خوانندگان محترم! در صفحه 12 روزنامه خراسان، پاسخگوی پرسش های حقوقی شما هستیم. شما می توانید پرسش های خود را در تمام زمینه های حقوقی، از طریق پیامک به شماره 2000999 ارسال کنید. لطفاً در ابتدای متن پیامک حتما کلمه «حقوقی» را قید فرمایید.
پرسش: مادرم ۱۵ سال پیش مرحوم شد و ۸ سال بعد از فوتش، پدرم با خانمی ازدواج کرد. اکنون پدرم نیز فوت کرده است. آیا به خاطر اینکه مهریه مادرم در زمان زنده بودنشان، از سوی پدرم پرداخت نشده بود، می توانیم ادعایی داشته باشیم؟ آیا سهم الارث مادرم به ما تعلق می گیرد؟ توضیح این که همسر دوم پدرم از ایشان فرزندی ندارد.
پاسخ: بله، می توانید سهم خود را از مهریه مادرتان، از محل اموال باقی مانده از پدر مرحومتان مطالبه کنید. در صورتی که مهریه همسر دوم پدرتان پرداخت نشده باشد، ایشان نیز می تواند مهریه خود را از محل ماترک پدرتان وصول کند. با وقوعِ عقد ازدواج، زن مالک مهریه می شود. (ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی) مهریه، دین و طلبی است که مانند دیگر حقوق مالی، پس از عقد تا زمان پرداخت آن بر عهده شوهر است. مطالبات مالی هر فرد با فوت وی به ورثه اش به ارث می رسد. پس از فوت زن، مهریه نیز مانند دیگر حقوق و مطالبات مالی وی، به ورثه اش به ارث خواهد رسید. شوهر نیز خود یکی از وارثان همسرش است. سهم الارث شوهر از اموال و مطالبات مالی همسر خود (شامل مهریه) در صورتی که زن دارای اولاد یا نوه باشد، یک چهارم است و بقیه اموال بین دیگر وارثان تقسیم می شود. در صورتی که طلبکار (مادر شما) فوت کند، ورثه اش می توانند مهریه را از شوهر مطالبه کنند و در صورتی که بدهکار (پدر شما) فوت کند، بدهی وی، باید از اموال باقی مانده از او (ماترک او) به طلبکار (زن) یا ورثه طلبکار پرداخت شود. بنابراین با فوت مادرتان هر یک از ورثه او می تواند به میزان سهم الارث خود، مهریه پرداخت نشده را از پدرتان مطالبه کند و اگر پدر نیز فوت کرده باشد، مهریه از ماترک پدر پرداخت می شود و اگر پس از پرداخت مهریه و دیگر دیون و واجبات مالی، چیزی باقی ماند، باقی مانده بین ورثه پدرتان تقسیم خواهد شد. ماده ۸۶۸ قانون مدنی بیان می کند: «مالکیت ورثه نسبت به ترکه متوفی مستقر نمی شود مگر پس از ادای حقوق و دیونی که به ترکه میت تعلق گرفته.» به عبارت دیگر، پیش از آن که ماترک پدرتان بین ورثه اش (یعنی شما و همسر دوم ایشان) تقسیم شود، ابتدا، بدهی های ایشان (از جمله مهریه پرداخت نشده مادر شما و مهریه پرداخت نشده همسر دوم پدرتان) پرداخت می شود و سپس آن چه باقی میماند، بین ورثه تقسیم خواهد شد.