فقط 3 اثر شاخص در حمایت از فلسطین!
۲ فیلم در دهههای 60 و 70 و یک سریال در دهه 80، کارنامه شاخص ترین های سینما و تلویزیون را در حمایت از آرمان مردم فلسطین تشکیل میدهد
نویسنده : مصطفی قاسمیان
اشغال شهرک شیخ جراح در فلسطین توسط رژیم صهیونیستی و آغاز مرحله جدیدی از انتفاضه مردم فلسطین علیه این رژیم غاصب، این روزها در صدر اخبار مهم جهان است؛ اگرچه این بار این تحرکات با پاسخ محکم نهضت مقاومت مواجه شده، اما اصل واقعه و تجاوز صهیونیستها به خاک فلسطین، طی 70 سال گذشته بارها تکرار شده است. بر همین اساس، سینما و تلویزیون کشورمان در طول 42 سال گذشته از انقلاب اسلامی، در حمایت از مردم مظلوم فلسطین، روشنگری در باب مهاجرت اقوام یهودی مقیم اروپا به این سرزمین و ظلم رژیم صهیونیستی به فلسطینیها آثار مختلفی تولید کرده است. بررسی آثار سینمایی و تلویزیونی ساختهشده در این باره، نشان از افت کمی و کیفی آثار در دهه 90 دارد، به طوری که از مجموعه آثار شاخص درباره فلسطین، دو فیلم مهم محصول دهههای 60 و 70 و یک سریال محصول دهه 80 است و در دهه 90، محصول مهمی در این باره تولید نشده است. ناگفته نماند در این گزارش، به آثاری که به نحوی به دیگر جنایات صهیونیستها مانند ترور دانشمندان هستهای ایران میپردازد، اشارهای نشده و تنها روایت مظلومیت مردم فلسطین و اشغال این کشور مد نظر بوده است.
خانواده مظلوم فلسطینی در «بازمانده»
بیتردید شاخصترین اثر نمایشی ایرانی مرتبط با فلسطین، فیلم سینمایی «بازمانده» به کارگردانی سیفا... داد است که در سال 1373 ساخته شد. این فیلم بر اساس داستانی از غسان کنفانی نویسنده فلسطینی، داستان یک خانواده فلسطینی در شهر تحت اشغال «حیفا» را در سال 1948 به تصویر میکشد که پس از مواجه شدن با تلاش یک یهودی برای بمبگذاری در این شهر، هدف جنایات صهیونیستها قرار میگیرد. فیلم سینمایی «بازمانده» با بازیگران عرب ساخته شد، اما شماری از عوامل شاخص سینمای ایران در پشت دوربین این اثر مشارکت داشتند؛ چهرههایی چون علیرضا زریندست مدیر فیلم برداری، مجید انتظامی سازنده موسیقی و عبدا... اسکندری چهرهپرداز. «بازمانده» در شهر دمشق سوریه ساخته شد و پس از نمایش در کشور، با وجود بیمهریهایی در دریافت پروانه نمایش، توسط منتقدان و مردم بسیار تحسین شد. سومین فیلم سیفا... داد، جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره فیلم فجر را نیز دریافت کرد.
دغدغه کیمیایی برای فلسطینیها
مسعود کیمیایی کارگردان موج نوی سینمای ایران، در اواخر دهه 60، نخستین فیلم شاخص تاریخ سینمای ایران را که مرتبط با اشغال فلسطین بود، ساخت. «سرب» اثر مسعود کیمیایی محصول سال 1366، داستانی را در بستر تاریخ معاصر کشورمان روایت میکند؛ داستان یک زوج جوان یهودی که تلاش میکنند به فلسطین کوچ کنند، اما پس از آن که یک سازمان تروریستی مرتبط با مهاجرت یهودیان به فلسطین، این اجازه را به آنها نمیدهد، آنها درگیر ماجراهایی جنایی مرتبط با این اتفاق میشوند. امین تارخ، فریماه فرجامی، زندهیاد هادی اسلامی، جلال مقدم، فتحعلی اویسی و زندهیاد جمشید مشایخی از جمله بازیگران این فیلم سینمایی هستند. محمود کلاری مدیر فیلم برداری، جلالالدین معیریان چهرهپرداز و ایرج رامینفر طراح صحنه این فیلم بودهاند. دوازدهمین فیلم بلند سینمایی مسعود کیمیایی، اگرچه فیلم باکیفیت و خوشساختی است، اما در جشنواره فیلم فجر چندان موفق نبود و 3 نامزدی کسب کرد که به یک سیمرغ بلورین برای فریماه فرجامی انجامید.
