نوائیان / حلاجیان – امروز نخستین روز از ماه محرم است؛ ماه رستاخیز شور و شعور، ماه سیدالشهدا(ع) و بازشناسی اندیشه عاشورایی، ماه فریاد «لبیک یا حسین(ع)»؛ ماه عاشقان و دلدادگان راه شهادت. اما امسال مانند سال قبل، شرایط به گونه‌ای است که باید، این ارادت، عشق و دلدادگی را در قالبی دیگر و با رعایت دستورالعمل های خاص و شیوه‌ای متفاوت فریاد زد. امسال دومین سالی است که آغاز محرم و ایام سوگواری سالار شهیدان(ع)، با بلای عالمگیر کرونا مصادف می‌شود؛ بلایی که جان و سلامت مردم را در معرض خطر جدی قرار داده و مشکلات متعدد اقتصادی را به سبب محدودیت‌هایی که ایجاد کرده، برای هموطنان ما به وجود آورده‌است. تلاقی محرم و این وقایع، بی‌تردید یک آزمایش بزرگ الهی برای همه ماست؛ این‌که بتوانیم در عین حفظ دستورالعمل‌های بهداشتی و مراقبت از جان برادران و خواهرانمان، محرمی پرشور و آگاهی‎بخش داشته‌باشیم؛ این‌که بتوانیم شورحسینی را در پرتو عقلانیتی که سالار شهیدان(ع) به همه دوستدارانش آموزش می‌دهد، شکوفا کنیم و با رعایت حق‎الناس، هم جامعه را از گسترش ویروسی منحوس در امان بداریم و هم ارادتی را که به راه و مرام امام شهیدان(ع) داریم، ابراز کنیم.

توصیه موکد رهبر معظم انقلاب

دهم ذی‌الحجه سال قبل، مصادف با عید قربان و دهم مردادماه 1399 بود که رهبر معظم انقلاب، در گفت‌وگویی تلویزیونی با مردم، به این نکته مهم اشاره کردند و گفتند: «بحث [در مورد] محرّم زیاد است و همین‎طور الان مدّت‌هاست که هر کسی یک چیزی راجع به محرّم می‌گوید. خب عزاداری را بالاخره به یک شکلی [برپا] می‌کنند؛ آن‌چه بنده می‌خواهم تأکید کنم این است که در عزاداری‌ها معیار آن چیزی است که کارشناسان بهداشت به ما می‎گویند؛ [یعنی] ستاد ملّی کرونا. خود بنده شخصاً هر چه آن‌ها لازم بدانند مراعات خواهم کرد. توصیه‌ من و تأکید من به همه‌ کسانی که می‌خواهند عزاداری کنند - هیئات، آقایان حضرات منبری‌ها، صاحبان مجالس، مدّاح‌ها، نوحه‌خوان‌ها و دیگران- این است: هر کاری می‌کنید، [اوّل] ببینید آن‌ها چه می‌گویند. یعنی ستاد ملّی کرونا اگر چنان‌چه یک ضابطه‌ای را معیّن کرد برای عزاداری، همه‌ ما موظّفیم آن را عمل کنیم. مسئله، مسئله‌ کوچکی نیست، مسئله‌ بسیار مهمّی است. الان یک مقداری مراقبت هست و کنترل هست؛ خدای نکرده اگر چنان‌چه همین مقدار هم شل گرفته بشود و از بین برود، آن وقت فاجعه‌ای به وجود خواهد آمد که دیگر آن سرش ناپیداست.» این بیانات حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای مربوط به زمانی بود که وضعیت کرونا، هرچند شدت داشت، اما شرایط به اندازه اکنون بحرانی نبود؛البته ایشان اخیراً و پس از تزریق دوز دوم واکسن برکت نیز، در بیاناتی بر رعایت شیوه‌نامه‌ها، رعایت فاصله اجتماعی و زدن ماسک در مراسم گوناگون مذهبی و غیرمذهبی تأکید چندباره کردند. در این بین، بودند معدود افرادی که علی‎رغم فرمایش مقام معظم رهبری و دیگر بزرگان دینی، روشی جز رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی پیش گرفتند؛ اما خوشبختانه، رعایت دستورالعمل‌ها از سوی اکثریت جمعیت عزاداران و در کنار آن، به وجود آمدن روش‌های عزاداری جدید و استفاده از بسترهای مجازی برای این کار و هیئت‌های عزاداری سیار که از جمله، از سوی حاج محمود کریمی برگزار شد و نمود داشت،  عزاداران حسینی را به بهترین رعایت‌کنندگان دستورالعمل‌های بهداشتی در محرم سال قبل تبدیل کرد.

