بر اساس آخرین گزارش اتاق ایران، خراسان رضوی در حوزه بهبود کسب وکار در جایگاه سیزدهم قرار گرفت
تعداد بازدید : 63
پایش کسب و کار استان در بهار 97
ﺑﯽ ﺛﺒﺎﺗﯽ و ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺑﻮدن ﻗﯿﻤﺖ ﻫﺎی ﻣﻮاد اوﻟﯿﻪ بزرگ ترین مشکل کسب وکار استان
سینا واحدی
info@khorasannews.com
گزارش های فصلی پایش محیط کسب وکار ایران از تشکل های اقتصادی سراسر کشور با برش استانی محیط کسب و کار، حدود یک سال است که توسط اتاق ایران و به طور رسمی انجام و منتشر می شود. این گزارش ها نسبت به بررسی مرکز پژوهش های مجلس، دارای تغییراتی در مولفه ها و شاخصه های مورد بررسی است. در آخرین بررسی کسب و کار انجام شده توسط اتاق ایران که مربوط به بهار97 است، اوضاع کسب وکار در مقایسه با بهار سال 96 و حتی زمستان 96، در مجموع نامساعدتر شده است. در پایش قبلی که فصل زمستان را بررسی می کرد، استان خراسان رضوی با بهبود نسبت به ارزیابی پاییز، 5 پله رشد نسبت به گزارش قبل از آن، در رتبه 14 جای گرفته بود. اما در سنجش جدید که مربوط به بهار 97 است، خراسان رضوی با یک پله صعود در رتبه سیزدهم جای گرفته است، هرچند که قیاس دقیق این حوزه، یعنی مقایسه فصلی نشان می دهد جایگاه خراسان رضوی از رتبه 3 در بهار 96، به رتبه 13 در بهار 97 تنزل یافته است.
عوامل دخیل در محیط کسب و کار
ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺴﺐ وﮐﺎر ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻋﻮاﻣﻠﻰ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﯾﺎ اداره ﺑﻨﮕﺎه ﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﻣوﺛﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺧﺎرج از ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺪﯾﺮان ﺑﻨﮕﺎه ﻫﺎ ﻗﺮار دارﻧﺪ. ﻋﻮاﻣﻠﻰ ﻧﻈﯿﺮ ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘﺮرات، میزان ﺑﺎرﻧﺪﮔﻰ، ﻓﺮﻫﻨﮓ ﮐﺎری در ﯾﮏ ﻣﻨﻄﻘﻪ و ... ﮐﻪ در ﮐﺸﻮرﻫﺎ و ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﻰ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن، در ﻫﺮ رﺷﺘﻪ ﮐﺎری و ﻧﯿﺰ در ﻃﻮل زﻣﺎن ﻣﺘﻔﺎوت اند. اﻣﺮوزه، ﺑﻬﺒﻮد ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺴﺐ وﮐﺎر ﯾﮑﻰ از مهم ترین راﻫﺒﺮدﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدی در ﻫﺮ ﮐﺸﻮری ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻰ رود و ﻋﻼوه ﺑﺮ آن، ﻫﺮﭼﻪ ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺴﺐ وﮐﺎر در ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﻬﺘﺮی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، ﺑﻬﺮه ﺑﺮداری از ﻓﺮﺻﺖ ﻫﺎی ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﻰ ﺑﯿﺸﺘﺮ می شود و ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداری از ﻓﺮﺻﺖ ﻫﺎی ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﻰ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ای ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ، ﻋﻤﻠﮑﺮد اﻗﺘﺼﺎدی آن ﮐﺸﻮر و ﺧﻠﻖ ارزش و ﺛﺮوت در آن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﯿﺰ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻰ ﺷﻮد. ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل، ﺑﻬﺒﻮد ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺴﺐ وﮐﺎر، ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی و ﺳﯿﺎﺳﺖ ﮔﺬاری ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ ﮐﻪ برای دﺳﺘﯿﺎﺑﻰ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻬﻢ ﻧﯿﺰ وﺟﻮد ﻓراﯾﻨﺪ ﻣﺴﺘﻤﺮ ﭘﺎﯾﺶ و ﺳﻨﺠﺶ وﺿﻌﯿﺖ ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺴﺐ وﮐﺎر در ﻫﺮ ﮐﺸﻮر ضروری اﺳﺖ.
