تخریب آثار باستانی به اسم مرمت!

این روزها حتما در شبکه های اجتماعی تصاویری از مرمت گنبد مسجد امام و گنبد مسجد شیخ لطفا... اصفهان را دیده اید که طبق نظر کارشناسان بسیار پر اشتباه بوده و نه تنها مرمتی صورت نگرفته که به گفته برخی کارشناسان این بناها تخریب شده است. اما بد نیست بدانید که مرمت گنبد این دو مسجد از بیش از 12 سال پیش شروع و در برهه های مختلف هم ایرادهای آن ها گوشزد شده است. مرمت هایی که نیاز به نگاه کارشناسانه ندارند و با دیدن تصاویر آن ها می توان ایرادهای زیادی را که دارند، تشخیص داد. البته پیش از این هم چندین مرمت آثار تاریخی در کشورمان ، در پایان با ایرادهای بزرگی همراه بوده است، به همین دلیل در این مطلب سعی داریم به این سوال پاسخ دهیم که چرا برخی از مرمت ها در بناهایی با چند صد سال قدمت در کشورمان این گونه پر ایراد است؟
اتفاق های تلخ در میراث فرهنگی
کارشناسان عالی مرمت آثار باستانی، انتقادهای زیادی به مرمت های صورت گرفته در شاهکارهای تاریخی کشورمان دارند و معتقدند با این مرمت ها نابودی تاریخی رخ داده است. البته این نخستین بار نیست که چنین اتفاقاتی در مجموعه میراث فرهنگی رخ میدهد. در تهران مدیریت موزه فرش، به شکل عجیبی حوضهای قدیمی را تبدیل به باغچه کرد! خود وزیر میراث فرهنگی نیز در سفر به پاسارگاد، پیگیر وضعیت کشاورزان بود تا آن جا بتوانند زراعت کنند! همان موقع به کنایه به وزیر میگفتند کسی روی معدن طلا، بادمجان نمیکارد.
مشکلی به نام مناقصه برای مرمت
یکی از گلایه های کارشناسان مرمت آثار باستانی این است که چرا باید برای مرمت میراث فرهنگی، مناقصه برگزار شود و وزارت گردشگری و میراث فرهنگی به جای استفاده از گروه های تخصصی زبده، به دنبال این است که هرکس قیمت پایین تری داد، به عنوان پیمانکار و مرمتگر انتخاب شود که نتیجه می شود آن چه امروز شاهد آن هستیم. استاد سیدمهدی مجابی کارشناس عالی آثار باستانی و مرمت در گفتوگو با رویداد 24 در اینباره می گوید: «ظرافت بینظیر این سازهها به شکلی است که مرمت آن کار هر کسی نیست ولی متاسفانه اتفاقات عجیبی رخ میدهد و مرمت بناهای تاریخی به گروههایی سپرده میشود که صوری تشکیل شدهاند و میراث فرهنگی هم این مسئولیتهای خطیر و بزرگ را برعهده همین گروهها میگذارد. نتیجه این کار همین است که چنین بلایی بر سر آثار تاریخی کشور میآورند و جواهری با این ابعاد در میدان نقش جهان اصفهان به یکباره رنگ، جنس و شکلش تغییر میکند و از حالت طبیعی خود خارج میشود.» البته دیگر کارشناسان، نبود نظارت بر مرمت ها توسط کارشناسان زبده را هم یکی دیگر از دلایلی می دانند که منجر به تخریب آثار باستانی تاریخی به جای مرمت می شود.
کار را به دست کاردان بسپارید
هرچند اداره میراث فرهنگی اصفهان اعلام کرده که پیمانکار ایراد را پذیرفته و موظف شده بلافاصله مرمت ها را ترمیم کند اما استاد مجابی معتقد است ترمیم خرابکاری مسجد مثل این است که تابلوی معروف هنری را پاره کنند، بعد بگویند آن را میدوزیم! او معتقد است برای ترمیم مرمت اشتباه باید از گروه های متخصص استفاده و نباید با مرمت آثار باستانی مانند ترمیم جوی آب و آسفالت و لولهکشی برخورد کرد.