نیم قرن فراز و فرود طلای سیاه
مهم ترین سقوط و افزایش های نفتی چه بوده و این شوک های نفتی چقدر طول کشیده است؟
ناصری- بهای نفت از اولین شوک نفتی در سال 1973 تاکنون فراز و فرودهای زیادی را طی کرده و از 5 دلار تا بیش از 147 دلار را تجربه کرده است. نگاهی به نوسانات نفت در طی حدود 50 سال اخیر نشان می دهد که با رونق گرفتن اقتصاد یا کاهش تولید ، قیمت نفت اوج می گیرد و با توجه به تحولات سیاسی،اقتصادی و حتی موضوعاتی مانند کرونا که این روزها همه ابعاد زندگی بشر را تحت تاثیر قرار داده و برای اولین بار قیمت نفت را به زیر صفر یا منفی رسانده است کاهش می یابد که در ادامه، آن ها را نوشته ایم. می شود فهمید که قیمت کنونی نفت ماندگار نخواهد بود.
1960 - تشکیل اوپک - 2 دلار
سال 1960 شاید نقطه عطفی برای اندازه گیری نوسانات قیمت نفت تاکنون باشد. در این سال سازمان کشورهای صادر کننده نفت به نام اوپک توسط ایران، عراق، کویت، عربستان سعودی و ونزوئلا ایجاد می شود. در سال تشکیل اوپک قیمت نفت هر بشکه یک دلار و 63 سنت بود که تا سال 1973 میلادی هم به حدود 3 دلار رسید.
1973 - جنگ اعراب و رژیم اشغالگر - 12 دلار
سال 1973 اولین شوک نفتی در جهان رقم خورد و با افزایش خیره کننده چهار برابری همراه شد و اوپک برای اولین بار کنترل قیمت ها را از دست شرکت های چند ملیتی غربی خارج و کانادا، ژاپن، هلند، انگلستان و آمریکا را به دلیل حمایت از اسرائیل در جنگ شش روزه تحریم کرد. بعد از این اتفاق اوپک برای اولین بار بدون مشورت و مذاکره با کمپانیهای نفتی قیمت نفت را افزایش داد که باعث شد قیمت بازار از ۳ دلار برای هر بشکه به ۱۲ دلار افزایش یابد. قیمت نفت تا سال 1979 نوسان زیادی نداشت و بین 11 تا 13 دلار در نوسان بود.
1979 - وقوع جنگ تحمیلی - 35 دلار
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در کشورمان عراق با حمایت گسترده کشورهای غربی جنگ هشت ساله ای را علیه ایران رقم زد. در طی این هشت سال به دلیل کاهش صادرات نفت در ایران که دومین تولید کننده نفت اوپک است و عراق، قیمت نفت جهش بلندی داشت و قیمت نفت تا 35 دلار در هر بشکه رسید.
1986 - قبول قطعنامه - 13 دلار
ایران یکی از بزرگ ترین تامین کنندگان نفت جهان است و تاثیر زیادی بر روی قیمت نفت دارد. بعد از پذیرش قطعنامه 598 و پایان جنگ ناگهان بازار نفت با شوک بزرگی همراه می شود و افت شدیدی را شاهد هستیم. در این سال قیمت نفت به 13 دلار کاهش یافت و تا ابتدای دهه 90 میلادی قیمت نفت با نوسان کمی همراه بود.
1990 - اشغال کویت - 42 دلار
تهاجم عراق به کویت قیمت های نفت را در ماه اکتبر این سال به 41 دلار و 90 سنت، که تا این زمان بی سابقه بوده رساند اما این افزایش بسیار کوتاه بود چون نیروهای تحت رهبری آمریکا امنیت میدان های بزرگ عربستان سعودی و خطوط کشتیرانی در خلیج فارس را برقرار کردند و عراق هم در جنگی توسط آمریکا از کویت خارج شد.
1998 - رکود ببرهای آسیا - 9 دلار
از سال 1997 اقتصاد کشورهای شرق آسیا معروف به ببرهای آسیا وارد دوران رکود می شود و ترس از سقوط، اقتصاد جهانی نفت را در سال 1998 به پایین ترین قیمت در آن سال ها می رساند. اندونزی، کره جنوبی، تایلند و حتی ژاپن از جمله کشورهایی بودند که این بحران بسیار بر آنها تأثیر گذاشت. بهای نفت خام برنت در پایان این سال به 9 دلار و 55 سنت درهر بشکه رسید اما دسامبر سال 1998 نقطه پایان کاهش بهای نفت و آغاز روندی است که طی آن بهای نفت طی 9 سال 15 برابر افزایش می یابد.
