مرهم ناکارآمد برخفگی جهان
مصوبه نشست اقلیمی گلاسکو با انتقاداتی همراه شده است، این مصوبه و انتقادها چه بوده و کدام کشورها سهم بالایی در تولید گازهای گلخانه ای دارند؟
رعیت نواز- بالاخره نشست اقلیمی گلاسکو با یک مصوبه که به اعتقاد بسیاری از کنشگران محیط زیستی کمکی به کم شدن انتشار گازهای گلخانه ای نمی کند، به کار خود پایان داد. پیش از آغاز دو هفته ای این نشست، رئیس کنفرانس، الوک شارما آن را آخرین امید برای دستیابی به هدف گرمای زمین تا 5/1 درجه خوانده بود. بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا از شرکتکنندگان در این نشست خواسته بود اهداف بلندپروازانهای را برای کار خود در نظر بگیرند چون به اعتقاد او «شکست گلاسکو، شکست همه است.» در این گزارش به نتیجه نشست، انتقادها و همچنین به کشورهایی که بیشترین گاز گلخانه ای را تولید می کنند، پرداخته ایم.
نگاهی به تاریخچه کنوانسیون تغییر آب و هوا
در سالهای دهه ۱۹۸۰ میلادی شواهدی علمی آشکار شد که نشان می داد انتشار گازهای گلخانهای ناشی از فعالیتهای انسان، خطرات جدی را برای آب و هوای جهان ایجاد میکند. برای حل این معضل و جلوگیری از خطرات بیشتر، نیاز به ایجاد کنفرانسهای بینالمللی و تشکیل پیماننامههایی در این زمینه احساس میشد تا این که درسال ۱۹۹۰ مجمع عمومی سازمان ملل متحد، کمیته ای را برای تدوین کنوانسیون تغییرات آب و هوا تشکیل داد. پیش نویس این کمیته در سال ۱۹9۲ تصویب و سپس در همان سال در ریودوژانیروی برزیل توسط رهبران کشورها و مقامهای بلندپایه ۱۵۴ کشور دنیا امضا و از ۲۱ مارچ ۱۹۹۴ اجرای مفاد آن برای کشورهای عضو الزامی شد. از آن سال تا کنون 26 نشست انجام شده و آخرین نشست آن در گلاسکو با حضور 25هزار نماینده از 200 کشور برگزار شد. علاوه بر این نشست ها بیش از ۴۰۰ کنفرانس دیگر در راستای پروژههای تحقیقاتی از سوی کنوانسیون تغییرات اقلیم برگزار شده است.
نتیجه نشست گلاسکو
رهبران و نمایندگان حدود ۲۰۰ کشور جهان، در پایان اجلاس دو هفته ای تغییرات آبوهوایی سازمان ملل متحد در گلاسکو موسوم به COP26، بر سر پیمانی جدید برای مبارزه با گرمایش جهانی، به توافق رسیدند. توافقی که انتقادهایی را هم به همراه داشت. بنا به گزارش خبرگزاری فرانسه، متن توافق نهایی اجلاس تغییرات اقلیمی گلاسکو پس از دو هفته مذاکرات فشرده، در لحظات آخر بنا به درخواست کشورهای هند و چین تغییر یافت و بدین ترتیب محدودیت کمتری در زمینۀ مصرف سوخت های فسیلی در پیمان جدید اعمال شد. کشور هند که اقتصاد آن برای تأمین انرژی خود به طور قابل ملاحظه ای به مصرف سوخت های فسیلی متکی است، در آخرین روز از کنفرانس تغییرات اقلیمی گلاسکو، با پیش نویس نهایی این اجلاس درخصوص کنار گذاشتن مصرف زغال سنگ و یارانه سوخت های فسیلی، مخالفت کرد. در نهایت، با تجدید نظر و اصلاح بند ۳۶ توافق نامۀ نهایی، کشورهای جهان موافقت کردند به جای «حذف» استفاده از زغال سنگ به عنوان بزرگ ترین منبع انتشار گازهای گلخانهای، مصرف سوخت های فسیلی را «کاهش» دهند.
انتقادها به توافق گلاسکو
توافق نامۀ نهایی کنفرانس آب و هوایی گلاسکو، به دلیل این که به اعتقاد بیشتر کنشگران و فعالان محیط زیست، دستیابی به هدف کاهش روند گرم شدن کره زمین تا حداکثر 1.5 درجه سانتی گراد را به هیچ وجه تضمین نمی کند، مورد انتقاد قرار گرفت. تغییر یک بند از توافق که استفاده از زغال سنگ را به جای ممنوعیت به محدودیت تنزل داده حتی باعث یأس و دلسردی شماری از کشورهایی که در خط مقدم تغییرات اقلیمی هستند هم شده است. آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل، با اشاره به نقاط ضعف «پیمان آب و هوایی گلاسکو»، هشدار داد که «فاجعۀ اقلیمی همچنان بر در میکوبد.» به گزارش دویچه وله او تأکید کرد: «کنفرانس اقلیمی گلاسکو، یک گام رو به جلوست اما کافی نیست؛ زمان رفتن به حالت اضطراری فرا رسیده است.» دبیر کل سازمان ملل همچنین متن تصویب شده این نشست دو هفته ای را یک مصالحه خوانده و گفته است: «متن تصویب شده در این اجلاس، یک مصالحه است که منعکس کنندۀ منافع، تضادها و وضعیت اراده سیاسی کنونی در جهان است، متاسفانه اراده سیاسی جمعی نتوانسته بر تضادهای بین کشورها غلبه کند.»
