123 سال پیش در چنین روزی، میرزارضا کرمانی عامل ترور ناصرالدین‌شاه قاجار، به دار آویخته شد. آن روز، چهارشنبه، 21 مردادماه سال 1276 بود؛ پیکر بی‌جان میرزارضا، تا عصر روز بعد روی دار باقی ماند. پنج‌شنبه شب، جسد او را از چوبه‌دار پایین آوردند و به گورستان «حسن‌آباد» بردند و دفن کردند. ناظم‌الاسلام کرمانی در «تاریخ بیداری ایرانیان» آورده‌است که پس از اعدام میرزارضا، هیچ‌کس جرئت برپایی مراسم ختم برای وی را نداشت؛ تا این‌که شیخ هادی نجم‌آبادی قدم پیش نهاد و مراسم هفتم و چهلم را برگزار کرد؛ اما بازهم وحشت عمومی مانع از حضور گسترده مردم در مجلس شد. این‌که هدف میرزارضا کرمانی از ترور ناصرالدین‌شاه چه بود، موضوعی است که درباره آن حرف و حدیث‌های فراوانی وجود دارد. بیشتر مورخان این اقدام را، ناشی از تأثیر سخنان سیدجمال‌الدین اسدآبادی می‌دانند و معتقدند که میرزارضا فردی غیور و آزادی‌خواه بود و نمی‌خواست ستم جانکاهی را که بر وی و مردمش روا داشته می‌شود، تحمل کند. این ادعا البته تا حدود زیادی درست است. صورتجلسه بازجویی از میرزارضا کرمانی، در برخی منابع وجود دارد و اگر صحت آن‌ها را بپذیریم، باید بگوییم که دلیل اصلی وی برای ترور شاه، همان است که به آن اشاره شد. اما با گذشت بیش از یک قرن از اعدام میرزارضا، گمانه‌های جدیدی درباره دلیل اقدام وی مطرح شده که شایسته بررسی و مداقه است. یکی از این گمانه‌ها، مربوط به وابستگی میرزارضا به جریان بابیگری است؛ افرادی که این ادعا را مطرح می‌کنند، معتقدند که میرزارضا، در راستای همان نقشه‌ای قدم برداشت که بقایای فرقه بابیه آن را طرح کردند؛ او خواسته یا ناخواسته، شاهی را به قتل رساند که برای بابی‌ها، دجال زمان بود و کشتنش، به مثابه هدفی مقدس تلقی می‌شد؛ زیرا در دوران وی، سیدعلی محمدباب به دلیل اشاعه اعتقادات منحرفانه‌اش اعدام شده‌بود. این افراد همچنین مدعی هستند که بسیاری از فعالان روشنفکر عصر مشروطه، بابی یا متمایل به بابیگری بوده‌اند و فی‌الجمله، آن‌چه در دوره مظفرالدین‌شاه اتفاق افتاد و پیروزی مشروطیت را رقم زد، ناشی از طراحی‌های پشت پرده انجمن‌های مخفی بابی‌ها، مانند انجمن «باغ میکده» بوده‌است. درباره این ادعاها سخن گفتن، فرصتی وسیع‌تر می‌طلبد، اما در مورد میرزارضا کرمانی باید دو نکته را متذکر شویم و قضاوت را به شما خواننده گرامی بسپاریم؛ اولاً او به عنوان مرید سیدجمال‌الدین اسدآبادی، نمی‌توانسته‌است در جرگه بابیان قرار داشته‌باشد؛ سیدجمال در گفته‌ها و نوشته‌های خود، عمیقاً با فرقه بابیه مخالفت می‌کرد و نه تنها آن را به رسمیت نمی‌شناخت، بلکه آشکارا از انحراف بانیان آن از مسیر حق و حقیقت سخن می‌گفت. ثانیاً، گزارش‌های فراوانی درباره مسلمانی و شیعه دوازده امامی‌ بودن میرزارضا در دست است؛ مشهورترین اشاره به این موضوع را باید در شعری منسوب به وی دانست که ظاهراً  آن را در روزهای آخر عمر سروده و وصیت کرده‌بود بر سنگ مزارش بنویسند: «محب آل محمد غلام هشت و چهار/فدایی مردم ایران رضای شاه‌شکار».