وظیفه مهم حفاظت از جان مؤمنان

امسال نیز، در شرایطی که توفان کرونا، هر روز جان صدها هموطن را می‌گیرد و خانواده‌های بسیاری را در داغ عزیزانشان می‌نشاند؛ توجه به عقلانیت و شعور حسینی برای نجات مردم، از لوازم ضروری برگزاری آیین عزاداری در ایام محرم و صفر است. حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد نظافت، استاد حوزه و مدیر مدارس علمیه امام زمان(عج) در گفت‌وگو با خراسان به این نکته مهم اشاره می‌کند و می‌گوید: عزاداری، سرمایه‌ای اجتماعی و معنوی است، بر دنیا و آخرت ما اثر می‌گذارد و موجب عزت است. به همین دلیل باید آن را به هر شکل ممکن انجام بدهیم و در این امر مهم، تردیدی نیست؛ اما نکته مهم و اساسی این‌جاست که عزاداری ما، باید حسین(ع)پسند باشد، امام‌زمان(عج)پسند باشد؛ نباید در انجام آن، مسیری را پیش بگیریم که دستورهای قطعی ائمه‌اطهار(ع) را زیرپا بگذاریم. یکی از این دستورهای قطعی، بحث عقلانیت است؛ این‌که توجه داشته‌باشیم جان کسی به خطر نیفتد و مراقب باشیم که با چنین رفتاری و بروز مشکلات گوناگون برای مردم، دشمن را شاد نکنیم. استاد نظافت به موضوع ادعاهای به دور از عقلانیت برخی افراد نیز اشاره می‌کند و می‌افزاید: بعضی مطرح کرده‌اند که در مجلس عزای امام حسین(ع)، کرونا اثر ندارد؛ نظری که البته برخلاف عقلانیت و مبنای آن، بی‌ارتباط با دستورهای اسلام و ائمه اطهار(ع) است. برخی دیگر پا را از این هم فراتر گذاشته‌اند و می‌گویند اگر در این مجالس کرونا هم بگیریم و فوت کنیم، نوعی فضیلت است. این حرف نیز، صحیح نیست و تطبیقی با سیره اباعبدا...(ع) ندارد؛ امام(ع) برای احقاق کلمه حق و دفاع از اسلام قیام فرمودند و در این راه به شهادت رسیدند؛ اصلاً قیاس این دو موضوع صحیح نیست. همه ما موظف هستیم از جانمان محافظت کنیم و جز در راهی که سیدالشهدا(ع) نشان ما می‌دهد، بذل جان نداشته‌باشیم. کسی حق ندارد خودش را این چنین به هلاکت بیندازد و بدتر از آن، دیگران را هم گرفتار کند و جان آن‎ها را هم با رعایت نکردن دستورالعمل‌ها به خطر بیندازد. این استاد برجسته حوزه تصریح می‌کند: البته که امام حسین(ع) قدرت دارند کاری کنند که در مجالس ایشان اتفاق بدی نیفتد، البته که امام رضا(ع) چنین قدرتی دارند، اما از این قدرت استفاده نمی‌کنند. امام رضا(ع) کسی را که خودش، خودش را مریض می‌کند و به حرف آن حضرت و دیگر ائمه(ع) که بر تلاش برای حفظ سلامت خود و دیگران تأکید دارند، توجهی ندارد، شفا نمی‌دهد. ما نباید با کارهایمان، باعث وهن مذهب شویم. هیچ‌کس نمی‌تواند بگوید دود سیگار درون حرم رضوی، مضرات دود سیگار بیرون حرم رضوی را ندارد یا ویروس کرونای درون مجلس امام حسین(ع) با ویروس کرونای بیرون آن متفاوت است. من متأسفم که برخی این‌گونه فکر می‌کنند و جان مردم و دوستداران اهل‌بیت(ع) را به خطر می‌اندازند. ما موظفیم از جان مؤمنان حفاظت کنیم. استاد نظافت به راهکارهایی برای برگزاری عزاداری در شرایط کرونایی هم اشاره می‌کند و می‌گوید: خدا را شکر در فصل تابستان قرار داریم و می‌شود عزاداری‌ها را در فضای باز و با حداکثر فاصله لازم، ضمن استفاده از ماسک و رعایت دیگر دستورالعمل‌ها برگزار کرد. روضه‌های مجازی هم، یک فرصت بسیار خوب است برای افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند یا ناتوان از حضور با رعایت دستورالعمل‌ها هستند. 

