
به بهانه نصب کاشیکاری ایرانی در ورودی یک مؤسسه فرانسوی
تعداد بازدید : 158
صدرنشینی هنر ایرانی؛ از تایوان تا اتریش
گروه ادب و هنر- به قول سعدی شیرازی در گلستان، «هنر چشمه زاینده است و دولت پاینده و گر هنرمند از دولت بیفتد غم نباشد که هنر در نفس خود دولت است». این هنر اگر هنر ایرانی هم باشد که دیگر نور علی نور است و هر جا رود، بر صدر نشیند. هنر ایرانی در هر شاخه و رشتهای، حرفهای زیادی برای گفتن در سطح جهانی دارد؛ چرا که از دلِ فرهنگ و تمدنی چند هزار ساله برمیآید. یکی از تازهترین نمودهای هنر ایرانی در جهان، نصب دایمی یک اثر منحصر به فرد کاشیکاری به نام «درخت زندگی»، هنر دستِ لیلا فرزانه و کامران افشار نادری در ورودی مؤسسه تمدنهای اسلامی فرانسه در شهر لیون است؛ اثری که تحسین وزیر کشور فرانسه را هم برانگیخت و باعث شد در توئیتی بنویسد: «برای درک بهتر فرهنگ اسلامی باید به همه اجازه داد تنوع دیدگاه در آن را متوجه شوند و فضایی برای تبادل و اشتراک آن داشته باشند». به همین دلیل به سراغ چند اثر هنری ایرانی رفتهایم که در نقاط مختلفی از دنیا نصب و ماندگار شدهاند.
درختِ همیشه زندۀ زندگی
اثر هنری لیلا فرزانه و کامران افشار نادری از جنس کاشیِ دستساز و فولاد آینهای و در ابعاد 9.5 در 3.5 متر است. خلق «درخت زندگی» حدود یک سال و نیم زمان برده است. جالب است بدانید برای ساخت این اثر از سه هزار و 500 قطعه کاشی دستساز و آراسته به نقوش خطاطی ایرانی در زمینهای سبز و آبی استفاده شده است. به کار رفتن آینههای برجسته در این اثر، باعث شده است که درخت زندگی در برابر نور، نورپردازی داخلی و افراد، واکنش نشان دهد؛گویی برگهای درخت تکان میخورند و درخت زنده است. درخت یک مفهوم مقدس در اساطیر ایرانی محسوب می شود که در کتابهای آسمانی هم، نماد تولد، رشد، مرگ و زندگی دوباره است.
فرجامِ خوشِ «بنی آدم اعضای یکدیگرند»
حتماً شما هم در سالهای گذشته این مطلب زیاد به گوشتان خورده که شعر معروف سعدی یعنی «بنی آدم اعضای یکدیگرند/ که در آفرینش ز یک گوهرند» در سردر ورودی سازمان ملل در نیویورک نوشته شده است؛ در حالی که چنین چیزی حقیقت ندارد. پیش از تشکیل سازمان ملل متحد، نهادی به نام جامعه ملل وجود داشت و یکی از خبرنگاران ایرانی لوح کوچکی را به این نهاد هدیه کرد که روی آن این شعر سعدی نوشته شده بود و بعدها به سرنوشتی نامعلوم دچار شد. اما در سال 95، تابلوی نقش برجسته «کرامت انسانی»، هنر محمود زندهرودی در محل برگزاری اجلاس حقوق بشر سازمان ملل نصب شد. این تابلو مزین به شعر سعدی و به سه زبان فارسی، فرانسوی و انگلیسی است.
شعر طلایی سعدی روی قالی
حالا علاوه بر تابلوی «کرامت انسانی»، یک قالی ایرانی مزین به شعر «بنی آدم اعضای یکدیگرند» سعدی هم نگاه خارجیها را به خود جلب میکند. ماجرای نصب این فرش نفیس 5 در 5 متری را به روایت محمدجواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان بخوانید: «با توجه به ابعاد این فرش هر دیواری برای نصب آن مناسب نبود و ناگزیر شدم با دبیرکل ملل متحد وارد مذاکره شوم تا این فرش را به عنوان نماد گفت وگوی تمدنها در مکان مناسبی نصب کند. با فاصله کمی خبردار شدیم که میخواهند فرش چین را برای شستوشو پایین بیاورند. در آن دیوار جای دو فرش بود، اما فرش چین در وسط آن دیوار قرار داشت. لذا با پیگیری زیاد یکی از همکاران خوبم در نمایندگی، توانستیم فرش مزین به شعر سعدی را در کنار فرش دیوار چین نصب کنیم».
ابن سینا، ابوریحان، خیام و رازی در وین
یکی دیگر از جلوههای هنر ایرانی در شهر وین و مقابل دفتر نمایندگی سازمان ملل متحد قرار دارد. تندیس چهار دانشمند بزرگ ایرانی، یعنی ابن سینا، ابوریحان بیرونی، خیام نیشابوری و زکریای رازی که از جنس مرمر هستند، در سال 96 رو به روی دفتر سازمان ملل در اتریش نصب شد. این چهار تندیس در ایران ساخته و بعد به عنوان هدیه از طرف دولت جمهوری اسلامی ایران به سازمان ملل اهدا شده است.
فرش ایرانی در اتاق آقای مدیر کل
خدا بیامرز یوکیا آمانو، مدیر کل سابق آژانس بینالمللی انرژی اتمی به هنر ایرانی علاقه زیادی داشت؛ گواه این ادعا هم وجود یک فرش نفیس ایرانی روی دیوار اتاقش بود. در شهریور 96، عکسی از دیدار نیکی هیلی، سفیر وقت آمریکا در سازمان ملل با آمانو منتشر شد که یک حاشیه جالب هم داشت و آن چیزی نبود جز به چشم خوردن یک فرش ایرانی روی دیوار اتاقِ آمانو.
«تا جایی که به یاد دارم» در چیایی
هنر ایرانی مرز نمیشناسد و حتی به شهر چیاییِ کشور تایوان هم راه مییابد. «تا جایی که به یاد دارم»، اثر کامبیز صبری، مجسمهای است که در سال 94 در باغ مجسمه «هنر و فرهنگ آسیا» در تایوان نصب شد. این مجسمه با تکنیک ورقهای آهنیِ رنگشده، فایبرگلاس و استیل آیینهای اجرا شده و روی دیوارههای پایینی مجسمه، شعر «هر نفس نو میشود دنیا و ما» با خط کوفی، به شکل نقش برجسته حک شده است.
باز هم هنرِ بافتنِ تار و پود
فرش ایرانی در مرداد 98 هم دوباره بر سر زبانها افتاد. ماجرا هم از این قرار بود که عکسی از دیدار معاون وزیر خارجه آمریکا با سفیر عربستان در ایالات متحده منتشر شد که در آن نکته جالب توجهی وجود داشت و آن نصب یک فرش ایرانی روی دیوار محل دیدار این دو نفر بود. جالب این که نام «ایران» و «اصفهان» هم در گوشهای از این فرش نفیس به چشم میخورد. کاربری در واکنش به این عکس نوشته بود: «قالی پشت سرشان را ببینید. ایران قهرمان است».