتان درباره ترجمه کتاب به زبان اسپانیولی چیست؟

وقتی که خبر ترجمه کتاب به زبان اسپانیولی را شنیدم، خیلی خوشحال شدم. ساموئل هانتینگتون کتابی به نام «درگیری تمدن‌ها» دارد که در آن کره زمین را به چند حوزه تمدنی تقسیم می‌کند؛ هندی، چینی، اروپایی، اسلامی و... . جالب این‌ که این نویسنده اسپانیا را از حوزه تمدن اروپایی خارج کرده و گفته وابسته به تمدن اسلامی است؛ چون 800 سال اسلام بر آن ‌جا حاکم بوده ‌است. این هم که کتاب به زبان اسپانیولی ترجمه شده، در واقع خطاب به حوزه تمدن اسلامی خودمان است.