دادگاه دکتر مصدق، به گفته خود وی، دوستان و دشمنانش، به فرصتی برای او بدل شد تا در آن به دفاع از عملکردش و نیز آرمان‌های همفکرانش بپردازد. به گزارش مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، اگرچه محکمه نظامی با هدف تسلیم مصدق یا خنثی‌ کردن جایگاه و محبوبیت وی تشکیل شده بود، اما در عمل، علنی بودن تقریبی دادگاه و دفاعیات مصدق، چالشی سنگین را برای حاکمیت به وجود آورد. مصدق در تمام مراحل بازپرسی و محاکمه و نیز، آثار نوشتاری خود، بر یک نکته تأکید داشت و آن این که غربی‌ها، در پی شکست از ایران، در سازمان ملل، دادگاه‌های بین‌المللی و افکار عمومی جهان و ناامیدی از به زانو در آوردن ایران، به پتانسیل‌های داخلی برای در هم شکستن دولت او روی آورده‌اند؛ نکته‌ای که شصت سال بعد، انتشار اسناد محرمانه سازمان سیا و تحقیقات جدید مُهر تأیید بر آن زد. جلسه دادگاه بدوی دکتر مصدق، از روز یک شنبه 17 آبان 1332 آغاز شد و در مجموع، 35 جلسه به طول انجامید. او در کل جلسات دادگاه، در برابر توهین‌های مداوم دادستان که مصدق را همواره به خیانت و وطن‌فروشی متهم می‌کرد، هرگز منصب قضایی وی را بر زبان نمی‌آورد و همواره او را با عنوان «این مرد»، مخاطب قرار می‌داد. مصدق، علاوه بر این‌که دادگاه را صالح برای رسیدگی به اتهامات خود نمی‌دانست، شخص آزموده، دادستان، را نیز به علّت این که در جریان برکناری‌اش رئیس اداره مهندسی ارتش بود، فاقد صلاحیت برای حضور در دادگاه معرفی می‌کرد. مصدق تصریح می‌کرد: «تنها گناه من ملّی کردن صنعت نفت در این کشور است. می‌دانم که بدین خاطر محاکمه می‌شوم.» اکثریت قریب به اتفاق رجال سیاسی و پژوهندگان، محاکمه مصدق و به و‌یژه علنی بودن آن را، از اشتباهات سیاسی حاکمیت ارزیابی می‌کنند؛ از هندرسون که خواستار محاکمه فوری مصدق بود، تا خواجه‌نوری، از سناتورهای مخالف مصدق و پژوهشگرانی همچون آبراهامیان، همگی فرجام این محاکمه نظامی را در راستای تبلیغ دیدگاه‌های مصدق ارزیابی می‌کنند. هندرسون علنی بودن محاکمه را عاملی برای تحریک توده‌ها و خواجه‌نوری محاکمه «یک پیرمرد علیل» را به دست «نظامیان چکمه‌پوش»، بهترین وسیله تبلیغات برای مصدق در جامعه ضعیف‌نواز ایران می‌دانست.

جواد نوائیان رودسری – خیالتان راحت باشد! قرار نیست درباره فضایل سریال جومونگ صحبت و پخش چند باره آن را توجیه کنیم. می‌خواهیم با هم مروری بر یک تاریخ نه چندان شناخته شده، داشته باشیم؛ تاریخ شبه جزیره کره و البته، داستانی پر فراز و نشیب شخصیتی تاریخی که همه ما، کم و بیش او را با نام «فرمانده جومونگ» می شناسیم. واقعیت آن است که جومونگ و گوگوریو، بخشی از تاریخ باستان شبه جزیره کره را به خود اختصاص داده‌اند، اما آگاهی ما در این باره، آن‌قدر محدود است که نمی‌توان درباره‌اش با جزئیات سخن گفت. بنابراین، بگذارید همین اول، آب پاکی را روی دستتان بریزیم و بگوییم که سریال مشهور «جومونگ» که توسط بنگاه پخش «منهوا» در کره‌جنوبی، تهیه و منتشر شده و مورد استقبال ایرانی‌ها قرار گرفته است، تنها در برخی اسامی با منابع محدود تاریخی همخوانی دارد و آن‌چه در این مجموعه شاهد هستید، بیشتر مربوط به تراوش های ذهنی نویسنده سریال و نیز، گزیده‌هایی از گزارش‌های افسانه‌مانند باقی مانده از دوران باستان کره است.
