روز 21 اردیبهشت 1337، خسرو روزبه، سرگرد کمونیست و فرمانده شاخه نظامی حزب توده، به حکم محکمه نظامی و تأیید شاه، اعدام شد. به گزارش مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، وی فرزند دوم ضیاء لشکر بود و در سال 1303 در شهر ملایر به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی را در مدرسه آمریکایی ملایر و تحصیلات متوسطه را در همدان به پایان برد؛ سپس در دانشکدۀ افسری، در رشته توپخانه و در دانشکدۀ فنی، در رشته مکانیک دانش آموخته شد. سقوط رضاخان و فروپاشی استبداد بیست ساله او، فرصتی فراهم آورد تا گروه‌ها و احزاب سیاسی تکاپوهای خود را آغاز کنند؛ از جمله، مارکسیست‌های بازمانده از حزب کمونیست ایران که به همراه گروه 53 نفر، در دهم مهر ماه 1320، در منزل محسن اسکندری گرد هم آمدند و حزب توده ایران را تأسیس کردند. سازمان نظامی یا به عبارتی سازمان افسران حزب توده هم، در سال 1323، توسط عبدالصمد کامبخش، عزت‌ا... سیامک و خسرو روزبه، تأسیس و سپس سروان خسرو روزبه، به عنوان عضو هیئت اجراییه سازمان نظامی انتخاب شد. این سه نفر توانستند، با وجود ضربه‌های سنگین به سازمان افسران، طی وقایع سال‌های 1324 و 1325، موجودیت آن را حفظ کنند و در خفا به فعالیت بپردازند. بعد از حوادث آذربایجان، در سال 1325، سازمان افسران کوچک و فعالیت آن محدود شد. روزبه، در 17 فروردین 1326، توسط رکن دوم ستاد ارتش دستگیر و در 17 اردیبهشت همان سال، توسط حسام لنکرانی، ابوالحسن عباسی و صفیه حاتمی، از زندان دژبان فراری داده شد. دادگاه ارتش، غیاباً او را به 15 ماه زندان و اخراج از ارتش محکوم کرد. گفته می‌شود خسرو روزبه در چند قتل‌، از جمله ترور محمد مسعود، روزنامه‌نگار منتقد و مدیر نشریه «مرد امروز»، نقش داشته است. روزبه در فروردین سال 1327، دوباره دستگیر شد و دادستانی ارتش، برای وی تقاضای حکم اعدام کرد. اما در نهایت، او به 15 سال زندان محکوم شد. پس از کودتای 28 مرداد 1332، مدت کوتاهی به محل سکونت ایل قشقایی رفت. وی در سال 1335، در ترکیب هیئت اجراییه موقت حزب در داخل کشور به فعالیت ادامه داد. در این سال، بیشتر کادر حزب توده، دستگیر و هسته مرکزی حزب توسط سه تن اداره می‌شد؛ روزبه، متقی و ثابت که با دستگیری این افراد، در نیمه تیر ماه 1336، این شبکۀ کوچک نیز متلاشی شد. خسرو روزبه در تابستان 1336، در پی خیانت اطرافیان و به دنبال یک درگیری مسلحانه، مجروح و دستگیر شد. وی را پس از محاکمه، در 21 اردیبهشت 1337، به جوخه اعدام سپردند.