 

اگر اندکی با تاریخ ایران باستان آشنایی داشته باشید، می‌دانید که اشکانیان پس از 500 سال، مغلوب ساسانیانی شدند که مسقط‌الرأس آن‌ها ساتراپ یا ایالت پارس بود. به گزارش فرادید، در بررسی چرایی شکست امپراتوری اشکانی از ساتراپ فارس، عوامل متعددی را می‌توان برشمرد؛ اما شاید مهم‌ترین عامل را، باید در تحلیل‌‌رفتن منابع و همچنین، هرز استعداد انسانی، مالی و نظامی اشکانیان، در نبرد‌های هزینه‌بر و اغلب بی‌فایده با رومیان جست‌وجو کرد. هر چند اردوان پنجم، آخرین شاه اشکانی، چندسال قبل از انقراض سلسله و کشته‌شدن به دست اردشیر بابکان، طی بزرگ‌ترین رویارویی خود با رومیان در «نبرد نصیبین»، موفق شده بود شکست سختی را به آنان تحمیل کند و حتی غرامت سنگینی از رومیان بگیرد؛ اما واقعیت مسلم این بود که بروز شورش‌های مختلف در نواحی دور و نزدیک قلمرو اشکانیان و برافراشتن پرچم گردنکشی از سوی حکمرانان محلی که با استفاده از جایگاه حکومت ملوک‌الطوایفی قدرت بسیاری در اختیار داشتند، شیرازه امور را از دست اردوان پنجم خارج کرده بود. تصمیم وی برای گوشمالی‌دادن اردشیر بابکان، به‌عنوان جدی‌ترین حکمران متمرد قلمرو اشکانیان، می‌توانست نقطه شروعی برای تنبیه باقی سرکشان و آرام‌کردن سراسر سرزمین ایران باشد؛ اما دست‌کم‌گرفتن قدرت حکمران فارس و بی‌توجهی به امتیاز‌های او، یعنی آشنایی سربازان اردشیر بابکان با موقعیت محل نبرد (دشت خوزستان) و همچنین، در اختیارداشتن منابع آبی میدان جنگ، نبرد «هرمزدگان» را برای اردوان پنجم و سربازانش به کابوسی بزرگ مبدل کرد؛ کابوسی که نتیجه آن بر باد رفتن میراث 500 ساله اشکانی و برخاستن یکی از بزرگ‌ترین فرمانروایی‌های ایران باستان یعنی ساسانیان، از خاکستر آن بود.
 

جواد نوائیان رودسری – تاریخ عکاسی مدرن، از سال 1827 (1206 خورشیدی) آغاز می‌شود؛ زمانی که ژوزف نیپس فرانسوی توانست نخستین عکس تاریخ را بگیرد؛ عکسی که برخلاف نمونه‌های پیش از آن، پایدار ماند، محو نشد و یکی از مهم‌ترین هنرهای تاریخ بشر، با تولد آن شکل گرفت. نیپس اگرچه گام مهمی در مسیر عکاسی هنری برداشت، اما تجاری‌کردن این هنر، انسان‌هایی را می‌طلبید که شمّ اقتصادی قوی داشته‌باشند؛افرادی که بتوانند یک فناوری مدرن را، به وسیله‌ای برای تجارت و کسب درآمد تبدیل کنند. نخستین عکاسان، از طریق عکاسی از افراد و شخصیت‌‌ها و البته به سفارش و خواست خود آن‌ها، امرار معاش می‌کردند. اما قیمت بالای تهیه عکس از یک‌طرف و از طرف دیگر، ناشناخته‌بودن این هنر نزد مردم، باعث می‌شد که عکاسان اولیه، ناچار باشند برای امرار معاش به دنبال شغل دوم بگردند! با این‌حال، در سال 1850، یک جوان 30 ساله فرانسوی، دست به اقدامی زد که باعث شد عکاسی به هنری همه‌پسند تبدیل شود. گارسپار فلیکس تُرناشُن، مشهور به فلیکس نادار، عکاس هنرمندی بود که به این صنعت، جنبه تجاری داد و با استفاده از نبوغ خود، پای عکس را به خانه همه مردم دنیا بازکرد؛ چگونه؟ عرض خواهم کرد.
از نویسندگی تا عکاسی
فلیکس نادار در سال 1820(1199 خورشیدی)، در پاریس متولد شد؛ سر پرشوری داشت و می‌خواست خیلی زود به همه‌چیز برسد. به همین دلیل، مشاغل معمولی او را اقناع نمی‌کرد؛ هنوز خیلی جوان بود که کار روزنامه‌نگاری را در جراید گمنام فرانسوی آغاز کرد و مدتی بعد، همزمان با نویسندگی، به طراحی کاریکاتور رو آورد که در آن زمان به هنری همه‌پسند تبدیل شده بود. نادار به عضویت انجمن نویسندگان فرانسه درآمد و آن‌جا بود که با افرادی مانند الکساندر دوما (پدر) و بالزاک دم‌خور شد. هنگامی که برای نخستین‌بار دوربین عکاسی و کارایی آن را دید، علاقه مفرطی را به آن در وجودش احساس کرد. به همین دلیل، یک دوربین خرید و عکاسی هم به فعالیت‌های قبلی‌اش اضافه شد. اما نادار، دلش نمی‌خواست در شیوه هنری خود، مقلّد باشد؛ این بود که به دنبال ماجراجویی با هنر عکاسی رفت؛ ماجراجویی‌هایی که سرانجام او را به ثروت هنگفتی رساند.