اسنادی درباره جومونگ و گوگوریو
اطلاعات ما درباره تاریخ شبه جزیره کره، چندان دقیق نیست. در واقع ما چیز زیادی از تاریخ باستانی این سرزمین، به صورت مستقل، نمی‌دانیم؛ اما وجود خط و فرهنگ خاص در آن، نشان می‌دهد که کره، دارای تمدن مستقل و احتمالاً حکومت‌های پایدار محلی بوده است. قدیمی‌ترین منابعی که در آن ها ذکری از منشأ گوگوریو و نام جومونگ آمده، سنگ مقبره «گوآنگ گائتو»، نوزدهمین امپراتور گوگوریو است که امروزه در استان «جی لین»، جایی در شمال شرقی چین و هم مرز با کره شمالی قرار دارد. در این مقبره که برخی آن را بزرگ ترین مقبره حکاکی شده جهان می‌دانند، اشاراتی به چگونگی پیدایش گوگوریو شده است. با این حال، گزارش گوآنگ گائتو چندان مفصل و دقیق نیست و جزئیات زیادی را در بر نمی‌گیرد. بر اساس مندرجات این مقبره که در سال 414 میلادی ساخته شده است، می‌توان دریافت که جومونگ، بنیان گذار امپراتوری گوگوریو، حدود سال 37 قبل از میلاد، همزمان با سلطنت فرهاد چهارم اشکانی در ایران، موفق شد با شکست دادن و از دور خارج کردن رقیبان، گوگوریو، سرزمینی را که امروزه بخش اعظم آن در کره‌شمالی و شمال‌شرقی چین قرار دارد، پایه‌گذاری کند و چینی‌ها را که در قالب سلسله هان، در سال 104 قبل از میلاد، بزرگ ترین پادشاهی شبه جزیره کره، یعنی پادشاهی چوسان را برانداخته بودند، از سرزمین اجدادی‌اش براند. منبع تاریخی دیگری که البته، جزئیات بیشتری را از گوگوریو و جومونگ ارائه می‌کند، نوشته‌ای با عنوان «سامگوک ساگی» است که در سال 1145 میلادی به رشته تحریر درآمده و تنها منبع در دسترس برای مطالعه امپراتوری‌های سه‌گانه گوگوریو، باکجه و شیلا در شبه جزیره کره است. در این نوشته، اطلاعات دقیق‌تری درباره جومونگ وجود دارد؛ با این حال، هر دو نوشته فاصله زمانی زیادی با دوره زندگی جومونگ دارد و نمی‌توان به دقت آن ها اعتماد داشت.
افسانه جومونگ!
بر اساس اطلاعات «سامگوک ساگی» که بیشتر به افسانه شبیه است و نمی‌توان برای آن مستند قابل تأملی یافت، نسب جومونگ، با نام اصلی «دانگمیونگ سئونگ وانگ»، به خدایان باستانی کره می‌رسد. روایت تولد و رشد او در دربار بویو، یک امپراتوری کوچک در جنوب شبه جزیره کره، جایی که گوموآ، امپراتور آن، از مادر جومونگ به عنوان یک زن حرمسرا نگهداری می‌کرد و سپس، فرار جومونگ از بویو و ازدواجش با «سوسانو» دختر تاجری ثروتمند به نام «گو موسئو دانگون»(در سریال جومونگ او را با نام یون‌تابال می‌شناسید)، بیشتر آمیخته با داستان‌های خیالی است و تردیدی در افسانه بودن آن ها وجود ندارد. در متون تاریخی کره، جومونگ به معنای تیرانداز ماهر است و ظاهراً این صفت به دلیل توانایی‌های رزمی به وی داده شده است. از جومونگ، با نام «گو» هم، در متون تاریخی کره اسم برده شده است. طبق مندرجات نوشته، جومونگ در حدود سال 34 قبل از میلاد، شهر «جولبون سئونگ» را بنیان‌گذاری کرد و بعدها، همین شهر تبدیل به پایتخت گوگوریو شد. مطابق افسانه، وی به غیر از سوسانو، همسر دیگری داشته که در بویو زندگی می‌کرده است. جومونگ از همسر اولش، پسری داشت که بعدها ولیعهد و جانشین او شد. سوسانو، پس از پیوستن همسر قبلی جومونگ به وی، گوگوریو را به سمت جنوب، جایی که امروزه در کره جنوبی قرار گرفته است، ترک کرد تا حکومت مستقلی به وجود بیاورد.