2003 - تهاجم آمریکا به عراق - 50 دلار
با شروع ماجراجویی آمریکا در خاک عراق و تهاجم آمریکا به این کشور صادرات 2 و نیم میلیون بشکه ای عراق تعطیل شد و حضور آمریکا و جنگ افروزی هایش زنگ خطری را در خاورمیانه که بیشترین ذخایر نفت جهان را در خود جای داده به صدا درآورد و دوباره قیمت نفت را بالابرد. مصرف نفت چین هم که سال ها رشد اقتصادی دو رقمی را تجربه می کرد، به دو برابر رسید و همین تقاضای زیاد نفت در جهان، قیمت آن را روز به روز بالا برد و تا 50 دلار رساند.
2005 - توفان های کاترینا و ریتا - 68 دلار
بهای نفت خام در ماه آگوست 2005 به بیش از 68 دلار در هر بشکه افزایش می یابد. توفان های کاترینا و ریتا که به تاسیسات پالایشی آمریکا در خلیج مکزیک آسیب می زنند، علت این افزایش هستند. میانگین نفت در این سال 50 دلار و 60 سنت بوده است.
2007 - تنش ترکیه و عراق - 90 دلار
هر چند قیمت ها در اوایل سال 2007 نسبت به سال 2006 اندکی کاهش یافت اما ترکیبی از عوامل مانند تنش در مرز ترکیه و عراق و کاهش ارزش دلار، که نفت بیشتر کشورهای مصرف کننده عمده بر اساس آن تعیین می شود، بهای نفت را در اکتبر این سال تا 90 دلار در هر بشکه افزایش داد و این صعود تا سال بعد هم ادامه داشت.
2008 - نفت در اوج - 147 دلار
سال 2008 قیمت نفت به اوج خود تاکنون رسید و بعد از این سال بود که روند کاهشی قیمت نفت کلید خورد. قیمت نفت در شش ماه نخست سال 2008 به طور نسبتا پیوسته افزایش داشت و 11 جولای همین سال بهای هر بشکه نفت خام به بیش از 147 دلار رسید. به گزارش رویترز، چهار روز بعد از رکورد تاریخی قیمت نفت رئیس فدرال رزرو آمریکا اعلام کرد آمریکا به دلیل رکود اقتصادی به دنبال کاهش تقاضای نفت و فروش نفت است. بعد از این تصمیم چند ماه بعد در اواسط سپتامبر قیمت نفت به کمتر از 100 دلار در هر بشکه کاهش یافت و این روند هنوز ادامه دارد.
2009 - دومین رکود اقتصادی - 60 دلار
بحران مالی سال 2008 توسط بسیاری از اقتصاددانان به عنوان بدترین بحران مالی از زمان رکود بزرگ دهه ۱۹۳۰ شناخته میشود. این رکود باعث شد بازارهای سهام در سراسر جهان کاهش شدیدی پیدا کند. این بحران نقش مهمی در شکست کسب و کارهای کلیدی و کاهش ثروت مصرفکنندگان داشت و یک رکود بی سابقه در فعالیتهای اقتصادی در سال های 2008 تا 2012 محسوب می شد. همین اتفاق قیمت نفت را تا 60 دلار کاهش داد و به تدریج از سال 2011 قیمت نفت افزایش یافت.
2012 - همچنان بالای 100 دلار - 112 دلار
حذف مالیات ها در بزرگ ترین کشور مصرف کننده نفت، باعث شد دوباره قیمت نفت روند رو به رشد خود را در پیش بگیرد. بر اساس قانون بودجه 2013 آمریکا ، قرار بود از ابتدای این سال مالیات ها در این کشور افزایش پیدا کند اما نمایندگان کنگره آمریکا پس از بحث و جدل های بسیار در آخرین لحظات طرح توقف افزایش مالیات ها و کاهش هزینه های عمومی در این سال را به تصویب رساندند که باعث شد قیمت نفت به 112 دلار برسد.
2015 - صادرات نفت آمریکا - 49 دلار
یکی از مهم ترین دلایلی که به گزارش مرکز پژوهش ها در این سال قیمت نفت کاهش چشم گیری پیدا کرد این بود که آمریکا ممنوعیت 40 ساله صادرات نفت را بر عهده داشت. از سوی دیگر موسسه بیکر هیوز هم اعلام کرد تعداد دکلهای حفاری آمریکا در ماه دسامبر افزایش یافته است و افزایش تعداد دکلهای حفاری آمریکا به معنی افزایش بهرهوری تولیدکنندههای نفت است. همین اتفاق قیمت نفت را کاهش داد به طوری که میانگین قیمت در این سال به 49 دلار و 49 سنت در هر بشکه رسید. این قیمت در سال بعد هم روند کاهشی داشت و به 40 دلار هم رسید.