نخستین عکس‌های سلفی و تبلیغی
نادار در شناخت ظرفیت فناوری‌های جدید، یک نابغه بود. پس از مشاهده پرواز یک بالون بر فراز پاریس، برای نخستین‌بار به این فکر افتاد که دوربینی بردارد و با استفاده از بالون، عکسی هوایی از پاریس تهیه کند. او این فکر خود را عملی کرد و نخستین تصویر هوایی جهان، با همین ابتکار، متولد شد و بسیار مورد اقبال و توجه حکومت‌ها قرار گرفت و حتی بعدها، در جنگ و امور نظامی هم از آن بهره بردند. نادار را باید در زمره نخستین سلفی‌بگیران تاریخ به حساب آورد. او سلفی‌های بسیار هنرمندانه‌ای گرفت که تعدادی از آن‌ها هنوز باقی است. از سوی دیگر، وی برای نخستین‌بار به طراحی تصاویر تبلیغاتی با عکس‌های گسترده پرداخت؛ به این معنا که از یک فرد یا شیء، از همه جهات عکس می‌گرفت و سپس، عکس‌ها را به صورت پیوسته کنار هم قرار می‌داد و پوستری زیبا به وجود می‌آورد. این ابتکار، بعدها به گستردگی مورد استفاده قرار گرفت و حتی امروز نیز، یکی از ترفندهای شناخته‌شده در عرصه طراحی پوستر و محصولات گرافیکی است.
شکارهای چرب و شیرینِ «نادار»
با این‌حال، آن‌چه نادار را به شهرت رساند، ترفندها و اقدامات متهورانه‌اش در عرصه عکاسی نبود؛ او در سال 1850 (1229 خورشیدی) هنگام عکاسی از یک نویسنده معروف، به این فکر افتاد که می‌تواند با عرضه و فروش تصاویر آن‌ها به مردم، درآمد مناسبی کسب کند. تا پیش از آن، تصاویری که در خانه‌ها نگهداری می‌شد، نقاشی‌هایی بود که معمولاً با قیمتی گزاف، توسط نقاشان کشیده و به مشتری‌ها عرضه می‌شد. بسیاری از مردم، به دلیل مشکلات مالی، توان خرید تابلو نقاشی نداشتند و نمی‌توانستند تصاویر افراد محبوب خود را به دیوار خانه‌شان آویزان کنند. به اعتقاد نادار، تهیه و تکثیر عکس سلبریتی‌های موردعلاقه‌ مردم، هم ارزان تمام می‌شد و هم به لحاظ کیفیت بر نقاشی رجحان داشت. به این ترتیب، از نیمه قرن نوزدهم، نادار به دنبال سلبریتی‌ها افتاد تا از آن‌ها عکس بگیرد؛ وی، این افراد را به آتلیه خود در پاریس دعوت می‌کرد و بعد، با استفاده از شمّ هنری خود، عکس‌هایی با نورپردازی و ژست‌های مناسب از آن‌ها می‌گرفت؛ یک نسخه بزرگ‌شده را به خود سلبریتی هدیه می‌داد و بعد، با استفاده از فناوری‌های آن روز، به تکثیر نسخه‌های بعدی اقدام می‌کرد. طولی نکشید که ده‌ها نفر از شخصیت‌های مشهور فرانسه و جهان، مقابل دوربین نادار نشستند؛ افرادی مانند ژول ورن(نویسنده فرانسوی)، الکساندر دوما(نویسنده فرانسوی)، انوره دو بالزاک(نویسنده فرانسوی)، پیتر کروپوتکین(نویسنده و سیاستمدار روسی)، ژرژ کلمنسو(سیاستمدار فرانسوی)، ناصرالدین‌شاه قاجار(شاه ایران)، نیکولو گابریلی(خواننده ایتالیایی)، ایلیا متچینکوف(زیست‌شناس روسی) و امیل زولا(نویسنده فرانسوی). نادار با توجه به خواست بازار، تصاویر را از بایگانی خود خارج و تکثیر می‌کرد. اقبال مردم به خرید این عکس‌ها فوق‌العاده بود. بعدها و در دهه 1890، هنگامی که اقدامات نادار به عکاسی وجهه‌ای کاملاً تجاری داده بود، سیاستمداران کوشیدند تا از این روش، برای انتشار عکس‌های تبلیغاتی استفاده کنند و به این ترتیب، ابتکار نادار، در سراسر دنیا مورد توجه قرار گرفت. برخی معتقدند که او را باید نخستین شکارچی تصاویر سلبریتی‌ها به شمار آورد؛ به نظر می‌رسد این ادعا، چندان هم گزاف نیست و باید نادار را مبتکر این کار بدانیم. فلیکس نادار سرانجام در 20 مارس 1910(29 اسفند 1288)، دار فانی را وداع گفت.
