خوانندگان محترم! در صفحه 12 روزنامه خراسان، پاسخگوی پرسش های حقوقی شما هستیم. شما می توانید پرسش های خود را در تمام زمینه های حقوقی، از طریق پیامک به شماره 2000999 ارسال کنید. لطفاً در ابتدای متن پیامک حتما کلمه «حقوقی» را قید فرمایید.
پرسش: در صورتی که پدر، مالی را در زمان حیات به یکی از فرزندانش ببخشد، آیا دیگر فرزندان، پس از فوت پدر میتوانند از مال بخشیده شده ادعای سهم کنند؟
پاسخ: در صورتی که شرایط اساسی صحت معاملات رعایت شده و هبه، به درستی انجام شده باشد، مال بخشیده شده جزو ماترک متوفی (پدر) نیست. بنابراین، وارثان متوفی نمیتوانند در آن ادعای سهم کنند. معمولاً بخشش اموال با استفاده از قالب «هبه» انجام میشود. ماده 795 قانون مدنی در تعریف هبه (بخشش) بیان میکند: «هبه عقدی است که به موجب آن یک نفر مالی را مجاناً به کس دیگری تملیک [یعنی واگذار] میکند. تملیک کننده واهِب، طرف دیگر را مُتَّهِب، مالی را که مورد هبه است عین موهوبه می گویند.» به انصراف از هبه نیز، در اصطلاح «رجوع از هبه» گفته میشود. هبه اصولاً قابل رجوع است. یعنی کسی که مالی را به دیگری بخشیده است، اصولاً میتواند به اراده خود از بخشش انجام شده، صرف نظر کند و مال مورد هبه را بازپسگیرد. در موارد خاصی، قانون گذار هبه را غیر قابل رجوع دانسته است: 1-مال بخشیده شده از بین رفته باشد. 2-مال مورد هبه، دیگر در ملکیت دریافتکننده نباشد و به دیگری واگذار شده باشد. 3-واهب یا متهب فوت کرده باشد. 3- پدر و مادر به فرزندان یا فرزندان به پدر و مادر مالی را بخشیده باشند. به عبارت دیگر اگر شخصی مالی را به دیگری ببخشد، تا زمانی که در قید حیات باشد با در نظر داشتن شرایط مذکور، می تواند از بخشش خود صرفنظر کند. در صورت باقی ماندن بر هبه، پس از فوت هر یک از طرفین، هبه دیگر قابل رجوع نخواهد بود و مال بخشیده شده در ملکیت دریافت کننده باقی خواهد ماند. طرفین هبه و ورثه آن ها نیز، به عنوان قائم مقام طرفین باید به این مالکیت احترام بگذارند. در هر صورت اصل بر صحت معاملات است و کسی که ادعا میکند معاملهای فاقد یکی از شرایط اساسی و در نتیجه باطل و بیاعتبار است، باید ادعای خود را با ارائه دلایل محکمهپسند نزد دادگاه اثبات کند.