
مروری بر «قانون نظارت بر رفتار قضات» در گفت و گو با یک حقوقدان
تعداد بازدید : 68
ساز و کار اجرای عدالت درباره قاضی متخلف
گروه اندیشه
info@khorasannews.com
یک حقوقدان گفت: خروج قاضی از بیطرفی، یکی از مصادیق تخلف محسوب میشود که مجازات آن میتواند بسته به شرایط، از انفصال موقت تا انفصال دایم از خدمت قضایی باشد. قضات و دادگاهها در جایگاه حساس و مهمی قرار دارند؛ چون به احقاق حقوق مردم میپردازند. ولی این جایگاه مهم، نیاز به نظارت و حفاظت دارد. لذا برای نظارت و کنترل رفتار قضات، قانون گذار تدابیری اندیشیده است. راهکارهای پیشبینی شده در قانون برای نظارت بر عملکرد قضات و رسیدگی به تخلفات آن ها، موضوع گفت وگوی «باشگاه خبرنگاران جوان» با «محمد رسولی»، حقوقدان و وکیل دادگستری است که در پی میآید.
نظارت بر عملکرد قضات و رفتار آنها چگونه انجام میشود؟
قانونی داریم به نام «قانون نظارت بر رفتار قضات»، مصوب ۱۳۹۰ که به همین منظور تدوین و تصویب شده است. در آن قانون، به نحوی، به نظارت بر عملکرد قضات پرداخته شده و نیز اهم جرایم و تخلفات احتمالی ناشی از شغل آنان را تشریح کرده است.
جرایم و تخلفاتی که در امر قضاوت متصور است، کدام است و چه مجازاتهایی برای آنها در قانون پیش بینی شده است؟
یکی از کارهایی که به عنوان تخلف در این قانون مورد توجه قرار گرفته و قضات در صورت ارتکاب آن، باید بازخواست و مؤاخذه شوند ، خروج قاضی از بیطرفی در انجام وظایف قضایی است که به این مهم، در بند ۴ ماده ۱۷ قانون نظارت بر رفتار قضات اشاره شده است. خروج قاضی از بیطرفی، میتواند مصادیق عدیدهای داشته باشد و به اشکال گوناگون بروز و ظهور پیدا کند. مجازات این تخلف، میتواند بسته به شرایط، از انفصال موقت تا انفصال دایم از خدمت قضایی باشد. از دیگر موارد تخلف که متاسفانه گاهی هم شاهد آن هستیم، «صدور رأی غیر مستند یا غیر مستدل» است. گاهی برخی قضات، بدون دلیل موجه یا بدون تطبیق موضوع با مواد استنادی، آرایی صادر میکنند که سبب بینتیجه بودن روند رسیدگی و آثار سوء دیگر میشود. رأی باید مستند و مستدل باشد که تخلف از این امر، میتواند سبب تنزل پایه قضایی قاضی شود. همچنین، رعایت نکردن مقررات مربوط به صلاحیت رسیدگی، اعم از ذاتی یا محلی، از دیگر موارد تخلف قاضی است. گاهی قاضی میتواند به پروندهای رسیدگی کند و این کار در چارچوب صلاحیت دادگاه اوست، ولی برای سهولت کار، قرار عدم صلاحیت صادر می کند و پرونده را به جای دیگر ارجاع میدهد. در حالی که با توجه به تغییرات و اصلاحاتی که در سالهای اخیر انجام شده، صلاحیت دادگاهها افزایش یافته است؛ ولی باز هم برخی از قضات به همان روش سنتی سابق، برای آسانی کار خودشان، چنین رویکردی را در پیش میگیرند. به عنوان نمونه، میتوان چنین رویکردی را در برخی دادگاههای امور خانواده یا دادگاههای صالح برای رسیدگی به چکهای بیمحل و نیز دعاوی ناشی از امور بازرگانی مشاهده کرد. اینها از جمله اموری است که در چند مرجع، قابل رسیدگی است و دادگاهها نباید آنها را بیدلیل، به عنوان عدم صلاحیت رد کنند یا برعکس، مواردی را که نباید رسیدگی کنند، مورد رسیدگی قرار دهند. اینها از موارد تخلف «رعایت نکردن صلاحیت رسیدگی» است که مجازات آن از کسر حقوق قاضی تا تنزل پایه قضایی در نظر گرفته شده است. خودداری از پذیرش مستندات و لوایح دوطرف و وکلا، از دیگر موارد تخلف است که این هم مجازات دارد و گاه مجازات این عمل، میتواند خاتمه دادن به خدمت قاضی باشد.
مرجع رسیدگی به تخلفات قضات، چه دادگاهی است؟
پرونده اتهامی قضات، معمولاً ابتدا در دادسرای انتظامی قضات مطرح می شود و پس از تشکیل و تکمیل پرونده، به دادگاه عالی انتظامی قضات میرود و در این دادگاه، رسیدگی میشود. رؤسای دادگستریهای مراکز استانها، موظف هستند شکایات انتظامی مردم از قضات را دریافت و ثبت کنند و به شاکی، رسید بدهند و آن شکواییه را، ظرف یک هفته به دادسرای قضات ارسال کنند.
خبر مرتبط
شماری از تخلفات قضات به روایت «خبرگزاری میزان»
به گزارش میزان، بر اساس قانونِ نظارت بر رفتار قضات، مصوب هفدهم مهرماه 90، تخلفاتی که در پی می آید، بخشی از تخلفات قابل پیگیریِ قضات محسوب میشود: 1- اعلام نظر ماهوی قاضی پیش از صدور رأی، 2- صدور رأی غیرمستند یا غیرمستدل، 3- دستور تعیین وقت دادرسی خارج از ترتیب دفتر اوقات بدون علت موجه، 4- رفتار خارج از نزاکت حین انجام وظیفه یا به مناسبت آن، 5- خودداری از پذیرش مستندات و لوایح دوطرف و وکلای آنان برای ثبت و ضبط فوری در پرونده ، 6- خارج کردن مستندات و لوایح دوطرف از پرونده، 7- خروج از بیطرفی در انجام وظایف قضایی ، 8- پذیرفتن هرگونه هدیه یا خدمت یا امتیاز غیرمتعارف به اعتبار جایگاه قضایی ، 9- رفتار خلاف شأن قضایی (رفتار خلاف شأن قضایی عبارت است از انجام هرگونه عملی که درقانون، جرم عمدی شناخته میشود یا خلاف عرف مسلم قضات است، به نحوی که قضات آن را مذموم بدانند.)