فرجام جومونگ و گوگوریو
جومونگ در 40 سالگی درگذشت؛ دلیل مرگ او به تحقیق مشخص نیست؛ اما نباید از یاد ببریم که عمر کوتاه در میان بسیاری از امپراتوران سرزمین‌های خاور دور شایع بود؛ برخی بر این باورند که شایع بودن نوشیدن شرابی که از شیر اسب تهیه می‌شد، در مرگ زودهنگام این افراد نقش داشته است. با مرگ جومونگ، امپراتوری او به مدت چند قرن دوام آورد و در نهایت، توسط دو قدرت جدید در شبه جزیره کره، نابود شد. امروزه قبر جومونگ در کره شمالی قرار دارد و یکی از جاذبه‌های گردشگری این کشور محسوب می‌شود.
 

روز ۱۷ شهریور 57، قرار بود دیدار پرسپولیس و استقلال (تاج) در جریان لیگ تخت‌جمشید برگزار شود، اما تنها ۱۲ ساعت قبل از شروع مسابقه، با اعلام حکومت نظامی، شهرآورد پرطرفدار تیم‌های پایتخت، لغو شد. به گزارش تاریخ ایرانی، پرسپولیس و استقلال، در سال ۵۷ با هم بازی نکردند؛ دو تیم در این سال ترکیب جذابی از خود به نمایش گذاشتند و بعد از سال‌ها، بار دیگر مدعیان درجه اول قهرمانی شدند و پاس، تیمی که دو سالِ قبل را به طور متوالی قهرمان شده بود، کنار زدند. استقلالی‌ها در این سال رضا رجبی، نعلچگر، اصغر حاجیلو، شاهرخ و شاهین بیانی، پرویز مظلومی و مراغه‌چیان را از نسل مردان دهه شصت داشتند. پرسپولیس اما، ترکیب بهتری داشت، در ترکیب تیم پرسپولیس از جمع مردان نسل دهه شصت، افرادی چون مایلی‌کهن، حمید درخشان، محمد پنجعلی و خود علی پروین در میدان بودند و بیژن ذوالفقارنسب، جواد ا... ‌وردی، محمد صادقی، صفر ایرانپاک، محمود خوردبین و محمد زادمهر از قدیمی‌ترها، در ترکیب حضور داشتند. قرار بود این ترکیب طلایی در برابر تیم قدرتمند استقلال قرار بگیرد؛ همه طرفداران فوتبال منتظر برگزاری بازی در 17 شهریور 57 بودند؛ اما در این بین، آموزگار برکنار شد و جعفر شریف امامی، بعد از 18 سال، برای دومین بار به نخست‌وزیری رسید تا با دولت به اصطلاح آشتی ملی، اعتراضات مردمی را که روز به روز گسترده می‌شد، مهار کند. با این حال، شریف امامی از سیاست مد نظرش طرفی نبست و کار دوباره به حکومت نظامی کشید؛ درست روز 17 شهریور، زمانی که قرار بود مردم برای تماشای بازی شهرآورد، به ورزشگاه آزادی بروند، صدای گلوله، فضای آرام پایتخت را به هم ریخت؛ میدان ژاله(شهدا) با خون هزاران نفر از افرادی که به صورت مسالمت آمیز تظاهراتی را برگزار کرده بودند، رنگین شد؛ شهرآورد برگزار نشد و تماشاگران فوتبال، روز بعد در تشییع پیکر هزاران شهید در خون غلتیده شرکت کردند.