نوعی الگوی رفتاریه که بارزترین ویژگی‎اش، تلاش یکی از طرفین برای کنترل دیگریه؛ نکته ‎خیلی مهم این‎که سوء‎استفاده عاطفی در هر شکلی از رابطه ممکنه اتفاق بیفته، حتی دوستانه و خانوادگی. برای کسی که تو چرخه کنترل‎گری و سوء‎استفاده قرار می‎گیره، خارج شدن از این چرخه آسون نیست؛ قدم اول، تشخیص دادن چنین آسیبیه. این هفته تعدادی از نشونه‎های سوء‎استفاده روانی رو بررسی می‎کنیم و هفته دیگه، راهکارهایی برای مقابله با این مشکل. طرف مقابلِ فرد سوء‎استفاده‎گر درارتباط با او، همیشه احساس تقصیر و عذاب وجدان می‎کنه؛ دلیلش هم نادیده‎گرفته‎شدن از طرف سوء‎استفاده‎گر، انتقادهای سرسختانه او و به رخ کشیدن دایمی نقاط ضعف و اشتباهاتشه. پرخاشگری، توهین و متهم کردن، از ویژگی‎های آشکار رفتار سوء‎استفاده‎گرهاست ولی در همه این افراد، خصوصیات منفی آزاردهنده این‎قدر واضح نیست و گاهی حالت غیرمستقیم و حتی مثبت پیدا می‎کنه؛ مثلا ممکنه درقالب کمک کردن و نصیحت بروز داده بشه با این تفاوت که صادقانه نیست و پشتش، تحقیر   طرف مقابل و کنترل کردن اون قابل تشخیصه. سوء‎استفاده‎گرها به طرف مقابل‎شون، محبت و همدلی نشون نمیدن مگر به‎منظور نگه‎داشتن او؛ تنبیه کردن دیگری به روش‎های مختلف، فرورفتن در نقش قربانی و نپذیرفتن مسئولیت اشتباه، رفتارهای آزاردهنده دیگه‎ایه که مرتب از این افراد سر می‎زنه. 

 

ما غیر از ریاضی و تاریخ و زبان انگلیسی چه چیزهای دیگری باید بلد باشیم؟ این چیزها را کجا، کی و از چه کسی باید یاد بگیریم؟ مهمانان این هفته دورهمی جوانه، جمعی از اعضای یک گروه روباتیک، پیشنهاد کردند درباره مهارت‎های اجتماعی حرف بزنیم چون معتقد بودند در دوران نوجوانی، یادگیری یک‎سری مهارت ضروری است ولی نه کسی بهشان آموزش می‎دهد و نه فرصت و شرایطش فراهم می‎شود. «بهاره احمدیان»، «فاطمه اکبری»، «آیریانا نوشاد» و «یاس هادیون»، دوستان 16ساله ما، مسئله نوجوانی‎ها و توانمندی‎های اجتماعی را بررسی کردند. این شما و این نتیجه جلسه جذاب ما با حضور افتخاریِ «کشک»، روبات جنگنده!

 

دیگر خسته شده‎بودم از زندگی بی‎روح و تکراری. دلم دیداری تازه می‎خواست با دوستی که غبار، بی‎تعارف روی دوستی‎مان جا خوش کرده‎بود. به او زنگ زدم. صدایش که به گوشم خورد، بذر شادی در دلم جوانه زد. همان روز قرار گذاشتیم که یکدیگر را ملاقات و دیداری تازه کنیم. دلم را به خیابان زدم. باران می‎بارید و هوا سرد شده‎بود. چتر دلم را باز کردم و قدم‎زنان راهی محل قرار شدم. لحظه دیدار رسیده بود. چه لحظه زیبایی که پس از مدت‎ها دوست قدیمی‎ات را ببینی. غرق در صحبت شده‎بودیم و خاطرات گذشته را مرور می‎کردیم. دلمان کودکی می‎خواست. حسرت روزهایی را می‎خوردیم که می‎توانستیم کنار هم باشیم اما از دست داده‎بودیم‎شان. نگاهی به ساعت انداختم. خیلی سریع گذشته‎بود. این عادت زمان است که چشم دیدن لحظات شاد را ندارد و باشتاب می‎گذرد. دیروقت بود و مادرم انتظار مرا می‎کشید. دلم نمی‎آمد اما به هر سختی بود با او خداحافظی و محل قرار را به امید دیداری دوباره ترک کردم.

 

متن و اجرا:

 