 

 با وقوع انقلاب مشروطیت، بانوان ایرانی که تا آن هنگام، در فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی حضور چندانی نداشتند، همپای مردان، از هدف‌های عمومی مشروطیت، پشتیبانی و برای پاسداری از آن، لباس رزم بر تن کردند و با شجاعت، خواستار احقاق حقوق ملت ایران شدند. به گزارش مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، مبارزات بانوان ایرانی، در سه بخش عمده فرهنگی، اقتصادی و سیاسی تبلور پیدا کرد. بخش فرهنگی، شامل مبارزاتی بود که آن‌ها برای تاسیس مدارس دخترانه و انتشار نشریات مربوط به مسائل زنان، در کشور انجام دادند. در سال 1321 هـ.ق، طوبی رشدیه، مدرسه «پرورش» و در سال 1324هـ.ق، بی‌بی خانم استرآبادی، مدرسه دخترانه ملی «دوشیزگان» را در تهران تاسیس کرد. زنان، به اَشکال مختلف، از جمله انتشار مقاله در روزنامه‌های تهران، سعی کردند مسئله لزوم آموزش و تحصیل دختران را یادآوری کنند و مشروطه‌خواهان را به حمایت از تأسیس مدارس دخترانه وادارند. به دنبال تاسیس مدارس، روزنامه‌ها و نشریات مختص زنان چاپ شد. این روزنامه‌ها، علاوه بر توسعه دانش و فرهنگ در میان زنان، به بیان مطالبات قانونی آنان، در راستای مشارکت در امور سیاسی و اجتماعی کشور می‌پرداخت. قدیمی‌ترین روزنامه زنان، «روزنامه دانش» نام داشت که در سال 1328هـ.ق منتشر شد. مدت چاپ این نشریه، حدوداً یک‌سال بود و مدیریت آن را همسرِ دکتر حسین کحال‌زاده بر عهده  داشت. این نشریات، در کنار انجمن‌هایی که از سوی زنان روشنفکر تأسیس شده بود و اغلب به صورت مخفی اداره می‌شد، شکل گرفت؛ انجمن‌هایی مانند «اتحادیه غیبی نسوان» که شاید اولین تشکیلات سیاسی بانوان ایرانی بود و در نخستین دوره مجلس شورای‌ملی تأسیس شد و توانست بانوان را به عرصه فعالیت سیاسی وارد کند. بانوان ایرانی، در این دوره، برای تحقق آرمان‌های انقلاب مشروطیت و ایجاد سرزمینی بدون وابستگی به بیگانگان، فعالیت‌های گسترده‌ای را سازمان‌دهی کردند. هنگامی که موضوع تأسیس یک بانک ایرانی در مجلس مطرح شد، بانوان از نخستین گروه‌هایی بودند که با اهدای طلا و جواهراتشان برای تأمین سرمایه بانک، پیشقدم شدند. آن‌ها نقش مهمی در تقویت اقتصاد داخلی و حمایت از تولیدات وطنی ایفا می‌کردند. بانوان ایرانی، پس از به توپ بسته‌شدن مجلس شورای‌ملی توسط محمدعلی شاه و آغاز دوره استبداد صغیر، به حمایت مالی و جانی از مشروطه‌خواهان برخاستند. در این عرصه، زنان تبریزی پیشگام مبارزات بودند و در این شهر، یکی از عوامل اصلی تهیه غذا، لباس، پرستاری از مجروحان جنگی و حتی مبارزه مسلحانه با طرفداران استبداد، محسوب می‌شدند. نظیر این رویکرد را در میان بانوان شهر رشت نیز، در همین دوره تاریخی، شاهد هستیم.