نه عزاداری تعطیل‌بردار است، نه رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی

درباره شرایط خاص محرم امسال و چگونگی برگزاری عزاداری‌ها، با حجت‌الاسلام علی رضایی تهرانی، سخنران برجسته مذهبی و مدرس حوزه نیز گفت‌وگو می‌کنیم. او می‌گوید: انسان باید در بحران‌های پیش رویش، همه جوانب را درنظر بگیرد؛ از یک طرف ما با ماه محرمی روبه‌رو هستیم که به تعبیر حضرت امام(ره) بقای اسلام در گرو زنده نگه‌داشتن آن است و از طرفی، مواجهیم با حفظ سلامت افرادی که زنده نگه داشتن محرم و صفر، مسئولیت و وظیفه آن‎هاست. باید به گونه‌ای صحنه را مدیریت کرد که هر دو هدف دست‌یافتنی باشد؛ هم حفظ بقای اسلام با حفظ یاد و خاطره نهضت امام حسین(ع) و هم حفظ سلامت دوستداران سیدالشهدا(ع)؛ به دیگر سخن، همان‌طور که مراسم عزاداری محرم تعطیل‌بردار نیست، تعطیل کردن انجام دستورالعمل‌ها و بی‎خیال شدن سلامت افرادی که در این مراسم حضور پیدا می‌کنند هم مجاز نیست. وی تأکید می‌کند: امسال هم باید بر اساس فرموده رهبر معظم انقلاب، مراجع عظام تقلید و بزرگان، هیئتی‌ها پای کار بیایند و عقلانیت آموزه‌های اسلام و معارف قرآن را با مدیریت مناسبِ مسئله‌ای که عرض کردم، به رخ همه بکشند و دشمن را ناامید کنند. این امر شدنی است؛ پارسال هم نشان دادیم که می‌شود چنین کرد. حجت‌الاسلام رضایی تهرانی  علاوه بر بحث برگزاری این مراسم در فضای باز، با رعایت دقیق دستورالعمل‌های بهداشتی، به دیگر شیوه‌های     برگزاری مراسم عزاداری هم گریزی می‌زند و می‌گوید: طبیعتاً هیچ چیز جای ارتباط چهره به چهره را در مراسم عزاداری نمی‌گیرد، ولی این به معنای انحصار عزاداری در قالب حضوریِ متداول نیست. همان‎طور که در شرایط خاص، برنامه‌های مدیریتی فرهنگی و آموزشی، شکل و روش جدیدی به خود می‌گیرند، در برگزاری عزاداری‌ها هم، می‌شود از شیوه مجازی بهره برد. در واقع فضای مجازی هم می‌تواند تأثیر خوبی داشته باشد و با مدیریت صحیح، می‌توان از برکات عزاداری به این شیوه هم برخوردار شد.