 حتما خبردار شده‎اید که اینستاگرام تصمیم دارد تعداد لایک‌های زیر پست‌ها را مخفی کند. درباره دلایل این کار، گمانه‎‏زنی‎های زیادی وجود دارد اما دلیل رسما اعلام شده، تمرکز فالوئرها روی محتوای به اشتراک گذاشته‎شده است و نه تعداد لایک‎ها. نظر شما درباره این تصمیم چیست؟ به‎نظر من، بین همه کاربرهای فضای مجازی، ستاره‎های اینستاگرامی احتمالا کمترین علاقه را به این موضوع نشان خواهندداد. منظورم کسانی است که با فعالیت در این شبکه اجتماعی برای خودشان شهرت دست‎وپا کرده‎اند و کلی طرفدار دارند. این گروه به تعداد لایک‎هایی که دریافت می‎کنند، خیلی می‎نازند به‎خصوص وقتی می‎توانند میزان بالای آن را به دیگران هم نمایش بدهند. من اما نمی‎خواهم درباره اینستاگرامرها حرف بزنم، مسئله‎ام مخاطب‎های این گروه است؛ یعنی خودمان! تا حالا فکر کردید ما چرا از دنبال کردنِ این آدم‎ها، خوش‎مان می‎آید؟ نه در دنیای واقعی با هم برخوردی داشته‎ایم، نه مثل هنرپیشه‎ها، خواننده‎ها و ورزشکارها به‎واسطه کارها و آثارشان خودشان را به ما شناسانده‎اند. پس علاقه به پیگیری زندگی‎ آن‎ها از کجا می‎آید؟ یکی از دلایل جذابیت این ستاره‎ها، چیزی است که من اسمش را گذاشته‎ام «واقعیت فیک». خیلی از ستاره‎های اینستاگرامی در بیوی صفحه‎شان ادعا می‎کنند که اینستاگرامِ آن‎ها برشی از زندگی واقعی‎شان است. وقتی صفحه‎شان را بالا و پایین می‎کنیم، بین عکس‎های قشنگ و ژست‎های حرفه‎ای و کپشن‎های حکیمانه‎شان چیزهایی می‎بینیم که این ادعا را اثبات می‎کند و باعث احساس صمیمیت می‎شود. می‎بینیم که آن‎ها هم مثل ما گاهی ژولیده و به‎هم ریخته‎اند، ‎وقت‎هایی اتاق‎شان شلخته است و بعضی روزها آن‎قدر بداخلاق می‎شوند که کسی نباید بهشان نزدیک شود. این واقعیتی که ستاره‎های اینستاگرامی تلاش می‎کنند به ما نشان بدهند، بخشی از نمایش است. یعنی همان‎طور که دوربین در زاویه مناسبی کار گذاشته می‎شود تا بشقاب غذا خوب توی عکس بیفتد، نشان دادنِ غم و شکست و خستگی هم گزینش می‎شود. طبیعی است که آدم دلش نخواهد همه جنبه‎های زندگی‎اش را در معرض دید بگذارد. یعنی به این خرده نمی‎گیرم که چرا ستاره اینستاگرامی چهره عصبانی واقعی‎اش را به ما نشان نمی‎دهد –چون در لحظه عصبانیت مثل همه آدم‎ها به‎جای عکس گرفتن احتمالا دارد داد می‎زند- مسئله‎ فیک بودنِ چیزی است که واقعیت ادعا می‎شود. حتی اگر با فریب خوردن هم مشکلی نداشته‎باشیم، باز یک‎جای کار می‎لنگد. ستاره‎های اینستاگرامی برپایه تصویر غیرواقعی که از خودشان نشان می‎دهند، روی صمیمیت ما حساب باز می‎کنند؛ این است که در پست‎ها‎ی‎شان با لحنی خودمانی نصیحت‎مان می‎کنند؛ تجربه‎ها و تصمیم‎های‎شان را با ما شریک می‎شوند و گاهی ‎به‎طرزی واضح و گاهی هم زیرپوستی به خریدن چیزی تشویق‎مان می‎کنند (کاروبار خیلی‎های‎شان از همین تبلیغ‎های دوستانه می‎گذرد). ما هم خیلی راحت حرف‎های‎شان را می‎پذیریم بدون این‎که به صلاحیت‎شان برای قرارگرفتن در جایگاه آموزگار، تردید کنیم. پس یک دلیل علاقه ما به دنبال کردن ستاره‎هایی که خیلی هم ستاره محسوب نمی‎شوند، تلاش‎های فریبکارانه آن‎هاست. دلیل دیگرش، چیزی است که می‎شود اسمش را «چشم‎چرانی» -نه به معنی مرسومش- گذاشت. تا قبل از ظهور اینستاگرام، فانتزی خیلی‎های‎مان این بود که بدانیم دیگران در خانه‎شان چه کار می‎کنند و زندگی‎شان چه شکلی است. هرکسی حداقل یک‎بار از لای در باز خانه‎‎ای نگاهی به داخلش انداخته‎است، مگر نه؟ سلبریتی‎های اینستاگرامی، با مانور روی احساس کنجکاوی ما و نمایش کارهای پیش‎پاافتاده‎ای مثل غذاخوردن و ورزش و خرید کردن، ما را با خودشان همراه می‎کنند و ما نمی‎دانیم دقیقا چرا داریم وقت‎مان را صرف دیدن روزمرگی‎های آن‎ها می‎کنیم؛ طبق این ندانستن و القائات آن‎ها و طرفداران پرشمارشان، این هواداری و علاقه را به پای خوبی و جذابیت آن‎ها می‎نویسیم. این‎طوری به‎نظر می‎رسد وقت‎مان را بیخودی تلف نکرده‎ایم. حالا فهرست فالویینگ اینستاگرامت را دوباره نگاه کن؛ چه کسانی هستند که با تکیه بر هیچی و صرفا با نمایش روزمرگی‎های‎شان، وقت و حواس تو را گرفته‎اند؟

 

محمدمعین 14ساله میگه: «حال خوب یعنی حواست به حال اطرافیانت باشه. من اگه ناراحت باشم، با کسی حرف نمی‎زنم تا اطرافیانم از بد بودن حال من ناراحت نشن».