تغییر مهم ترین مانع کسب و کار
برایند ارزیابی مولفه های محیط کسب وکار در کل کشور نشانگر این است که وضعیت ایران در بهار1397، با اختلاف نسبی تقریبا زیادی نامساعدتر از زمستان 96 بوده است. همچنین بررسی ها نشان می دهد محیط کسب وکار ایران از نظر فعالان کسب و کار در مقایسه با فصل مشابه سال قبل نیز کمی نامساعدتر شده است. ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﭘﺎﯾﺶ ﻣﻠﻰ ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺴﺐ وﮐﺎر اﯾﺮان در بهار1397، رقم شاخص ملی به 6.15 رسیده که نسبت به بهار 1396 تنزل زیادی یافته است. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﯾﻦ ارزﯾﺎﺑﻰ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﻓﻌﺎﻻن اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪه در اﯾﻦ ﭘﺎﯾﺶ، وﺿﻌﯿﺖ اکثر ﻣوﻟﻔﻪ ﻫﺎی ﻣوﺛﺮ ﺑﺮ ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺴﺐ وﮐﺎر اﯾﺮان در بهار 1397 به طور قابل توجهی ناﻣﺴﺎﻋﺪﺗﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ. در بهار 1397 همانند فصل قبل، بی ثباتی و غیرقابل پیش بینی بودن قیمت ها (مواد اولیه و محصولات) به عنوان مهم ترین مانع کسب و کار شناخته شد، در صورتی که در سه سال گذشته همواره دریافت تسهیلات از بانک ها یا به طور کلی دشواری تامین مالی بزرگ ترین مانع تولید شناخته شده بود.
حال ِکشاورزی، بهتر از صنعت و خدمات
هر چه محیط کسب وکار (محیط نهادی و اقتصادی) شرایط بهتری داشته باشد، بهره برداری از فرصت های کارآفرینی بیشتر است و با ارتقای این بهره برداری، عملکرد اقتصادی کشور و خلق ارزش و ثروت در جامعه بیشتر می شود. براساس نتایج این پایش، در بهار1397 وضعیت محیط کسب وکار در بخش کشاورزی در مقایسه با بخش های خدمات و صنعت مناسب تر ارزیابی شده است.
بهترین ها و بدترین ها
در بین رشته فعالیت های اقتصادی، رشته فعالیت های 1. اداری و خدمات پشتیبانی، 2. خدمات مربوط به تامین جا و غذا و 3. ساختمان ، به ترتیب بدترین وضعیت و رشته فعالیت های 1. املاک 2. اطلاعات و ارتباطات 3. آب رسانی، مدیریت پسماند، فاضلاب و فعالیت های تصفیه، به ترتیب بهترین وضعیت کسب وکار را در مقایسه با رشته فعالیت های دیگر اقتصادی درکشور داشته اند. در این مطالعه، مولفه های ﻣﻮاﻧﻊ اداری ﮐﺴﺐ وﮐﺎر (ادارات و دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎی اﺟﺮاﯾﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﮐﺴﺐ وﮐﺎر)، ﺑﯽ ﺛﺒﺎﺗﯽ و ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺑﻮدن ﻗﯿﻤﺖ ﻫﺎ (ﻣﻮاد اوﻟﯿﻪ و ﻣﺤﺼﻮﻻت)، ﺑﻰ ﺛﺒﺎﺗﻰ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻫﺎ، ﻣﻘﺮرات و روﯾﻪ ﻫﺎی اﺟﺮاﯾﻰ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ ﮐﺴﺐ وﮐﺎر، ﺑﯽ ﺗﻌﻬﺪی ﻃﺮف ﻫﺎی ﻗﺮارداد (دوﻟﺘﯽ ﯾﺎ ﺧﺼﻮﺻﯽ) ﺑﻪ اﯾﻔﺎی ﺗﻌﻬﺪات و وﻋﺪه ﻫﺎی شان، ﺑﺮداﺷﺖ ﻫﺎی ﺳﻠﯿﻘﻪ ای و ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻣﺎﻣﻮران از ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘﺮرات (ﺑﺮق، ﮔﺎز، ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ و ﺗﺄﻣﯿﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ)، ﺿﻌﻒ دادﮔﺎه ﻫﺎ در رﺳﯿﺪﮔﻰ ﺑﻪ ﺷﮑﺎﯾﺎت و ﭘﯿﮕﺮد ﻣﻮﺛﺮ ﻣﺘﺠﺎوزان ﺑﻪ ﺣﻘﻮق دﯾﮕﺮان، ﻣﻔﺎﺳﺪ مالی و اداری در دستگاه های حکومتی، وﺟﻮد اﻧﺤﺼﺎر و دادن اﻣﺘﯿﺎز ﯾﺎ ﻫﺮ ﻧﻮع راﻧﺖ ﺑﻪ ﯾﮏ ﯾﺎ ﺗﻌﺪادی از رﻗﺒﺎ در ﺑﺎزار، ﺿﻌﻒ زﯾﺮ ﺳﺎﺧﺖ ﻫﺎی ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ (ﺟﺎده ای، رﯾﻠﯽ، ﻫﻮاﯾﯽ، درﯾﺎﯾﯽ و ﺑﻨﺪری)، ﮐﻤﺒﻮد ﻓﻨﺎوری ﻫﺎی ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز، روﯾﻪ ﻫﺎی ﺳﺨﺘﮕﯿﺮاﻧﻪ در ادارات ﮐﺎر و ﺑﯿﻤﻪ ﺑﺮای ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻧﯿﺮوی اﻧﺴﺎنی و رﻗﺎﺑﺖ ﻏﯿﺮﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﺷﺮکت ها و ﻣﻮﺳﺴﺎت دوﻟﺘﻰ ﯾﺎ ﺷﺒﻪ دوﻟﺘﯽ در ﺑﺎزار به ترتیب نسبت به مولفه های دیگر در فصل قبل نامساعدتر ارزیابی شده اند.این تغییرات در رتبه مولفه ها در حوزه نزول محیط کسب وکار یا ایجاد مانع برای کسب وکار حاکی از این است که دستگاه های دولتی در حوزه اقتصادی نیازمند تقویت مسیر و محیط هستند. البته نبود ساز وکارهای نظارتی، رسیدگی نشدن به مسائل قضایی و نیز مفاسد اقتصادی خصوصی و دولتی همچنان ضعف بیشتری داشته اند. در صورتی که چاره ای اساسی برای ترمیم محیط سالم کسب وکار اندیشیده نشود، حتی با وجود رفع موانع اقتصادی، نمی توان شاهد ایجاد رونق و تولید بیشتر بود.