موضوعات حل نشده در نشست گلاسکو
قطعا انتظار پایان دادن به همه بحرانهای آب و هوایی با دو هفته مذاکرات فشرده نمیرفت اما دستاورد ناامیدکننده حاصل شده هم چندان قابل پیش بینی نبود. از موضوعهای مهم حل نشده در COP26 میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1- تامین نشدن کمک ۱۰۰ میلیارد دلاری سالانه به کشورهای در حال توسعه برای استفاده نکردن از سوختهای فسیلی و سازگاری با تاثیرات شدید آب و هوایی
2- پرداخت نشدن خسارت ویرانیهای ناشی از تغییرات اقلیمی از سوی کشورهای ثروتمند به کشورهای فقیرتر
3- حل و فصل نشدن ماده جنجالی ۶ توافق «پاریس» مبنی بر کاشت درخت در کشورهای فقیر توسط کشورهای ثروتمند برای جبران تولید گازهای گلخانهای.
4- مبهم ماندن تلاشهای اقلیمی لازم در موضوعهای طبیعت، زنان، عدالت اقلیمی، مردم بومی و ...
بزرگ ترین تولید کننده های گازهای گلخانه ای

دیاکسید کربن (co2) به عنوان یکی از گازهای گلخانهای شناخته شده است که غلظت بیش از حد آن تنظیم طبیعی دما در جو را مختل میکند و به گرم شدن زمین منجر میشود. نکته قابل تصور هم این جاست که کشورهای توسعه یافته جهان، سهم بیشتری در تولید گازهای گلخانه ای داشته و هنوز هم دارند.
1- چین 22 درصد گازهای گلخانه ای جهان
بر اساس گزارش های منتشر شده، چین بیشتر از مجموع تمام کشورهای توسعه یافته جهان گازهای گلخانه ای تولید می کند. بررسی های موسسه Rhodium Group نشان می دهد چین در سال ۲۰۱۹ بیش از ۲۷ درصد از کل گازهای گلخانه ای را تولید کرده که بیشترین دلیل آن استفاده بیش از حد این کشور از زغال سنگ برای تامین انرژی است.
2- آمریکا 9.8 درصد گازهای گلخانه ای جهان
بعد از چین، آمریکا در رده دوم این فهرست قرار دارد که سالانه نزدیک به 6 مگا تن گاز گلخانه ای تولید می کند. بر اساس گزارش ها، بزرگترین منبع انتشار دیاکسید کربن در ایالات متحده به تولید برق، حملونقل و صنعت مربوط میشود البته بر اساس سرانه تولید گازهای گلخانه ای به ازای هر نفر، آمریکا رتبه اول جهان را دارد که سالانه 15.5 تن گاز گلخانه ای تولید کرده در حالی که در چین این سرانه 8.1 تن به ازای هر نفر بوده است.
3- اتحادیه اروپا 6.2 درصد گازهای گلخانه ای
برخلاف تصور که احساس می شود اتحادیه اروپا با تکیه بر الکترونیکی کردن خودروها و بسیاری از صنایع رتبه پایینی در تولید گاز گلخانه ای دارد، گزارش ها حاکی است اتحادیه اروپا با تولید سالانه بیش از 3.3 مگا تن در رتبه سوم قرار دارد.
4- هند 4.95 درصد گازهای گلخانه ای جهان
هند با تولید بیش از 2.5 مگا تن گاز گلخانه ای در رتبه چهارم کشورهای بزرگ انتشاردهنده گازهای گلخانهای در جهان است. هند هم یکی از کشورهای بزرگ مصرف کننده زغال سنگ است چون معادن زغالسنگ در این کشور فراوان بوده و نسبت به نفت و گاز وارداتی ارزانتر است.
5- روسیه 3.4 درصد گازهای گلخانه ای جهان
اما پنجمین تولید کننده بزرگ گازهای گلخانه ای، روسیه است که سالانه حدود 1.8 مگا تن گاز گلخانه ای تولید می کند. سوخت های فسیلی بیش از ۲۰ درصد از تولید ناخالص داخلی یعنی ارزش کل کالاها و خدمات تولید شده در روسیه را تشکیل میدهند. سیایتی میگوید سیاستها و اقدامات روسیه برای محدود کردن گرمایش زمین به 1.5 درجه سانتی گراد بسیار ناکافی است.