روایت حسن فتحی از مهاجرت یهودیان
اگرچه در تاریخ سینمای ایران، دو فیلم سینمایی مهم و شاخص درباره مظلومیت مردم فلسطین به چشم میخورد، اما سازمان صداوسیما در 42 سال گذشته از انقلاب اسلامی، تنها یک سریال شاخص و بهیادماندنی در این باره تولید کرده است. مجموعه تلویزیونی «مدار صفر درجه» به کارگردانی حسن فتحی، تنها سریال تلویزیونی تماشایی است که به نحوی، به شرایط مردم فلسطین و اشغال این کشور میپردازد. این سریال محصول 1385، درباره یک دانشجوی ایرانی در فرانسه است که پس از آشنایی با یک دختر یهودی، طی سلسله وقایعی درگیر ماجرای مهاجرت یهودیان به فلسطین میشود. شهاب حسینی، رویا تیموریان، مسعود رایگان، لعیا زنگنه، ایرج راد، رحیم نوروزی، آتنه فقیه نصیری و پیام دهکردی همراه با تعدادی بازیگر خارجی، بازیگران این سریال ماندگار را تشکیل میدهند. «مدار صفر درجه» در هر بار بازپخش، با استقبال بینندگان تلویزیون مواجه میشود. ترانه تیتراژ این سریال با صدای علیرضا قربانی از تیتراژهای بهیادماندنی صداوسیماست.
دیگر آثار درباره فلسطین
علاوه بر «بازمانده» و «سرب»، سینمای ایران ،شماری فیلم دیگر نیز دارد که به نحوی از انحا، به مسئله فلسطین که مسئله مهم جهان اسلام است، پرداختهاند اما به دلایل مختلف آثار شاخصی از آب درنیامدهاند. فیلمهایی چون «هیام» ساخته محمد درمنش، «آتش پنهان» اثر حبیب کاوش، «زخم زیتون» به کارگردانی محمدرضا آهنج، «تولدی دیگر» اثر عباس رافعی، «شکارچی شنبه» اثر پرویز شیخطادی و... که اغلب در دهههای 70 و 80 جلوی دوربین رفتهاند. میتوان نام سریالهای تلویزیونی «هفت سنگ» به کارگردانی عبدالرضا نواب صفوی و «چشمان آبی زهرا» اثر علی درخشی را نیز به این فهرست افزود که هماکنون بیشتر با نسخههای سینمایی که از دل این دو سریال بیرون آمده، شناخته میشوند.
غربیها چه کردند؟
در میان فیلمها و سریالهای ایرانی مرتبط با اشغال و انتفاضه فلسطین، گفتن از محصولات سینمایی اروپایی و آمریکایی در حمایت از اشغال این کشور، خالی از لطف نیست. در طول هفت دهه و حتی پیش از آن، بیشمار محصولات سینمایی درباره سرزمین موعود قوم یهود، لزوم مهاجرت یهودیان به فلسطین، هولوکاست و مسائل مرتبط ساخته شده است. آثاری که بهترینشان در استودیوهای بزرگ هالیوودی ساخته شده و بسیاری از هنرمندان مطرح سینمای جهان در آنها مشارکت داشتهاند. «فهرست شیندلر» اثر استیون اسپیلبرگ که یکی از بهترین فیلمهای تاریخ سینماست، در صدر این فهرست طولانی است. «پیانیست» به کارگردانی رومن پولانسکی، «زندگی زیباست» ساخته روبرتو بنینی و «انتخاب سوفی» اثر آلن پاکولا از این جمله است. این در حالی است که همه ساله آثاری در هالیوود یا سینمای دیگر کشورهای غربی درباره هولوکاست یا اتفاقات مرتبط با اسرائیل ساخته میشود تا به شکل غیرمستقیم، دست رژیم صهیونیستی را که آغشته به خون ساکنان مظلوم فلسطین است، در افکار عمومی پاک کنند.