خوانندگان محترم! در صفحه 10 روزنامه خراسان، پاسخگوی پرسش های حقوقی شما هستیم. شما می توانید پرسش های خود را در تمام زمینه های حقوقی، از طریق پیامک به شماره 2000999 ارسال کنید. لطفاً در ابتدای متن پیامک حتما کلمه «حقوقی» را قید فرمایید.
پرسش: ملکی 4 هکتاری را با آب چشمه معامله کردم. من آب چشمه را به طرف مقابل تحویل دادهام اما وی فقط 3 هکتار از زمین را به من تسلیم کرد و مدعی شد چون روی یک هکتار دیگر گندم کاشته است، باید تا دروی گندم صبر کنم. آیا کار او قانونی است؟
پاسخ: اگر در قرارداد برای تحویل زمین، مهلتی قرار ندادهاید و با توجه به عرف محل، درباره معاملات مشابه معامله شما، زمین باید فوری تحویل خریدار شود، میتوانید علیه فروشنده به دادگاه عمومی حقوقی محل وقوع زمین، دادخواست «الزام به تحویل مبیع و پرداخت اجرتالمثل ایام تصرف» تقدیم کنید. با توجه به اینکه کشت محصول در زمان مالکیت فروشنده انجام شده است، محصول متعلق به فروشنده است و تا فرارسیدن زمان برداشت در زمین باقی میمانداما فروشنده باید اجرتالمثل (یعنی معادل اجاره زمین مشابه) دوره تصرف زمین را بعد از فروش آن، به شما بپردازد. اگر در قرارداد شما برای تأخیر در تحویل زمین مبلغی به عنوان خسارت تاخیر (یا اجرتالمثل) تعیین شده باشد، فروشنده به پرداخت همان مبلغ محکوم خواهد شد. ماده344 قانون مدنی درباره موعد تحویل مبیع (در این جا زمین)، بیان میکند:«اگر در عقد بیع، شرطی ذکر نشده یا برای تسلیم مبیع یا تأدیه قیمت، موعدی معین نگشته باشد بیع قطعی و ثمن حال محسوب می شود مگر اینکه بر حسب عرف و عادت محل یا عرف و عادت تجارت در معاملات تجارتی، وجود شرطی یا موعدی معهود باشد؛ اگر چه در قرارداد بیع ذکری نشده باشد.» با توجه به اینکه فروشنده در زمان مالکیت خود در زمین گندم کاشته است و با توجه به ملاک ماده 504 قانون مدنی در بحث اجاره، محصول گندم متعلق به مالک قبلی زمین (فروشنده) است و نمیتوان فروشنده را ملزم به از بین بردن زمین کرد. اما فروشنده برای مدت تصرف زمین پس از انجام معامله ملزم به پرداخت اجرتالمثل خواهد بود.
پرسش: چکی را بابت طلبم از فردی دریافت کردم. حساب چک به نام او نیست اما افرادی که پشت آن را امضا کرده اند هم، قابل شناسایی نیستند. برای دریافت طلبم باید به صاحب چک مراجعه کنم یا فردی که چک را به من تسلیم کرده است؟
پاسخ: برای دریافت طلبتان میتوانید با تقدیم دادخواست علیه بدهکار، یعنی علیه شخصی که بابت بدهیاش چک را به شما تحویل داده است، اقامه دعوا کنید. همچنین، میتوانید به استناد چک علیه صادرکننده و ظَهْرنویسان، طرح دعوا کنید. اگر نشانی صادرکننده یا ظهرنویس را نمیدانید، میتوانید از دادگاه درخواست کنید که ابلاغ از طریق نشر آگهی انجام شود. به این ترتیب، دادگاه به موضوع رسیدگی میکند و در صورت حضور نیافتن خواندگان، حکم غیابی صادر خواهد کرد. صرف تسلیم، مسئولیت بدهکار به پرداخت بدهیاش را از بین نمیبرد، به ویژه اگر چک پس از ارائه به بانک پرداخت نشود. در صورتی که شخصی چکی را برای پرداخت بدهی خود، بدون ظهرنویسی، به دیگری تحویل دهد و صادرکننده چک به هر دلیل، از پرداخت وجه آن خودداری کند، دارنده چک همچنان می تواند پس از ارائه آن به بانک و دریافت گواهی عدم پرداخت، برای وصول طلب خود به بدهکار مراجعه کند. از سوی دیگر، چک نشاندهنده تعهد صادر کننده و ظَهرنویسان به پرداخت وجه آن است. ظَهرنویس شخصی است که با امضای پشت چک، آن را به دیگری واگذار میکند.