بی ثباتی و بلاتکلیفی نهادهای مربوط
اما در بررسی جزئیات وضعیت این حوزه در خراسان رضوی، نتیجه بررسی انجام شده مطابق جدول ذیل نشانگر این است که ﺑﯽ ﺛﺒﺎﺗﯽ و ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺑﻮدن ﻗﯿﻤﺖ ﻫﺎی ﻣﻮاد اوﻟﯿﻪ، ﺑﻰ ﺛﺒﺎﺗﻰ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻫﺎ، ﻣﻘﺮرات و روﯾﻪ ﻫﺎی اﺟﺮاﯾﻰ ﻧﺎﻇﺮ ﮐﺴﺐ وﮐﺎر و دﺷﻮاری ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ از ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎ همانند همیشه بزرگ ترین مشکلات کسب وکار استان را تشکیل میدهند. تغییرات افزایش این نشانگرها این است که ثبات مدیریتی در حوزه سیاست ورزی در حوزه وزارتخانه های متبوع و نیز ادارات استانی تاثیرات شگرفی بر موانع کسب و کار در اقتصاد بومی استان داشته اند. در بررسی استان های دیگر و ارزیابی محیط کسب و کار شاهد آن هستیم که بی ثباتی ها در حوزه قیمت و نیز سیاست های اقتصادی در زمره پنج مشکل اول کسب و کار اعلام شده است. این مسئله، ضرورت توجه بیشتر نهادهای صنعتی و اقتصادی حکومتی به رسیدگی در حوزه های اخلال موارد دولتی در کسب و کار را دو چندان میکند. نبود شفافیت اولیه در بخش های مختلف اقتصادی و همچنین نبود ساز و کار مناسب تولید به ایجاد این معضل بزرگ منجر شده است. در واقع می توان گفت با تکرار این مسائل در فصول مختلف سال، نشانی از تلاش برای بهبود در مسئولان مربوط وجود ندارد.
خراسان رضوی یک پله بالا رفت
ﺑﺮ اﺳﺎس ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎی اﯾﻦ ﻃﺮح در زمستان 1396، نتیجه ارزیابی تشکل های اقتصادی از 28 مولفه محیط کسب و کار به تفکیک استان ها نشان می دهد اﺳﺘﺎن ﻫﺎی خراسان شمالی، سیستان و بلوچستان و خوزستان ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ دارای ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺴﺐ وﮐﺎر و اﺳﺘﺎن ﻫﺎی گیلان، فارس و زنجان ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ دارای ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ وﺿﻌﯿﺖ ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺴﺐ وﮐﺎر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دیگر اﺳﺘﺎن ﻫﺎ ارزﯾﺎﺑﻰ ﺷﺪه اﻧﺪ. استان خراسان رضوی در پایان بهار 97 رتبه 13 محیط کسب وکار را کسب کرده است. در حالی که در ارزیابی سال گذشته اتاق بازرگانی همین فصل رتبه سوم را به دست آورده بود. به این ترتیب در صورت استمرار این رتبه، شاخص های اقتصادی محیط کسب و کار استان روند نامناسبی داشته، هرچند که با توجه به واقعی تر شدن شاخص های ارزیابی، به نظر می رسید جایگاه استان نیز واقعی تر شده است. بر این اساس رتبه استان در بهار97 به رتبه سال 95 خود نزدیک شد، اما در امتیاز بهبود محیط کسب و کار بدترین فصل دو سال گذشته است.